Morgunblaðið - 08.03.1995, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. MARZ 1995 39 ~—
Auðvitað vissum við að Þórir
gæti ekki átt langt eftir. Samkvæmt
reglum banvæns sjúkdóms hefði
hann alls ekki átt að lifa eins lengi
og hann gerði. Samt var eins og
við gætum aldrei vanist tilhugsun-
inni um að hann væri á förum. Það
var óþolandi að hugsa um það
magn af djúpu mannviti, þekkingu,
ástúðlegu fasi og karlmannlegum
þokka sem færi í gröfina með hon-
um. Maður kemur í manns stað,
segir máltækið. En það kemur eng-
inn í stað Þóris Kr.
Hvað sem var varð skemmtilegt
í munni Þóris. Hann gat meira að
segja flutt sprenghlægilega gaman-
sögu af því þegar kviknaði í eldhús-
inu heima hjá honum.
Kynni okkar af Þóri og Bíbí eru
ekkert sérstaklega löng, sjálfsagt
innan við tíu ár. Þó fannst okkur
að við hefðum alltaf þekkt þau. Við
hittumst heldur ekkert sérstaklega
oft. En það sannaðist hér sem oftar
að eitt er magn og annað gæði.
Við notuðum tímann vel þegar við
vorum saman, skiptumst á upplýs-
ingum og sögðum sögur, en um-
fram allt rökræddum við og þá eink-
um um trúmál. Það er okkur til
dæmis ógleymanlegt að fyrsta um-
ræðuefnið á fyrsta fundi okkar var
munurinn á afstöðu, kaþólskra
manna og lútherskra til dauðans.
Seinna ræddum við trúarskoðanir
Hallgríms Péturssonar eins og þær
birtast í Passíusálmunum, hug-
myndir Jóns Vídalíns um lífið,
mannfólkið og trúna. Og ótalmargt
fleira.
Þó var ennþá fleira eftir órætt.
Kveðjuorðin okkar eru úr ljóðinu „Of
seint“ eftir Guðmund Böðvarsson:
Oft heyrði ég hvar sem ég stóð
sem hvislandi leyndarmál
að baki hins bergða drykks
sem brothljóð í tæmdri skál -
Eins hvarflaði í huga minn þrátt
við hversdagsleg vinnubrögð
að ég átti þér ótjáða þökk.
Aldrei verður hún sögð.
Si\ja Aðalsteinsdóttir
og Gunnar Karlsson.
í hinum undursamlega vef
tengsla og tilviljana hittumst við
og héldum kynnum og vináttu í
meira en þijátíu ár. Ekki af því
tagi sem kallar á daglega samveru,
heldur var notalegt að hittast á
förnum vegi og spjalla saman
stundarkorn. Það var ósköp gott
að vita að svona menn væru til.
Til Þóris var hægt að leita ef ein-
hver klípa hijáði sálartetur manns.
Hann greiddi úr með kankvísri
spurningu og lét mann sjálfan um
svarið. Frá honum stafaði um-
hyggja, ylur og heimsborgaralegur
skilningur. Úr augum hans skein
vorið. Hann var vormaður. Og eins
og aðrir vormenn sáði hann. Ekki
þessum venjulegu fræjum sem
menn sá í rófugarðinn á vorin til
að rykkja upp rófunum undir haust,
þegar þær eru neysluvænstar. Út-
sæðið hans voru spumingar sem
hann varpaði fyrir mannakurinn þá
mjóu vegrein sem hveijum er út-
hlutað þar sem hann gengur ævi-
skeiðið. Spurningar um Guð og til-
veruna. Forvitinn, æðrulaus og von-
góður beið hann þess að uppskeran
skilaði sér: Af smáblómum hér og
þar skín fegurð Guðs um velli, vötn
og vegu og verður að alheimsgliti
í aldanna rás.
Far þú í friði, Þórir Kr. Við Ið-
unn emm þakklát fyrir þann tíma
sem við máttum ganga smáspöl
með þér. Guð geymi þig og minn-
ingu þína.
Hafsteinn Hafliðason.
Nú er Þórir Kr. Þórðarson, pró-
fessor, fallinn í valinn eftir lang-
vinna og hetjulega baráttu við ill-
vígan sjúkdóm. Við slík tímamót
hrannast upp minningarnar af ára-
tuga langri viðkynningu og vináttu.
Þórir var með eftirminnilegustu
mönnum, sem við höfum verið svo
lánsöm að kynnast á vegferð okkar
gegnum lífíð.
Þórir var sannur háskólamaður,
sem markaði djúp spor í fræðigrein
MINNINGAR
sinni, guðfræðinni, með ritstörfum
sínum og kennslu. Var Gamla testa-
mentið hans aðaláhugasvið, þó
segja mætti, að ekkert væri honum
óviðkomandi er varðaði guðfræðina
í nútíma samfélagi. Einn angi af
því var þátttaka hans í borgarstjórn
Reykjavíkur um átta ára skeið, þar
sem hann lét einkum málefni þeirra
er minna mega sín í borginni til sín
taka. Þá var hann hinn ástsæli
kennari og leiðbeinandi, sem með
víðsýni sinni opinberaði fyrir ungum
guðfræðinemum margt í samhengi
tilverunnar.
Ræðusnillingur var Þórir með
afbrigðum og sló á alla þá strengi
er þurfti til áhrifa í ræðum sínum.
Minnumst við margra slíkra tæki-
færisræða frá liðnum árum, t.d. í
ræðukeppnum stúdentafélagsins
hér áður fyrr. Það var því engin
tilviljun, að bekkjarfélagarnir úr
MR fólu honum að tala fyrir þeirra
hönd sem 50 ára stúdenta við skóla-
slitin sl. vor. Sýndi undirbúningur
slíkrar ræðu við þær kringumstæð-
ur, er hann þá var í, fádæma vilja-
styrk hans og lífsþrótt.
Þórir hafði vakandi áhuga á þjóð-
félagsmálum almennt svo og heims-
pólitíkinni. Var hann oft gagnrýn-
inn á menn og málatilbúnað og sá
gjarnan hlutina frá öðru sjónarhomi
en gengur og gerist og gat stuggað
illilega við mönnum án þess að vera
persónulegur. Um þetta bera vitni
fjölmargar blaða- og tímaritsgrein-
ar hans, sem oft var unun að lesa
vegna ritfæmi hans og stílsnilli.
Listir hvers konar vom mikið
áhugamál Þóris, en við kynntumst
þó sérstaklega tónlistaráhuga hans
og áttum með honum og seinni
konu hans Jakobínu (Bíbí) margar
og eftirminnilegar ánægjustundir
við hiustun góðrar tónlistar og
umræður um hana. Var Johann
Sebastian Bach sá tónjöfur er hann
dáði mest allra og hlustaði mikið
á. Er það ef til vill dæmigert fyrir
áhuga Þóris á Bach, er hann, mikið
veikur, var viðstaddur flutning á
Das Orgelbiichlein Bachs á löngum
tónleikum í Digraneskirkju 22. jan-
úar sl. Var hið nýja íslenska orgel
í kirkjunni þá vígt.
Þessi fátæklegu minningabrot
um Þóri Kr. Þórðarson gefa einung-
is mjög ófullkomna mynd af mann-
inum Þóri, því persónutöfmm hans
verður ekki komið til skila með orð-
um. Til þess þurfti að vera í .návist
hans í góðra vina hópi á gleðistund-
um. Var hann þá hrókur alls fagn-
aðar og hreif með sér alla við-
stadda. Slíkra manna er gott að
minnast. Blessuð sé minning hans.
Hildur og Runólfur.
Frelsi, sannleikur, trú.
Þessi orð leita á hugann, nú þeg-
ar prófessor Þórir Kr. Þórðarson
er allur.
Fyrir rúmum áratug, varð ég
þeirrar gæfu aðnjótandi að kynnast
honum og hans ágætu konu, Jakob-
ínu G. Finnbogadóttur. Ég tók þá
þátt í útgáfu ljóðatímaritsins Ljóð-
orms og fylgdu þeirri útgáfu upp-
lestrar á nokkmm kaffihúsum borg-
arinnar. Þangað komu þau hjón
reglulega, enda sífersk í fölskva-
lausum áhuga sínum á bókmennt-
um. Síðar, þegar Bókmenntafélagið
Hringskuggar var stofnað, vom þau
meðal stofnfélaga.
Mér þótti það jafnan nokkur við-
burður, að koma á heimili þeirra
og færa þeim bækur félagsins.
Hvorugt þeirra var nokkuð að skafa
utan af hlutunum. Ég fékk að heyra
kost og löst þeirra bóka, sem félag-
ið gaf út. Og rök fylgdu.
Eitt sinn þegar ég hringdi i Þóri,
til að segja honum frá nýrri bók
Hringskugga, bað hann mig að
koma með hana á skrifstofu sína í
Háskólanum. Þar sátum við í þijár
klukkustundir og spjölluðum um
heima og geima. Þórir hafði þá tek-
ið þann sjúkdóm, sem nú hefur
dregið hann til dauða. En viljinn
var óbugaður. Og vindlarnir góðir.
Þessi samverustund, sem og aðr-
ar, sýndi mér fram á, að Þórir var
fijáls maður, jafnt í trú sinni sem
öðru. Og hann leitaði sannleikans
um víðar lendur huga síns. Hann
lýsti fyrir mér áhyggjum sínum af
kennslu Háskólans í húmanískum
greinum. Þótti hún orðin nokkuð
yfírborðskennd. Það var á honum
að skilja, að honum þætti, sem
ýmsir þar á bæ, væru hættir að
leita sannleikans, þar eð þeir teldu
sig hafa fundið hann. Slíkur kjána-
skapur var honum ekki að skapi.
Þórir var húmanisti fram í fíng-
urgóma. Sem slíkur lagði hann á
árum sínum í borgarstjórn, grunn-
inn að Félagsmálastofnun, enda
hafði hann víðari skilning á hugtak-
inu menning, en þann, að hún sner-
ist aðeins um listir og skóla. í hans
huga var allt lífið menning, með
kostum og göllum. Þannig hugsa
fijálsir menn. Og frjáls er sá einn,
sem leitar sannleikans í hveiju
máli. Og í Guði.
Þannig maður var prófessor Þór-
ir Kr. Þórðarson. Því kveð ég hann
með virðingu, bæði fyrir mína hönd
og Bókmenntafélagsins Hring-
skugga. Einnig votta ég Jakobínu
samúð. Víst er skarð fyrir skildi,
en líknarinn mikli nærri.
Pjetur Hafstein Lárusson.
Viðbúinn hveiju? spurðum við
skátadrengir foringja okkar, er við
forðum vorum að nema fræðin í
Skátabókinni. Viðbúinn öllu, svar-
aði foringi okkar, einnig því að
mæta sjálfum dauðanum, er þar að
kemur fyrr eða síðar - vonandi síð-
ar hjá ykkur, drengimir mínir. Þór-
ir var viðbúinn er kall hans kom.
Fyrir skömmu, er ég heimsótti
hann einu sinni sem oftar í stofuna
hans í Háskólanum, þá fagnaði
hann mér brosandi eins og hans var
vandi og sagði: Hermann, fáðu þér
sæti, ég þarf aðeins að ljúka við
að koma hluta af nýja íslenska
(mál-) búningnum hans Móse inn í
tölvuna. Þórir o.fl. hafa undanfarin
ár unnið að nýþýðingu Gamla testa-
mentisins úr frummálinu - hebr-
esku. Stefnt er að nýrri ísl. Biblíuút-
gáfu árið 2000 á 1000 ára afmæli
kristnitöku á íslandi.
Ég virti þennan vísa vin minn
fyrir mér og minningar tóku að
tala. Leiðir okkar lágu fyrst saman
á drengjaárum hjá skátum, í Vær-
ingja-sveitinni, sem sr. Friðrik
stofnaði upphaflega. Á sumardag-
inn fyrsta íklæddumst við skátar
búningi okkar og stuttar voru bux-
urnar, hvernig sem veðrið þá og
þá var blandið. Við gengum fylktu
liði undir fánaborg um götur borg-
arinnar til Dómkirkjunnar, þar sem
var sérstök skátamessa. Við fögn-
uðum sumri glaðir og sungum m.a.:
„Nú er sólskin mér í sál í dag
og signuð gleðirós.
Nú jörð og himinn jafnt mér skín
því Jesús er mitt ljós.“
(Fr.Fr.)
Á slíkum degi veitti ég Þóri, þess-
um fallega, dökkhærða og gáfulega
dreng, fyrst athygli. Á bijósti bún-
ings hans voru m.a. merki, sem
gáfu til kynna að hann talaði ein
2-3 erlend tungumál, þótt ungur
væri. Og málin urðu fleiri, því hann
tók að tala bæði tungum manna
og engla - og bænamálið varð hon-
um tamt, einnig er hann vann við
þýðingu/endurskoðun Ritningar-
innar, ekki síst Davíðssálma. Þá
„bað hann Orðin helgu“ til að fá
meira ljós og dýpra skyn við þetta
mikilvæga viðfangsefni, sagði hann
mér eitt sinn er ég kom - einu sinni
sem oftar - í vinnustofuna til hans
á þeim árum, er undirbúin var út-
gáfa ísl. Biblíunnar 1981. Innan á
titilsíðu þeirrar útgáfu stendur: „í
þessari útgáfu Biblíunnar, hinni tí-
undu á íslensku (1584-1981) eru
guðspjöllin og Postulasagan endur-
þýdd úr frumtexta og fyrri þýðing
annarra rita Nýja testamentisins
(lokið 1912/14) endurskoðuð.
Nokkrar umbætur hafa verið
gerðar á sömu þýðingu Gamla
testamentisins". „Nokkrar umbæt-
ur“ - það var hóflega orðað. Mig
minnir að Þórir áætlaði að breyting-
arnar hafi verið um 40 þúsund; ný
réttritun' meðtalin. Prófarkalestur
hinna 66 bóka Biblíunnar (GT og
NT) var mikið verk og vandasamt.
Þegar liðið í kringum þetta verk
hafði fulllesið og „grænt ljós“ var
gefið á handritið til prentunar -
og það afhent mér sem fram-
kvæmdastj. Hins ísl. Biblíufélags -
þá vissi Þórir að ég hafði enn einn
lesara mjög nálægt mér, sem hann
nefndi „huldumanninn" (þar var
Inga, kona mín, d. 19/9 ’93), og
hann hafði miklar mætur á þeim
lokalestri, sem jafnan skilaði góðri
uppskeru. Þórir færði „huldumann-
inum“ eðalstein þegar verkið var
fullnað og Bókin góða komin út.
Þau höfðu lengi haft miklar mætur
hvort á öðru, eins og eftirmælin,
sem hann ritaði hér í blaðið á sínum
tíma bera vott um. Um skeið háðu
þau samtímis baráttuna (jafnan
brosmild bæði) við þann skæða
sjúkdóm, sem að lokum lagði líkami
þeirra að velli. „Andinn fór til Guðs,
sem gaf hann“ - trúi ég.
Endurminningarnar sóttu fast að
mér, er ég sat þarna í háskólastof-
unni og virti vininn góða fyrir mér:
Nú var dökka, þykka hárið orðið
að gráum „rnakka", litarhátturinn
fölur og skarplega andlitið markað
eftir langvarandi álag, en augun
glaðlegu snör sem forðum. Enn
sækja á mig góðar minningar frá
fyrra ári. Á afmælisdegi sr. Frið-
riks, 25. maí, kom ég með „dreng-
ina mína“ Hermann Inga (11) og
Sigga (12) í stofuna til Þóris. Hann
tók þeim fagnandi, sýndi þeim Guð-
brandsbiblíu og las fyrir þá kafla á
hebresku og spjallaði glaðlega við
þá, m.a. um 8 ára veru þeirra í
Pokot/Kenya með foreldrunum,
kristniboðunum Ragnari og Hrönn.
- Og í ágúst sl. kom ég enn með
gest til hans, nú ungan kínverskan
lækni frá Péking, konu við fram-
haldsnám í Danmörku, sem stödd
var hér á norrænu læknaþingi
ónæmisfræðinga. Hún las fyrir
hann á kínversku og hann fyrir
hana á hebresku og myndin sem
ég tók af þeim sýnir glaðar og fjör-
miklar samræður. Og hann geislar
af gleði á mynd, sem ég tók er ég
færði honum litríka jólakveðju frá
lækninum unga, sem hreifst mjög
af þessum hámenntaða og fjölhæfa
vini mínum.
Upp frá þessum hugsunum öllum
hrökk ég, er Þórir hafði slökkt á
tölvunni og kallað: Velkominn, vin-
urinn minn góði. Ég svaraði: Þú
lætur ekki deigan síga, þótt hart
sértu leikinn, minn kæri. Nei, sagði
hann, því hver nýr dagur, sem ég
fæ að lifa og starfa eins og kraftar
leyfa, er gjöf til mín frá Jesú. -
Allt frá fyrstu kynnum samtöluðum
við á opnu og glöðu skáta-drengja-
máli (5. gr. skáta-laga segir: Skáti
er glaðvær). Og í vitund okkar
geymdust frá ungum dögum orð
Jesú: „Nema þér snúið við og verð-
ið eins og börn, komist þér aldrei
í himnaríki" (Matt. 18.3) Við blönd-
uðum þama glaðir geði nokkra
stund og ræddum m.a. fyrirhugaða
nýja útg. ísl. Biblíunnar árið 2000.
Og enn minnti ég hann á: Og þá
förum við saman til hátíðarinnar á
Þingvöllum, eins og þú hefur heitið
mér og þú manst: „Éngum er Kári
líkur" (Njála). Enn brosti þessi
kæri, kæri vinur, og sagði: Jú,
Hermann, Guð er almáttugur. Og
við skildumst þarna méð kærleikum
í síðasta sinn - hér á foldu.
Ég mun sakna Þóris mjög, eins
og ég sakna stöðugt sárt „lesarans"
okkar góða. Um aldir hefur séra
Hallgrímur huggað okkur fslend-
inga. Hann gerir það enn nú á þess-
ari föstu. Er hann missti augastein-
inn sinn, Steinunni, dóttur sína,
kornunga, þá mælti hann:
Nú ertu leidd, mín Ijúfa,
lystigarð Drottins í,
þar áttu hvíld að hafa,
hörmunga; og raunafrí.
Við Guð máttu nú mæla,
miklu fegri en sól,
unun og eilíf sæla
er þar hjá lambsins stól.
Ástvinum Þóris öllum votta ég
dýpstu samúð. Það eru fátækleg
orð, sem hér eru á blað komin,
aðeins glampi af öllu því, sem í
huga mínum og hjarta býr nú. Á
samverum í Friðrikskapellu á Hlíð-
arenda í hádegi á mánudögum höf-
um við á undangengnum misser-
um/árum beðið stöðuglega fyrir
Þóri. Á útfarardegi hans, mánudag-
inn 6. marz, munum við í hádeginu
þakka Guði fyrir lánið á þessum
kæra, góða dreng, sem Hann hefur
nú tekið til sín. Og fjölskyldan mun
fá að finna að hún er ekki ein, „því
að þú ert hjá mér“ (Sálm. 23:4).
Hermann Þorsteinsson.
Þrjú högg:
Hveijum klukkan glymur,
eitt högg.
Þeim þunga hljómi,
eitt högg.
Þitt kall er komið.
Eitt högg.
(S.R.) .
Nú höfum við kvatt hinstu kveðju
ástkæran vin, kennara og félaga,
sem sett hefur sinn persónulega og
einkennandi svip á Guðfræðideild
Háskóla íslands síðustu áratugi.
Með prófessor Þóri Kr. er geng-
inn sá maður sem mesta þekkingu
hefur haft innan Guðfræðideildar í
Gamla testamentisfræðum, þótt
víðar væri leitað. Ekkk ætla ég að
rekja hér hans persónulega feril í
smáatriðum, heldur þakka honum
góð kynni og ánægjuleg þau sl. tvö
ár sem ég hef verið við nám í deild-
inni. Með okkur tókust góð kynni
og endurfundir, en ég var við nám
árin 1975-6 og þá kynntumst við ^
fyrst.
Nú urðu kynnin of stutt, þar sem
hann komst á eftirlaun og varð auk
þess að glíma við sjúkdóm þann er
loks lagði hann að velli. Samt varð
sá tími er við í árganginum, áttum
sameiginlega með honum afskap-
lega skemmtilegur og þrátt fyrir
sjúkdóm sinn, naut Þórir sín við
kennsluna og gæddi Biblíutextana
og fræðin sínu sérstaka lífí, sem
honum einum var lagið. Tímamir
urðu alltaf of stuttir og strax er
við opnuðum bækurnar, fengu bók-
stafirnir líf og urðu að orðum sem
fengu merkingu og sagan varð til
ljóslifandi með skírskotun til sam-
tímans og Þórir sjálfur varð líkt og
spámaður sem túlkaði og fékk óheft
frelsi til að blása lífí og anda í
umræður.
Að leiðarlokum langar mig að
þakka honum félagsskapinn og
hans handleiðslu við Guðfræðideild-
ina, er hann helgaði sig starfi og
kennslu í þágu guðfræðilegra túlk-
ana á textum, í leit að dýpri merk-
ingu þeirra til að geta veitt stúdent-
um innsýn inn í heim Gamla testa-
mentisins. Þar voram við öll að
glíma við sameiginlegt verkefni og
leita svara. Hans leit var m.a. bund-
in við að leita svars við spurning-
unni: Hvernig get ég öðlast full-
vissu um það hvað Guð vill? Svarið
við því er; eftir á: „Því að sá er
mig fínnur, finnur lífið og hlýtur
blessun af Drottni.“ (Ok: 8:35.)
Hann hefur nú fengið svarið
staðfest, og fundið uppsprettu lífs-
ins í nærvist Guðs, en við glímum
áfram og leitum að okkar svöram,
sem e.t.v. fínnast heldur ekki fyrr
en eftir á. En sú tilhlökkun sem í
leitinni felst er okkur uppörvun, er
við minnumst dr. Þóris sem fyllti
okkur eldmóði með andagift sinni.
Hann hélt ávallt huga okkar upp-
teknum við viðfangsefnin og studdi -
okkur í leitinni og hvatti þegar
þurfti. Þannig opnaði Þórir okkur
heim Gamla testamentisins,
Mósebækurnar, Spámannaritin og
hvatti okkur til að kryfja spekina
til mergjar úr Orðskviðunum, speki-
ritum Biblíunnar, og oft með þeim
formerkjum að gott er það sem
gamlir kveða. Þaðan kemur vizkan.
Við minnumst hans eins og hann
var, er hann tók á móti okkur vinum
sínum á afmælisdegi sínum, er hann
varð sjötugur á sl. sumri. Sá dagur
var bjartur, hlýr og fagur og þann-
ig var Þórir ávallt sjálfur. Hann er
sá sem hann var.
Ég sendi aðstandendum samúð-
arkveðjur og bið Guð að blessa
minningu hans.
Sigurður Ragnarsson.
• Fieiri minningnrgreinar um Þórí
Kr. Þórdarson bíða birtingar og
munu birtast íblaðinu næstu daga.