Morgunblaðið - 13.08.1995, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 13. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MANNLIFSSTRAUMAR
ÞJÓDLÍFSÞANKAR /Berum við
ekki öll ábyrgd f
Við eigum að
láta vita
SIÐFRÆÐI/Hvemig óðlast maðurfriðsemdhjartansf
Allt sem við viljum
erfriður ájörð
EINU sinni var ég stödd í húsi hjá konu sem passaði börn fyrir aðra,
var með öðrum orðum dagmamma. Þessi kona var annáluð fyrir fæmi
í starfi og þótti mér mikið til hennar koma. Ég sat inni í eldhúsi hjá
henni og börnin sem voru hjá henni í gæslu voru að vappa í kringum
okkur. Eitt barnanna, á öðru ári, klifraði upp á borð. Ég horfði á barn-
ið ganga fram og aftur um borðið og hugsaði með mér að þetta gæti
orðið barninu hættulegt tiltæki ef það dytti ofan af borðinu. Dagmam-
man var að hafa til mat og virtist jafnframt hafa auga með börnunum.
Hún lét barnið á borðinu óáreitt og ég ákvað að skipta mér ekki af fram-
ferði þess, fannst að ábyrgðin væri hennar. Skyndilega datt svo barnið
í gólfið. Mikið öskur heyrðist og stór kúla kom á enni barnsins. Dagmamm-
an greip bamið upp úr gólfinu, huggaði það og kældi enni þess en ég
harmaði í hljóði afskiptaleysi mitt.
Seinna hef ég velt því fyrir mér
af hveiju ég greip ekki bam-
ið þegjandi og hljóðalaust ofan af
borðinu. Það hefði átt að vera mér
augljóst að það var að stofna sér
í hættu og líka svo hitt að
dagmamman var
hugsanlega ann-
ars hugar þarna í
stutta stund. Ég
hef komist að
þeirri niðurstöðu
að ég hafí sýnt
afskiptaleysi af
því að ég hafi ekki
n
eftir Guórúnu
Guðlougsdóttur
viljað grípa inn í hennar verka-
hring, vildi ekki vera afskiptasam-
ur gestur. Ef þetta atvik endur-
tæki sig myndi ég bregðast öðra
vísi við, ég myndi taka bamið ofan
af borðinu hvað sem öllum kurteis-
isskyldum mínum sem gests liði.
Hagsmunir bams eiga í tilvikum
sem þessum auðvitað að sitja í
fyrirrúmi fyrir öllu slíku.
Slys á bömum í heimahúsum
era víst óvenju tíð á íslandi. Það
þýðir að of almennt er að barna
sé ekki nógsamlega gætt. í tilvik-
inu sem getið var hér á undan
hafði ég mér það til afsökunar að
þessi kona er ákaflega aðgætin
og umhyggjusöm dagmóðir, en
jafnvel slíkum einstaklingum get-
ur yfirsést. Við verðum öll að vera
vakandi, það dugar ekki að varpa
af sér allri ábyrgð þótt einhver
annar sé formlega að gæta barns.
Ef eitthvað virðist vera að fara
úrskeiðis verðum við öll að vera
tilbúin að grípa inn í. Þetta ætti
auðvitað að vera augljóst en er
það greinilega ekki alltaf.
Annað dæmi ætla ég að rekja
hér, öllu verra. Ég kom eitt sinn
til konu sem bjó í tvíbýlishúsi.
Meðan við vorum að spjalla saman
heyrðist nánast stöðugur barns-
grátur af neðri hæð hússins.
„Finnst þér ekki hræðilegt að
heyra hvað bamið grætur," spurði
gestgjafi minn. „Jú, hvað er eigin-
lega að því, er það með í eyranum“
spurði ég. „Nei, konan sem passar
það er svo leiðinleg við það, stund-
um beinlínis vond. Vinkona hennar
á bamið og hún er góð við það
meðan hún stendur við, en um
leið og hún er farin í vinnuna þá
fer hún að skamma barnið og
hrakyrða. Ég er alveg orðin tauga-
veikluð yfir þessu, mig langar svo
til að tala við mömmuna, en ég
kann ekki við það. Ég er líka svo
hrædd við konuna niðri, hún yrði
svo reið út í mig ef ég klagaði
hana, t.d. fyrir barnaverndar-
nefnd, en auðvitað ætti hún ekki
að hafa leyfi til passa börn eins
og hún lætur, ég ætti náttúrlega
að láta vita af því hverig hún
hagar sér,“ sagði gestgjafi minn
fullur af sorg og sektarkennd. „Á
ég að klaga þetta fyrir þig, spurði
ég. „Nei, það er miklu áhrifa-
meira að ég geri það, ég bý í
húsinu," svarði gestgjafinn.
Þetta mál endaði þannig að
fyrrnefndur gestgjafí minn fékk
ættingja sinn til að klaga konuna
fyrir slæma meðferð á barninu og
lét hann jafnframt móður þess
vita. Hún tók barnið samstundis
úr hinu slæma fóstri.
Hvað má af þessu seinna dæmi
læra. Jú, það sýnir okkur að við
verðum að gegna samfélagslegri
ábyrgð á þeim sem era minni
máttar. Okkur ber skylda til að
láta vita ef við verðum vitni að
því að illa er með böm farið eða
aðra þá sem ekki geta varið sig.
Því miður er það svo, að þetta er
ekki alltaf gert og í stórborgum
nútímans líta menn oft undan þeg-
ar þeir verða vitni að misþyrming-
um; þeir era einfaldlega hræddir
um eigið skinn. Við verðum að
spyrna við þessari þróun hér eftir
föngum, við gerum það með því
að vera vakandi fyrir umhverfí
okkar, hvert og eitt.
Við byrjum 28. ágúst. Velkomin úr fríinu !
Pantið kynningarrit í símsvara
okkar 562 7644 eða skrifið okkur línu.
Heimasíða okkar á netinu er
http://www.mmedia.is/handment/
ÉG ÓSKA EFTIR AÐ FÁ SENT
KYNNINGARRIT HMÍ MÉR AÐ KOSTNAÐARLAUSU
BOX1464 121 REYK-JAVIK SÍMÍ: SÓ27&A*

NAFN ____
HEIMILISF.
„VERTU fyrst og fremst sjálfur friðsamur, og þá getur þú
flutt öðram frið,“ ráðleggur spekin. Hinn friðsami trúir
ekki fljótt hinii illa. Hugur hans verður altekin af hinu góða
þegar hann stendur andspænis hinu illa. Hann trúir að all-
ir þrái frið innst inni. Hann óskar einskis nema friðs öllum
til handa. Hann hlustar ekki á sögusagnir og dæmir menn
ekki eftir þjóðemi, litarhætti, kyni eða stöðu. Hann virðir
allar persónur jafnt og beinir spjótum sínum gegn hinu illa
sem þær gjöra.
Hinn friðsami maður veit að
rósemd hjartans felst ekki í
að vera án vanlíðunar eða að eiga
engan andstæðing. Friðsemdin
fæst einungis með ákveðnu lífemi,
hún er eitthvað sem þarf að vinna
að jafnt og þétt.
Hún mælir með
að enginn líti svo
stórt á sjálfan sig
að það bitni á öðr-
um. Hinn friðsami
skilur að hamingj-
eftir Gunnor an fæst ekki með
Henvein því að einblína á
eigin hagsmuni. Hann þakkar guði
fyrir það sem hann hefur, þó hann
láti ekki af voninni.
„Sælir eru friðflytjendur," sagði
Jesú. Hann er guð friðarins, and-
stæða stríðsguða grísku og nor-
rænu goðafræðinnar. „Friður sé
með yður, “ sagði hann og við
postulana: „Hvar sem þér komið
í hús, þá segið fyrst: Friður sé
með þessu húsi.“ Og „sé það verð-
ugt, skal friður yðar koma yfir
það.“ „Því að þér munuð Guðs
böm kallaðir verða.“
Friðsemdin er bæði tilfinninga-
ástand og viðhorf til
lífsins. Hún fæst ann-
arsvegar með því að
ástunda hófsemi, sem
stillir ástríðumar og
eflir sjálfsagann, og
hinsvegar með skiln-
ingi á að illt á móti illu
sái engu nema illsku.
Tvennt þarf til að
skapa frið manna á
milli: Frið í hjarta og
Iöngun til að taka á móti honum
frá öðrum. Rödd friðflytjandans
er fölsk ef hann býr ekki sjálfur
yfir rósemd hjartans. Hann verður
að rækta friðinn og læra að þekkja
hann sem tilfinningaástand.
Hræddur maður flytur ekki frið.
Hann reynir það og tekst ef til
vill að slá átökunum á frest, en
hann kann engin ráð til að skapa
raunverulegan frið. Vopnahlé er
afrek í huga hans og besti árang-
urinn sem hann getur náð.
Vopnahlé er líka skásti kostur .
þess manns sem ekki kann að taka
á móti friði. Vopnahlé er oft rang-
lega kallað friður en í raun er það
langur vegur frá honum. Þegar
Ást eftir Robert Indiana.
best lætur er það fyrsta skrefið.
Vopnahlé er viðbrögð við ótta.
Friður hvílir á öðru. Hann byggist
á ást og samúð og sigurorði yfir
græðginni.
Allt sem við viljum er friður á
jörð. En er hann mögulegur? Mun
ekki þjóð rísa gegn þjóð og ríki
gegn ríki áður en yfír lýkur? Frið-
semdin er eftirsóknarverð, hvað
sem kann að gerast. Það þarf að
hlúa að henni og vökva til að öðl-
ast hana. En hvernig er það gert?
Eitt ráðið er að gera sér grein
fyrir að viðhorf manna ræður því
hvernig þeim líður. Hamingjan
felst í því að læra að girnast að-
eins það sem er innan ramma
MATARLIST/Má bjóða þérpönnuköku
með laxif
Prinsessu-
pönnukökur
ÖLL ÞEKKJUM við þessa flötu, þunnu hveitiköku. Flest þekkjum við
hana sem umbúðir sykurs, sultu og ijóma en pönnukakan á sér ótal
fleiri birtingarmyndir.
Hinar frönsku crépes eru löngu
orðnar heimsþekktar. Það er
hins vegar eitt hérað í Frakklandi
sem stendur upp úr hvað pönnu-
kökugerð varðar. Bretagneskagi.
Þar nær pönnu-
kökuhefðin mjög
langt aftur. Forn-
leifafræðingar
hafa fundið þar
mylnustein til
kornmulningar.
Það eru þúsundir
ára síðan að menn
fóru að nýta korn-
jurtir. Menn halda þ.a.l. að fyrstu
galetturnar (fyrstu pönnukökurn-
ar), einungis úr hveiti og vatni hafi
verið bakaðar um 7.000 áram fyrir
Krist, á sama tíma og kjötseyðið,
súpumar og fyrstu brauðmyndirnar
án gers komu fram. E.t.v. hafa
galettumar orðið til vegna klaufa-
skapar álfkonu einnar sem missti
grautarslettu á sjóðheitan stein en
uppgötvaði síðan að úr varð flöt
kaka, samstundis steikt, sem auð-
velt var að rúlla upp og auk þess
afar ljúffeng. Hvar sem er í heimin-
um fyrirfinnast pönnukökur sem
byggja á svipuðum grunni og
pönnukaka álfkonunnar, t.a.m. með
hveiti, hrísgijónum, maísmjöli eða
öðram korntegundum.
Bókhveiti hefur lægsta næring-
argildi allra korntegunda. Það inni-
heldur hins vegar bestu prótein
sem völ er á í grænmetisríkinu
vegna þess að þau hafa mjög hátt
bíólógískt gildi. Það er einnig eina
korntegundin sem inniheldur nægi-
legt magn af acidaminósýrunni lýs-
íni til að fullnægja dagsþörf okkar
af henni. Lýsín er t.a.m. mjög
mikilvægt varðandi vöxt. Bók-
hveitið kom, sá og sigraði
Bretagnehérað á 15. öld með
dyggri aðstoð hertogaynjunnar
Önnu, sem gerði allt sem í hennar
valdi stóð til að uppskerurnar
brygðust ekki. Það er síðan tákn-
rænt er hún bauð síðar Frakkakon-
ungi (framtíðareiginmanni sínum)
upp á galettur úr „blé noir“ eins
og Frakkar nefndu gjarnan bók-
hveitið. Þar er til goðsögn sem
segir frá því er kvöld eitt í miklu
þrumuveðri var Anna á ferð í Broc-
éliardeskógi ásamt riddaraliði sínu.
Á vegi þeirra urðu álfar sem leiddu
hófa hesta prinsessunnar og ridd-
araliðs hennar að lítilmótlegu
hreysi skógarhöggsmanns nokkurs
þar sem þau leituðu skjóls. Unaðs-
leg angan af nýbökuðum pönnu-
kökum umvafði lyktarskyn þeirra
og Anna smakkaði sína fyrstu
pönnuköku og heillaðist um leið.
Það var á þessari sömu öld sem
tákn um ríkidæmi, allsnægtir og
lúxus í Frakklandi var að snæða
pönnukökur sem oftast á dag...
Enn þann dag í dag má sjá í bret-
ónskum ævintýrabókum myndir af
hirð Frakkakonungs, við hlið bret-
ónskra aðalsmanna, í miðjum lysti-
görðum og vinnufólki á ekram úti
snæðandi crépes og galettes í öll
mál. Hver er svo munurinn á cré-
pes og galettes?
Galettes = bókhveiti = með salti
Crepes = hveiti = með sykurkeim
Þar sem „ekta“ uppskriftirnar
að galettes og crépes eru mjög
eftir Álfheiði Hðnuu
Friðriksdóttur