Morgunblaðið - 28.07.1995, Side 26

26 FÖSTUDAGUR 28. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Er líf sjómanna
einhvers virði?
í MORGUNBLAÐINU 16. júlí
1995 er frétt er nefnist LÍÚ vill
frest á sleppibúnaðarskyldu. I um-
ræddri frétt er sagt frá bréfí sem
LÍÚ hefur sent samgönguráðuneyt-
inu þar sem farið er fram á frest á
gildistöku reglugerðar frá 21. mars
1994 nánar tiltekið 7. gr. losunar-
og sjósetningarbúnaður gúmmí-
björgunarbáta.
Samkvæmt auglýsingu frá sam-
gönguráðuneytinu 6. janúar 1994
var gildistöku ákvæða um losunar-
búnað gúmmíbjörgunarbáta frestað
til 1. janúar 1996. Ástæðan var
sögð sú að enginn viðurkenndur
búnaður væri til sem uppfyllti regb
umar. Það er þessi frestur sem LIÚ
vill fá framlengdan þrátt fyrir að
til sé viðurkenndur búnaður.
Ég er mjög ósáttur við hvemig
samgönguráðuneytið hefur unnið
að þessu máli, sem ég hélt satt best
að segja að væri endanlega af-
greitt. En þegar grannt er skoðað
er engu líkara en LÍÚ hafi í ráðu-
neytinu sterk ítök. Eða hvers vegna
var þessi auglýsing sett rétt um það
leyti sem prófunum á búnaðinum
var að ljúka í Vestmannaeyjum? Var
það tilviljun? Eða sendu LIÚ- menn
bréf í ráðuneytið, bréf sem enginn
fékk að sjá? Margt bendir til að svo
sé. Þessi grein um losunarbúnað
hefur alltaf verið til staðar í reglum
frá árinu 1985 þótt ekki væri búið
að viðurkenna búnaðinn samkvæmt
nýjum prófunarstaðli Iðntækni-
stofnunar.
Það má einnig benda á að Sig-
mundsbúnaðurinn var búinn að vera
viðurkenndur af Siglingamálastofn-
un ríkisins í mörg ár þegar viður-
kenningin var tekin af honum 1988
Hvers vegna það var gert skilur
enginn, allra síst sjómenn sem geta
átt líf sitt undir því að þessi búnað-
ur sé um borð í skipi þeirra. Þetta
er því skondnara þegar haft er í
huga að sá Sigmunds-
búnaður sem hlaut við-
urkenningu í vetur er
nákvæmlega sami bún-
aður og var í fram-
leiðslu þegar viður-
kenningin var tekin af
honum 1988, engar
breytingar hafa verið
gerðar á honum síðan.
Áður en lengra er
haldið vil ég taka skýrt
fram að þótt Guðfinnur
Johnsen og Jónas Har-
aldsson, sérfræðingur
LÍÚ í öryggismálum
sjómanna, vilji ekki
skylda . þennan sjálf-
sagða öryggisbúnað í
íslensk skip og þar með stuðla að
meira öryggi sjómanna, þá veit ég
að þeir tala ekki fyrir munn meiri-
hluta útgerðarmanna hér á landi,
því mikill meirihluti þeirra vill búa
skip sín þeim bestu öryggistækjum
sem völ er á. Þetta þekki ég úr starfi
mínu sem skipaskoðunarmaður.
í dag munu vera á bilinu 100-130
skip sem vantar þennan búnað.
Guðfinnur G. Johnsen, tæknifræð-
ingur hjá LÍÚ, segir í umræddri frétt
að ekki hafi enn verið fengin full-
nægjandi reynsla á þennan búnað,
þótt hann hafí staðist prófanir Iðn-
tæknistofnunar, og það væri of
snemmt að skylda alla skipaeigendur
að setja búnaðinn í skip sín. Síðan
segir hann að æskilegt væri að aflað
yrði viðurkenningar Alþjóðasiglinga-
málastofnunnar IMO á Sigmunds-
búnaðinum til að mega setja hann í
íslensk skip til að fækka dauðaslys-
um á sjómönnum?
Hvemig vilja LÍÚ menn fá meiri
reynslu á Sigmundsbúnaðinn? Hann
er búinn að vera í notkun síðan
1981, eða í 14 ár. Hann hefur virk-
að þegar skip hafa farist og skilað
gúmmíbátnum uppblásnum við
skipshlið. Árið 1991 stóð Siglinga-
málastofnun ríkisins fyrir rannsókn
á hæfni ijögurra manna gúmmíbáta
til að opnast sjálfvirkt. Rannsóknir
þessar vora gerðar til
að fá svör við spuming-
um sem upp komu
vegna sjóslysa er urðu
þar sem gúmmíbjörg-
unarbátar í losunar-
búnaði skiluðu sér ekki
upp á yfirborðið, svo
og vegna vafaatriða er
upp komu um hvemig
túlka bæri nýjar reglur
um losunar- og sjósetn-
ingarbúnað íslenskra
skipa (nr. 80/88).
I stuttu máli var nið-
urstaða rannsókna sú
að einungis Sigmunds-
búnaður uppfyllti kröf-
ur reglugerðar og gat
skilað bát á yfirborð sjávar eins og
ætlast var til.
Iðntæknistofnun skilaði skýrslu í
nóvember 1989 sem var tillaga að
prófunaraðferð sjósetningabúnaða
og greinargerð fyrir forsendum
þeirra, prófunaraðferðin, var gerð
fyrir Siglingamálastofnun ríkisins.
Það kom fljótlega í ljós við lestur
skýrslunnar að Sigmundsbúnaður-
inn var eini búnaðurinn sem upp-
fyllti reglumar, enda er hann nú
búinn að fá fullnaðarviðurkenningu.
Hvað vilja menn meiri reynslu?
Eigum við að bíða eftir að fleiri sjó-
menn farist á meðan beðið er eftir
viðurkenningu útlendinga sem hafa
enn minni áhuga á öryggi ísjenskra
sjómanna heldur en LIÚ? Ég segi
nei. Nú er nóg komið af töfum
þessra manna sem hindrað hafa
þetta framfaramál sjómanna.
Það tók mig mörg ár að trúa því
að til væra áhrifamenn í okkar sam-
félagi sem væra nákvæmlega sama
um líf íslenskra sjómanna, en þetta
14 ára gamla baráttumál okkar sjó-
manna um sjósetningarbúnaðinn,
hefur sannfært mig um að þeir eru
til og það margir.
Ég hef átt sæti í rannsóknarnefnd
sjóslysa í 8 ár og hef því haft góða
aðstöðu til að fylgjast með öllum
sjóslysum sem orðið hafa síðustu
10 ár. Þess vegna get ég bent Guðf-
inni G. Johnsen og öðram sem hindr-
að hafa framgang þessa máls á, að
sá búnaður sem er um borð í skipun-
um í dag hefur bjargað 18 sjómönn-
um frá dauða. Þetta hefur komið
fram í sjóprófum. Síðast björguðust
5 menn af Ársæli Sigurðssyni HF
80 sem fórst í innsiglingunni til
Grindarvíkur í mars 1992. Slysið
náðist á vídeómynd og var sýnt í
fréttum Stöðvar 2 á þessum tíma.
I sjóprófum af þessu slysi má
lesa eftirfarandi sem er dæmigert
fyrir þannig slys: „Báturinn hafði
þá verið tekinn að sökkva að aftan,
þeir hafi komist framá, þeir hafi
hugað að ná gúmmíbátnum sem var
framá, en það hafi verið vonlaust.
Síðan hafí skotið upp gúmmíbátnum
sem var á stýrishúsi, þar hafi verið
sjálfvirkur sleppibúnaður af Ólsen-
gerð. Þeir hafi síðan synt að gúmmi-
bátnum hver af öðram.“ Framhaldið
vitum við. Þeim var öllum bjargað,
þökk sé sjálfvirka sleppibúnaðinum.
Þama var um borð óviðurkenndur
Einungis Sigmundsbún-
aður uppfyllti kröfur
reglugerðar, segir Sig-
mar Þór Sveinbjörns-
son, og gat skilað bát
upp á yfirborð sjávar.
sleppibúnaður sem því miður hefur
of oft ekki virkað, en hann bjargaði
þarna fimm mannslífum, og hefur
bjargað fleiram.
Ég ræddi þetta slys við skipveija
af Ársæli Sigurðssyni og spurði
hann hvort þessi búnaður hefði skipt
sköpum um björgun. Hann taldi
öraggt að sjálfvirki sleppibúnaður-
inn hafi bjargað lífi þeirra. Betra
dæmi er vart hægt að fá til að rétt-
læta baráttu okkar fyrir því að þessi
tæki séu um borð í öllum skipum.
Ég gæti nefnt mörg fleiri dæmi um
björgun sjómanna fyrir tilstilli þess-
ara tækja en læt þetta nægja að
sinni.
Önnur rök LÍÚ era þau að unnið
sé að setningu tilskipunar á sam-
ræmdum reglum um öryggisbúnað
fískiskipa á Evrópska efnahags-
svæðinu og þeir vilji bíða eftir því
hvað út úr því komi. Þar eygja þeir
von um að þessi búnaðir verði ekki
samþykktur, þar sem hann skekkir
samkeppnisaðstöðu skipa milli landa
ESB.
í umræddri frétt er haft eftir
Ragnhildi Hjaltadóttur, lögfræðingi
samgönguráðuneytisins, að búið sé
að skipa starfshóp sem vinna á að
endurskoðun sérkrafna þeirra, sem
íslendingar munu gera um öiyggis-
útbúnað skipa og vilja að tekið sé
tillit til í væntanlegri tilskipun ESB.
Það er því að mati Ragnhildar ekki
ljóst hvort sleppibúnaðurinn muni
haldast inni á íslenska sérkrafnalist-
anum.
Það fer auðvitað eftir því hvað
þessi starfshópur vill hafa á þessum
lista yfir búnað skipa og ekki hvað
hveijir verða í þessum stafshópi.
Það væri því fróðlegt að vita
hveijir eru kosnir í þennan starfshóp
samgönguráðuneytisins. Ekki kæmi
mér á óvart að þar sætu fýrir LÍÚ
þeir Guðfínnur G. Johnsen tækni-
fræðingur eða Jónas Haraldsson
lögræðingur og fyrir SÍK Einar
Hermannsson. Allt era þetta þekkt-,
ir menn fyrir „einstakan áhuga“ á
öryggi íslenskra sjómanna eins og
dæmin sanna og allir sjómenn vita
sem til þeirra þekkja.
Sjómenn, það er í raun verið að
ræða um rétt ykkar til að lifa, því
verðum við að standa saman í bar-
áttu okkar fyrir meira öryggi á sjón-
um, það gera ekki aðrir fyrir okk-
ur. Þessi áfangi, að koma sleppibún-
aði í öll skip, er eitt stærsta stökk
sem komið hefur í öryggismálum
sjómanna og má líkja því við þegar
gúmmíbátamir vora teknir fyrst í
notkun. Engum dettur í hug að fara
á sjó án þeirra í dag. Þá vora einn-
ig menn sem börðust á móti þeim
en hættu því þegar þeir fóra að
bjarga mannslífum. Við skulum
hafa það í huga að við erum ekki
að beijast við útgerðarmenn al-
mennt, þeir era með okkur. Við eig-
um í höggi við fámenna klíku í LIÚ
og nokkra fleiri sem ekki era í nein-
um_ tenglsum við raunveruleikann.
Ég vil enda þessar línur með
áskoran á Halldór Blöndal sam-
gönguráðherra að fresta ekki gildis-
töku reglugerðar um sleppibúnað
og með því bjarga mörgum manns-
lífum á komandi áram.
Höfundur á sæti í rannsóknnr-
nefnd sjóslysa.
Sleppibúnaður hefur
bjargað 18 sjómönnum
Sigmar Þór
Sveinbjörnsson
Sáttmáli hagsældar mann-
kyns - hver er ábyrgur?
í UÓSI þeirrar
miklu umræðu sem átti
sér stað bæði á ráð-
stefnu þjóðarleiðtog-
anna í Bella Center og
eins á NGO Forum, er
ljóst að ábyrgðin á því
að árangur náist og að
sá sáttmáli sem þjóðir
heimsins gerðu i Kaup-
mannahöfn verði hald-
inn, er á herðum okkar
allra, þeirra sem leið-
togamir vora fulltrúar
fyrir, þ.e. þegna hvers
lands.
Þannig er mannkyn-
ið allt í raun samábyrgt
fyrir velferð sem hluti mannkynsins
þekkir ekki og lifir þannig við óás-
ættanlegu aðstæður sem lífið býður
þeim upp á, þar sem hvorki er
matur, húsnæði, atvinna né öryggi.
Meðvitund um ábyrgðina sem
hvílir á herðum mannkynsins,
vegna undirskriftar þjóðaleiðtog-
anna, fulltrúa fólksins í hveiju
landi, er einn þáttur í framvindu
komandi ára, bæði er varðar vitund
almennings og eins þáttur þjóðar-
leiðtoganna að koma í framkvæmd
og standa við gerðan sáttmála. Það
er því ljóst að gerð 'slíks sáttmála
getur ekki gleymst. Það er því hluti
af ferli slíks sáttmála að kynna
hann fyrir þegnum viðkomandi
lands.
í eðli sínu er því
ástæða til bjartsýni á
framvindu mála á kom-
andi áram. Ráðamenn
þjóða heimsins eiga
hinsvegar við fjöl-
marga þætti að glíma
í framvindu sameigin-
legra hagsmuna og á
nauðsynlegum breyt-
ingum sem erfítt er að
festa sjónir á á hinu
ytra yfirborði samfé-
lagsins, í hinum efnis-
lega heimi, og hvemig
það stjórnast af innra
viðhorfí og andlegum
þroska mannkynsins.
Eitt af því sem fólk jarðar gerir
kröfur til er eining á milli trúar-
bragða heimsins. I auknum mæli
horfir mannkynið upp á leiðtoga
hinna fjölmörgu trúarhreyfinga
skrumskæla þau háleitu markmið
sem opinberandi Guðs á hveijum
tíma lagði fólki jarðar til á leið
þess að skapa stöðugt friðsælli
heim. Grundvallarþáttur trúar-
bragða er að skapa stighækkandi
siðmenningu. Ekkert af því sem við
sjáum gerast í nafni trúarbragða
er lýtur að þjáningum og óöryggi
er frá höfundum trúarbragða komið
heldur túlkun mannanna og
skammtímahagsmunir þeirra.
I auknum mæli verður maðurinn
sér meira meðvitaður um stöðu
Mannkynið er að mati
vísindamanna, segir
Signrður Jónsson, á
þroskastigi unglings.
hvers og eins í ört breytilegum
heimi, þar sem vitundin um heims-
borgaraskap verður ljósari og rík-
ari, sem er ný sýn á bræðralag alls
mannkynsins. Þessi vitund er í raun
grundvöllurinn fyrir þeim skilningi
að jörðin sé aðeins eitt land og
mannkynið allt íbúar þess.
Samfara þeirri vitund um að hver
íbúi þessarar jarðar sé í reynd borg-
ari sama lands, kallar á sýnina á
einingu í fjölbreytileika og að þessi
sýn nái fótfestu. Þessi mikilvægi
skilningur byggist á því að þjóðir
og þjóðabrot viðhaldi sínum ein-
kennum og menningu en geti starf-
að saman í fullri einingu á grand-
velli andlegra reglna og virðingar
hverra fyrir öðrum og rétti. í aukn-
um samruna og samvinnu þjóða og
óneitanlegri þróun til meiri sam-
vinnu til að takast á við hin mý-
mörgu og flóknu vandamál, birtist
sú staðreynd sem ekki verður kom-
ist hjá að alþjóðlegri stjórnun af
einhveiju tagi verði komið á, þar
sem hagsmunir mannkynsins sem
heildar verði hafðir í fyrirrúmi. Það
Sigurður Jónsson
verður augljósara með hveijum degi
að vandamál heimsins verða aðeins
leyst á vettvangi alþjóðlegs sam-
ráðs.
Þessi sýn, um alþjóðlega stjórn-
un, sem Baha’u’llah opinberandi
bahaí-trúarinnar sagði svo nauð-
synlega til að tryggja frið og ró í
samfélagi manna, er nú þegar farin
að fæðast, bæði meðal almennings
og stjórnvalda. Hún mun ýta undir
hagsæla stjórnun og vera þáttur í
að tryggja réttláta þróun samfélags
manna, og um leið ýta hinum gömlu
einangranarhugmyndum út í hin
ystu myrkur. Þegar kastljósinu hef-
ur verið beint að hinu mikla órétt-
læti sem svo víða er beitt í heimin-
um, í slíkum mæli að harðsvírustu
menn setur hljóða, þá er eðlileg
framvinda sú, að skilningur á því
grannstefi sem er réttlæti, í stór-
fenglegri synfoníu samvinnu og ein-
ingar, verði leikinn af öllu mann-
kyni, auk þess að sá falski tónn
sundrungar, sem nístir inn í merg
og bein verði ekki leikinn.
Baha’u ’llah segir: Tilgangurinn
með réttlæti er birting ( opinberun)
einingar . Vísindamenn nútímans
standa frammi fyrir þeirri stað-
reynd að samruni hluta framkallar
þá mestu orku sem hingað til hefur
fundist, margfalt á við klofning og
sundrungu. Þetta er framtíðarsýn
sem mikil áhersla er lögð á að rann-
saka. Við höfum horft upp á sundr-
ungu þjóða og á þær hörmungar
og þá vannýttu eiginleika þeirra
einstaklinga sem verða sundr-
ungunni að bráð. Þjóð í slíku ástandi
er lömuð af vilja og orku til að tak-
ast á við hin erfiðu vandamál, sem
blasa hvarvetna við. Samvinna og
eining þjóða heimsins leiðir til
lausna og breytinga. Það krefst
hinsvegar leitar að þekkingu og
visku og að tekin verði upp aðferð
samráðgunar á öllum sviðum. Ba-
ha’u’llah segir: Enginn maður getur
höndlað hina réttu stöðu sína, án
tilkomu réttlætis. Enginn máttur
getur viðhaldist nema með tilkomu
einingar. Enga velferð og vellíðan
er hægt að öðlast nema með tilkomu
samráðgunar.
Stöðugt stærri hópur mannkyns-
ins er að öðlast víðari sýn og auk-
inn skilning á þeirri hugmynd að
mannlegt eðli byggir á andlegum
eiginleikum og að grunnur persónu-
leikans sé í raun andlegur. Þessi
meðvitund Iýsir upp nýja þætti og
gefur sýn inn í nýja heima er eykur
skilning, þroska og er undirstaða
til breytinga einstaklingsins. Ef til
vill í fyrsta skipti, og í auknum
mæli, verður hægt að skoða lausnir
samtvinnast milli þess andlega og
hins efnislega forms. Vísindamenn
nútímans á borð við Ervin Laszlo
og Albert prins af Liechtenstein
tala um þroskaferil mannkynsins
sem heildar og að mannkynið sé í
raun á þroskastigi unglings og sé
á hraðri ferð til fullorðinsþroska.
Það er því eðlilegt að mannkynið
sé að takast á við stórfenglegar
breytingar sem sjáanlega leiða til
hnattvæðingar samfélagsins.Marg-
ir era svartsýnir og trúa ekki á að
neitt breytist nema þá til hins verra.
Hvað svo sem umrót komandi ára
hefur í för með sér er það staðföst
trú bahaí að bjart sé framundan
og að mannkynið komi auga á þær
leiðir er jafni stöðu allra jarðarbúa.
Höfundur er verslunarmaður og
var fulltrúi Bahá’í-hreyfingarinn-
ar á ráðstefnu ftjálsra félagasam-
taka í Kaupmannahöfn.