Morgunblaðið - 20.08.1995, Page 25

24 SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 1995 25
ffe-rgwtM&M;
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
STJÓRNARFORMAÐUR
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
AÐ HÆTTA MEÐ
REISN
INGVAR Carteson, forsætisráð-
herra Svíþjóðar og formaður
sænska jafnaðarmannaflokksins
hefur lýst því yfir, að hann hygg-
ist láta af þessum embættum í
marzmánuði n.k. Tími sé kominn
til breytinga og að ný kynslóð
takist á við þau verkefni, sem
framundan eru.
Það er sjaldgæft, að stjórn-
málamenn láti af slíkum embætt-
um ótilneyddir. Yfirleitt gerist
það á þann veg, að flokkar þeirra
bíða ósigur í kosningum, þeir
missa ráðherraembætti og neyð-
ast til að víkja eða þá að þeir
fara frá vegna samblásturs gegn
þeim innan eigin flokks. Hið síð-
arnefnda er t.d. algengt í brezkum
stjórnmálum en hið fyrrnefnda á
við um stjórnmál á Vesturlöndum
almennt.
Hér á íslandi hefur þetta gerzt
með ýmsum hætti. Ólafur Thors
lét af formennsku Sjálfstæðis-
flokksins skv. eigin ákvörðun árið
1961 en gegndi embætti forsætis-
ráðherra í tvö ár eftir það. Geir
Hallgrímsson tók ákvörðun um
að láta af formennsku í Sjálf-
stæðisflokknum eftir 10 ára for-
mennsku, þegar hann hafði
tryggt flokknum aðild að ríkis-
stjórn á ný eftir erfitt tímabil
næstu 5 árin áður, en gegndi ráð-
herraembætti í tvö ár eftir það.
Formannsskipti í Framsókn-
arflokknum hafa yfirleitt gengið
friðsamlega fyrir sig, ef undan
er skilið tímabil Jónasar frá
Hriflu. Meiri sviptingar hafa verið
innan Alþýðuflokksins en í Al-
þýðubandalaginu hefur verið í
gildi regla um hámarkstíma for-
mennsku, sem m.a. hefur leitt til
þess að Ólafur Ragnar Grímsson
getur ekki gefið kost á sér til
endurkjörs.
Breytingar á forystu bæði
Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks hafa í síðustu umferð orðið
með þeim hætti, að núverandi
formenn flokkanna buðu sig fram
gegn þáverandi formönnum og
höfðu sigur.
Vandamál íslenzkra stjórn-
málamanna hefur þó fyrst og
fremst verið sú staðreynd, að þeir
eiga ekki að mörgu að hverfa,
þegar þeir láta af stjórnmálaaf-
skiptum á bezta aldri. Fyrr á árum
leystu flokkarnir þetta vandamál
með því, að leiðandi stjórnmála-
menn, sem létu af stjórnmála-
störfum voru skipaðir í ýmis emb-
ætti, stöður bankastjóra og sendi-
herra og forstöðumanna ýmissa
ríkisstofnana. Svigrúm stjórn-
málaflokkanna til þess að ráð-
stafa embættum af þessu tagi
hefur hins vegar þrengzt mjög.
Að vísu eru þrír fyrrverandi ráð-
herrar nú í bankastjórastöðum en
kröfur um að svonefnd fagleg
sjónarmið ráði ferðinni í þessum
efnum sem öðrum verða stöðugt
háværari. Á næstu árum má bú-
ast við, að þetta svigrúm þrengist
enn frekar og verði einna helzt
bundið við stöður sendiherra.
Þeir sem lengi hafa starfað að
stjórnmálum búa yfir mikilli
þekkingu á mönnum og málefnum
og þjóðfélagsmálum almennt. í
öðrum löndum er atvinnulífið til-
búið til -að nýta sér þessa þekk-
ingu á margan hátt. Þess vegna
eiga fyrrverandi stjórnmálamenn
margra kosta völ t.d. í Bandaríkj-
unum og Bretlandi og sjálfsagt
víðar. Atvinnufyrirtækin hafa
komizt að þeirri niðurstöðu, að
hér sé um eftirsóknarverða starfs-
menn að ræða.
Hér á íslandi er það afar fá-
títt, að fyrrverandi stjórnmála-
menn ráðist til starfa í einkafyrir-
tækjum. Það orð hefur legið á,
að menn, sem lengi hafi starfað
að stjórnmálum séu ekki afkasta-
miklir starfsmenn. Þessi ímynd
stjórnmálamanna er áreiðanlega
að verulegu leyti röng. Stjórn-
málaafskipti krefjast oft á tíðum
mikillar vinnu og oft er vinnutími
erfiðari en starfsmenn í atvinnu-
lífinu eiga almennt að venjast.
Þeir, sem gegnt hafa t.d. ráð-
herrastörfum eða áþekkum störf-
um í stjórnmálum eiga að baki
ár gífurlegrar vinnu frá morgni
til miðnættis.
Upplýsingar og þekking eru
verðmæti. Það skiptir miklu máli
fyrir atvinnufyrirtæki að vita
hvað er að gerast, við hverju má
búast, hvað er framundan. Fáir
ef nokkrir búa yfir meiri þekkingu
á því sviði eða hafa betri aðstöðu
til þess en fyrrverandi stjórnmála-
menn að fylgjast með. Þeir hafa
nú orðið tengsl inn í alla flokka
og stjórnkerfið, sem geta skipt
sköpum.
Ólafur Ragnar Grímsson er
dæmi um íslenzkan stjórnmála-
mann, sem hefur áttað sig á
þessu. Fyrir nokkru var frá því
skýrt hér í blaðinu, að hann hefði
stofnað eigið fyrirtæki á sviði
rannsókna og ráðgjafar. Gera má
ráð fyrir, að hann hyggist á þeim
vettvangi nýta sér þá þekkingu,
sem hann hefur öðlast með ára-
tugaáfskiptum af stjórnmálym.
Þetta framtak er til fyrirmyndar
og gæti orðið upphafið að frekara
ráðgjafastarfi manna með stjórn-
málareynslu að baki.
Það er tímabært að einkafyrir-
tæki á íslandi breyti afstöðu sinni
til ráðningar starfsmanna með
stjórnmálareynslu að baki. Þar
er í mörgum tilvikum um að ræða
eftirsóknarverða starfsmenn. Al-
veg með sama hætti er tímabært,
að opinberi geirinn átti sig á því,
að það er eftirsóknarvert að ráða
til starfa innan hans menn með
reynslu að baki í atvinnulífinu.
Það hefur reynzt mörgum
áhugamönnum um stjórnmál erf-
itt að fá tækifæri til að starfa í
sveitarstjórnum eða á Alþingi en
fólk áttar sig kannski ekki á því,
að það ggtur verið jafn erfitt að
komast frá þeim leik með reisn.
Þess vegna er of mikið um það
að alþingismenn og ráðherrar ríg-
haldi í stóla sína, þótt þeir hafi
skilað nægu dagsverki á þeim
vettvangi.
Það er tímabært og nauðsyn-
legt að breyta þessum viðhorfum
hér. Islenzkir stjórnmálamenn
eiga að hafa tækifæri til að hverfa
frá stjórnmálastörfum með reisn
og að nýta þekkingu sína og
reynslu á nýjum vettvangi.
I tilefni af
• fundum
Norðurlandaráðs
hafa menn sagt
margt spaklegt og
íýrir síðasta fund í
Reykjavík rakst ég á
einkennileg ummæli í Morgunblað-
inu þarsem reynt var að gera lítið
úr raunverulegri ástæðu þess að
norrænt samstarf þyki sjálfsagt.
En hún er auðvitað sameiginleg
arfleifð og ekkert annað. Ef þessar
þjóðir ættu ekki sameiginlega arf-
leifð, þ.e. arfleifð frá víkingum sem
hinum einu sönnu forfeðrum, sögu-
lega arfleifð og málsmenningar-
lega hefð, hefði engum dottið í hug
að heíja þetta samstarf. En vegna
þessarar sameiginlegu arfleifðar
eigum við norræna hugsjón um
samstarf og markmið. Við teljum
að norrænar þjóðir horfi af sama
kögunarhóli. Þær þurfa ekki endi-
lega að horfa aftur heldur fram,
en sjónarhóllinn er hinn sami.
Þau ummæli sem ég nefndi hér
að framan voru svohljóðandi: „Ef
samstarfið verður einskonar Ár-
bæjarsafn þar sem menn mæra í
þjóðrembingi söguna, arfleifðina,
menninguna og það allt saman,
verður þetta innantómt hjal og
enginn nennir að
mæta.“ En af hveiju
þarf arfleifð að vera
innantóm? Það er síð-
uren svo eftirsóknar-
vert að búa um sig í
einhverju arfleifðar-
lausu tómarúmi og gangast upp í
umbúðum sem eru ekkert nema
skraut utanum ekki neitt. Arfleifð-
in þarf síðuren svo að vera sprott-
in af þjóðrembingi og hún er aldr-
ei innantómt hjal. Hún er bakhjarl
þess sem verður. Hún er undir-
staða þess að verðmæti kallist á
en ekki innantómt svaldur. Það er
í arfleifðinni sem við varðveitum
mikilvæg sérkenni og án þeirra
verður lítil þjóð einsog íslendingar
og aðrar norrænar þjóðir einsog
hvert annað rekald í stórsjóum
engilsaxneskra alþjóðalægða. Við
sjáum af sjónvarpinu hvemig færi
ef við ættum ekki arfleifð. Þá yrð-
um við á skömmum tíma einsog
íbúar Bahama sem nærast á ensku
sjónvarpshjali og hafa tileinkað sér
hrognamál sem öllum er sama um,
jafnvel mafíunni sem hefur hreiðr-
að um sig í spilavítinu í Nassau.
Við ætlum okkur stærn hlut. Og
hvers vegna? Einfaldlega vegna
þess að við eigum merkilega og
sérstæða arfleifð, ekkisíður en
frændþjóðir okkar á Norðurlönd-
um. Norrænt samstarf er einfald-
lega Árbæjarsafn og hefur alltaf
verið. Sjálf hugsjónin er hugsjón
Árbæjarsafns, þ.e. hugsjón varð-
veizlu og sameiginlegrar arfleifðar
sem nýtist okkur í nútímaþjóðfé-
lagi, stækkar veruleika samtímans
— og ræður kannski úrslitum um
það að þessar fámennu þjóðir eru
jafnmikils metnar í samfélagi fimm
milljarða jarðarbúa og raun ber
vitni. Það er enginn að tala um
að ekki eigi að byggja ofan á grunn
þessarar arfleifðar, þvertámóti, en
undirstaðan skal réttleg fundin,
hvaðsem hver segir. Ef arfleifðin
væri ekki grundvöllur norræns
samstarfs ættum við að snúa okk-
ur að öðrum vinaþjóðum, miklu
stærri og fjölmennari, vegna við-
skiptahagsmuna og margvíslegrar
hagkvæmni. Norrænt samstarf
byggist ekki á því að norrænar
þjóðir séu öðrum þjóðum mikilvæg-
ari í viðskiptum heldur nánast ein-
göngu á frændsemi, arfleifð og
sameiginlegri sögu. Með þessu
samstarfi hafa Norðurlönd aukið
svigrúm sitt og margvísleg áhrif á
umhverfið. M
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
ATVINNULAUSIR í júlí-
mánuði síðastliðnum
voru 5.436 eða 3,8%
landsmanna á vinnu-
aldri. Atvinnuleysi í
þessum hásumarmán-
uði hefur ekki mælst
jafn mikið síðan form-
leg skráning þess hófst hér á landi árið
1955. Atvinnulausir karlar voru 2.157
(2,6%). Atvinnulausar konur 3.279 (5,5%).
Áð meðaltali voru um eitt þúsund fleiri
atvinnulausir í júlímánuði í ár en á sama
tíma í fyrra.
I frétt frá Vinnumálaskrifstofu félags-
málaráðuneytisins segir að meira atvinnu-
leysi í júlímánuði 1995 en 1994 skýrist
af minni fiskafla og færri átaksverkefnum
í atvinnumálum. Þar segir og að bú^st
megi við að atvinnuleysi verði svipað í
ágústmánuði, aukizt þó fremur en hitt,
og geti orðið á bilinu 3,8 til 4,2%. Mest
hlutfallslegt atvinnuleysi er á höfuðborgar-
svæðinu.
wmmmmmmmm samkvæmt ný-
QK miIHnnir legri skýrslu eru 35
OO IIlllIJOllu milljónir manna án
án atvinnu atvinnu í aðildar-
ríkjum OECD um
þessar mundir. Talið er að 15 milljónir að
auki hafi gefist upp á starfsleit eða vinni
styttri vinnutíma en þeir gjarnan vildu.
Þessar tölur sýna blæðandi und á velferð-
arríkjum Vesturlanda. Atvinnuleysi af
þessari stærðargráðu felur í sér vannýt-
ingu á starfshæfni milljóna einstaklinga
sem og á framieiðsluþáttum í þjóðarbúskap
viðkomandi ríkja. Rannsóknir sýna að at-
vinnuleysi veldur að auki margþættum
sálrænum og jafnvel líkamlegum skakka-
föllum. Atvinnuleysi er því bæði persónu-
legt og samfélagslegt böl.
Hagfræðingar flokka atvinnuleysi
gjarnan í tvo meginþætti. Hagsveiflu-
atvinnuleysi, sem er afleiðing kreppu og
samdráttar og hverfur í uppsveiflu. Kerfis-
lægt atvinnuleysi, sem er þrálátara og
veldur meiri áhyggjum. Þórhildur Hans-
dóttir hagfræðingur telur í nýlegri grein
í Fjármálatíðindum að kerfislægt atvinnu-
leysi sé ríkjandi hjá þjóðum Evrópusam-
bandsins. Átvinnuleysi í Bandaríkjunum
sé á hinn bóginn að mestu leyti bundið
hagsveiflum. Hlutfallsleg fjölgun nýrra
starfa hafi verið töluvert meiri í Bandaríkj-
unum en í Evrópu. Einstaklingur, sem
missir atvinnu vestanhafs, eigi því meiri
líkur til þess að fá nýtt starf áður en lang-
ur tími líður. Atvinnumissir í Evrópu geti
hins vegar þýtt áralangt atvinnuleysi.
Hvar töpuð-
ust störfin?
ATVINNULEYSI í
hópi ófaglærðra
hefur aukizt mikið
í Evrópu síðustu
árin. Þar hefur
framboð á vinnumarkaði ekki brugðizt
nægilega skjótt við auknum og breyttum
menntunarkröfum.
Sama virðist hafa gerzt hér á landi. „Ef
litið er á starfsgreinaskiptingu á vinnu-
markaði", segir 30. tbl. Vísbendingar,
„vekur það athygli að störfum ófaglærðra
karla hefur fækkað um 1.700 eða um 34%
frá 1991, og einnig hefur störfum karl-
manna við þjónustu og verzlun fækkað
um 2.200 á þessu árabili. Hins vegar helzt
Ijöldi starfa kvenna í þessum tveimur
starfsgreinum nokkuð svipaður og fjölgar
lítillega í þjónustu og verzlun." Það helg-
ast m.a. af því að konur vinna í ríkari
mæli en karlar við afgreiðslu- og ræsti-
störf, sem erfíðara er að „skera niður“ en
önnur störf í þessum starfsgreinum.
Eftirtektarvert er að fækkun starfa
ófaglærðra karla er mest í aldurshópnum
16-25 ára eða um 40%. Sumir tengja
þessa þróun minni umsvifum í byggingar-
iðnaði. Hvort sem svo er eða ekki virðist
þörfin fyrir verkamenn í erfíðisvinnu hafa
minnkað verulega, máski tímabundið. Vél-
væðing og framleiðniaukning valda þó
nokkru um. Þannig hefur störfum við vél-
ar og vélgæzlu fjölgað um 2.300 frá 1991.
Vísbending segir um þetta efni:
„Þörfin fyrir ungt og lítt menntað fólk
virðist sífellt minnka. Því ætti að vera
mikil nauðsyn að auka menntun hérlendis
til að mæta þörfum vinnumarkaðarins fyr-
ir þjálfað starfsfólk. Hvað um það, störfum
fyrir menntað fólk fjölgaði lítillega á tíma-
bilinu 1991 - .94. Sérfræðingum fjölgaði
um þúsund en tala stjórnenda og embættis-
manna stóð nokkuð í stað.“
Varðveitum
stöðug-
leikann
Atvinnu-
leysis-
tryggingar
REYKJAVTKURBREF
Laugardagur 19. ágúst
LENGST AF hefur
atvinnuleysi verið
lítið hér á landi.
Atvinnuleysistima-
bil, sem gengu yfir,
tengdust hagsveifl-
um, hurfu með betra árferði. Sitt hvað
bendir til þess að atvinnuleysi líðandi
stundar sé verri tegundar. Þannig segir
Þórhildur Hansdóttir hagfræðingur í grein
í Fjármálatíðindum:
„Atvinnuleysi virðist heldur vera að
aukast hlutfallslega meðal ungs fólks, og
sömuleiðis fer langtímaatvinnuleysi vax-
andi. Þessar niðurstÖður styðja það að
kerfislægt atvinnuleysi sé að verða vanda-
mál hérlendis líkt og í löndum Evrópusam-
bandsins."
Síðar í grein hagfræðingsins segir m.a.:
„Mönnum er nú orðið ljóst að fiskistofn-
ar við landið eru ekki óþijótandi og hag-
vöxtur framtíðarinnar verður að eiga sér
rætur annars staðar, a.m.k. að hluta til.
Einnig virðist almenn sátt ríkja um það
að draga verði úr umsvifum hins opinbera
og halda verðlagi stöðugu ...
Atvinnuleysi ófaglærðra stafar af
breyttri atvinnuskiptingu og seinni aðlög-
un aðila vinnumarkaðar að henni. Atvinnu-
leysi ungs fólks og langtímaatvinnuleysi
stafar einkum af ónógri nýsköpun og kem-
ur fram í því að framboð nýrra starfa
verður minna en sú fjölgun sem á sér stað
á vinnumarkaði. Þessi kerfislægi vandi
mun ekki hverfa með auknum hagvexti,
heldur þarf breytingar á starfsemi vinnu-
markaðar. Auka þarf menntun mannaflans
svo að komið verði til móts við þarfir at-
vinnulífsins. Einnig þarf að stuðla að ný-
sköpun og þróun í atvinnulífínu og laga
það að þjóðfélagi þar sem frumframleiðslu-
greinarnar skipta æ minna máli. Það þarf
að búa fyrirtækjum landsins stöðugleika
og mannsæmandi aðstæður til að þau
geti mætt vaxandi erlendri samkeppni.
Og síðast en ekki sízt þarf að ríkja sátt
milli aðila á vinnumarkaði um að viðhalda
þessum stöðugleika þannig að verðbólgan
taki ekki völdin á ný.
Það getur að sjálfsögðu tekið langan
tíma að fjölga störfum nægilega til að
halda uppi háu atvinnustigi og skapa svig-
rúm fyrir nýtt fólk á vinnumarkaði. Á
meðan gæti borgað sig að leggja út í viss-
ar atvinnuskapandi aðgerðir, svo sem að
styrkja fyrirtæki til að taka fleira fólk í
vinnu og bjóða upp á starfsmenntun eða
atvinnubótavinnu fyrir þá hópa sem at-
vinnuleysi hefur verst áhrif á, þ.e.a.s. ungt
fólk sem hefur verið atvinnulaust í meira
en ár. Svo lengi sem þessar aðgerðir kosta
ríkið ekki meira en það sem sparast í at-
vinnluleysistryggingakerfinu eru þær af
hinu góða þótt þær séu einungis skamm-
tímalausn á langtímavandamáli."
Á Húsavík í ágúst
EINS OG fram kom
í upphafí þessa
bréfs mældist at-
vinnuleysi júlímán-
aðar síðast liðins
3,8% og líkur
standa til að það verði ekki minna í líð-
andi mánuði. Áætlað hefur verið að tekjur
Atvinnuleysistryggingasjóðs nægi til að
tryggja bætur i allt að 3% atvinnuleysi.
En þær eru tvenns konar. Tryggingagjald,
sem leggst á öll laun, og framlag ríkis-
sjóðs, sem samkvæmt lögum á að vera
þrefalt tryggingagjaldið. Um þetta efni
segir í tilvitnaðri grein Þórhildar Hansdótt-
ur í Fjármálatíðindum:
„Miðað við tekjur sjóðsins siðustu ár
getur hann þó ekki með góðu móti staðið
undir meira en 2,5% atvinnuleysi. I ljósi
þess að atvinnuleysi hefur yfírleitt verið
minna en þessu nemur mætti ætla að fjár-
hagsstaða sjóðsins væri sterk. Sú er þó
ekki raunin þar sem sjóðnum hefur verið
gert að styrkja ýmsa starfsemi, sérstak-
lega að greiða lífeyri til aldraðra félaga í
stéttarfélögum og veita fé til kaupa á
misgóðum pappírum. Þegar þau útgjöld
hafa verið dregin frá (325 m.kr. 1992),
þá stendur eftir að ef fjármögnun sjóðsins
breytist ekki getur hann einungis greitt
út atvinnuleysisþætur til um 1,8% af mann-
afla til lengri tíma litið
Ljóst er af þessari tilvitnun að Atvinnu-
leysistryggingasjóður stendur ekki til lang-
frama og að öðru óbreyttu undir atvinnu-
leysi af stærðargráðu júlí- og ágústmánaða
líðandi árs. Það er áhyggjuefni í ljósi þess
megintilgangs trygginganna, að draga úr
þeirri ógn sem fólki á vinnualdri stafar
af atvinnuleysi. Að þessu þarf að hyggja.
Sem og að hinni hlið málsins, að atvinnu-
leysistryggingar geta dregið úr hvatanum
til vinnu, ef þær eru tiltölulega háar miðað
við umsamin og greidd verkalaun.
Einstakling-
urinn og
samfélagið
HVER ER þjóðfé-
lagslegur kostnað-
ur vegna ríkjandi
atvinnuleysis?
Þeirri spurningu er
erfitt að svara. í
skýrslu félagsmálaráðherra til Alþingis um
rannsókn á afleiðingum atvinnuleysis (nóv-
ember 1993).segir um þetta efni:
„Áætlað er að hver atvinnulaus einstakl-
ingur kosti samfélagið um 1,5 milljónir
króna á ári í beinum kostnaði. Þar af er
tekjutap hvers heimilis á bilinu 400 til 500
þúsund á ári. Vissulega fylgir mikill kostn-
aður atvinnuleysi, þegar heildarkostnaður
vegna umframatvinnuleysis er rúmir fjórir
milljarðar króna 1992 og gætu orðið 7,3
milljarðar króna 1993...“.
Þó erfitt sé að meta þjóðfélagslegan
kostnað vegna atvinnuleysis síðustu nokk-
urra ára er enn erfíðara að fínna mæli-
stiku á það félagslega og tilfinningalega
böl sem viðvarandi atvinnuleysi veldur
heimilum og einstaklingum. En ekkert
brýtur heilbrigðan og vinnufúsan einstakl-
ing fyrr eða verr niður en hafa ekki starf
við hæfí.
En hvernig getum við aukið atvinnustig-
ið í landinu? I þeim efnum finnst engin
fljótvirk lausn. En fyrst skal nefna mikil-
vægi þess að byggja upp nytjastofna á
íslandsmiðum, eftir því sem aðstæður í
lífríki sjávar frekast leyfa. í þeim efnum
hefur miðað til réttrar áttar. I annan stað
verðum við að viðhalda þeim efnahags-
og verðstöðugleika, sem náðst hefur, og
er forsenda nýsköpunar og samkeppnis-
hæfni íslenzkra atvinnuvega, litið til fram-
tíðar. í þriðja lagi er óhjákvæmilegt að
horfa til þess að atvinnuleysi er langmest
meðal ófaglærðs fólks. Það er áminning
um að aðlaga menntun í landinu betur en
verið hefur að þörfum atvinnulífsins. Stað-
reynd er að þær þjóðir, sem mestum fjár-
munum verja til menntunar, rannsókna
og þróunar, standa lífskjaralega bezt að
vígi. í fjórða lagi verður að vinda ofan af
eyðslu ríkisbúskaparins, umfram tekjur,
en lánsfjáreftirspurn hins opinbera hefur
ýtt undir hátt vaxtastig í landinu. Því má
heldur ekki gleyma að viðskiptakjör okkar
við umheiminn hafa mjög mikií áhrif á
atvinnu- og þó einkum lífskjarastig í land-
inu. Það er því mjög mikilvægt að tryggja
viðskiptalega hagsmuni okkar út á við,
ekki sízt á gjöfulustu markaðsmiðum okk-
ar. Mergurinn málsins er síðan að tryggja
vinnufrið í landinu, forðast innbyrðis átök,
meðan þjóðarskútan siglir út úr ótryggum
kreppusjó inn í lygnari svæði. Þannig
næst beztur framtíðarárangur fyrir ein-
staklingana, heimilin og samfélagið.
Morgunblaðið/Snorri Snorrason
„Þó erfitt sé að
meta þjóðfélags-
legan kostnað
vegna atvinnu-
leysis síðustu
nokkurra ára er
enn erfiðara að
finna mælistiku á
það félagslega og
tilfinningalega
böl sem viðvar-
andi atvinnuleysi
veldur heimilum
og einstaklingum.
En ekkert brýtur
heilbrigðan og
vinnufúsan ein-
stakling fyrr eða
verr niður en hafa
ekki starf við
hæfi.“
x\
r