Morgunblaðið - 30.11.1995, Blaðsíða 6
6 FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hollvinasamtök Háskóla Islands stofnuð á morgun
Eiga að opna háskólann
og veita honum stuðning
Morgunblaðið/Einar S. Einarsson
FRÁFARANDI forseti FIDE, Florencio Campomanes, (t.v.) og
hinn ungi arftaki hans, Kyrshan N. Ílúmzhínov, takast í hendur
í þinglok í París.
Skjótt skipast veður í skákheiminum
Campomanes orð-
inn formaður FIDE
FLORENCIO Campomanes, sem
knúinn var til afsagnar sem for-
seti Alþjóðaskáksambandsins
(FIDE) við upphaf þings sam-
bandsins í París í síðustu viku,
var endurreistur til hálfs undir
lok þingsins og gerður að for-
manni eða eins konar fundar-
stjóra stjórnarinnar fram að
næsta þingi að ári.
„Þetta var stormasamt þing
og farsakennt. Maðurinn sem
knúinn hafði verið til afsagnar
í upphafi þingsins vegna meintr-
ar fjármálaóreiðu og einnig þar
sem honum hafði ekki tekist að
finna viðunandi lausn á klofn-
ingi skákhreyfingarinnar, var
endurreistur til virðingar í lok
þings. Til að kóróna allt lýsti
þingið yfir fullu trausti stuðn-
ingi við Campomanes, manninn
sem vantraust hafði verið sam-
þykkt á nokkrum dögum áður.
Þá var hann gerður að heiðurs-
forseta FIDE, sem venja er þeg-
ar menn hverfa úr forsetastóli.
I tilfelli Campomanesar er þó
fyrst og fremst litið á það sem
tryggingu fyrir því að hann
bjóði sig ekki fram aftur,“ sagði
Einar S. Einarsson í samtali við
Morgunblaðið en hann sat hið
róstusama þing FIDE i síðustu
viku.
Stjórnin situr til bráðabirgða
Að sögn Einars tókst á endan-
um samkomulag um að núver-
andi stjórn sæti til bráðabirgða
fram að næsta þingi og nokkrir
nýir menn kæmu til liðs við hana
fram að þeim tíma. Nýr forseti
FIDE til þess tíma var kjörinn
Kírsan N. Ilúmzhínov, forseti
rússneska sjálfstjórnarhéraðsins
Kalmykíu. Hann mun einbeita sér
að því að ná sáttum milli FIDE
og Atvinnumannaskáksambands-
ins (PCA), þ.e. Garrí Kasparovs,
og að viðræðum um framtíðar-
markmið og sameiningu skák-
hreyfingarinnar. Stjórnin mun
fylgja eftir öðrum framkvæmd-
armálum og verður Campomanes
fundarsljóri hennar.
„Með þessu móti fer hann frá
með fullum sóma eftir tæpt ár.
Hann söðlaði sjálfur um og gekk
til liðs við andstæðinga sína sem
vildu hreinsaút og fá aukin áhrif
innan FIDE. í húfi var að hefðu
engar breytingar náðst fram lá
fyrir að Bandaríkin og líklega
mörg lönd önnur hefðu sagt skil-
ið við FIDE,“ sagði Einar.
HOLLVINASAMTÖK Háskóla ís-
lands verða stofnuð í lok fullveldishá-
tíðar stúdenta í Háskólabíói á morg-
un, 1. desember, en Stúdentaráð HÍ
á frumkvæði að stofnun samtak-
anna. Markmið þeirra er að auka
tengsl Háskólans við útskrifaða nem-
endur sína og aðra þá, sem bera hag
skólans fyrir bijósti, auk þess að
vera stuðningssamtök Háskólans.
Að sögn Guðmundar Steingríms-
sonar, formanns Stúdentaráðs, er
fyrirmyndin að samtökunum öðrum
þræði „alumni“-samtök erlendra há-
skóla, en aðild að slíkum félagsskap
eiga eldri nemendur skólanna. „Hug-
myndin er staðfærð," segir Guð-
mundur. „Hollvinasamtökin verða
mun opnari samtök, vegna þess að
Háskóli íslands er þjóðskóli og við
viljum opna hann fyrir öllum almenn-
ingi. Þess vegna er lágmarksárgjald
samtakanna aðeins 1.500 krónur.“
Áhrif á starfsemi skólans
Guðmundur segir annað helzta
markmið samtakanna því að opna
Háskóla íslands fyrir almenningi.
„Með aðild að Hollvinasamtökunum
hafa menn leið til að hafa áhrif í
orði og verki á starfsemi skólans og
jafnframt til að kynnast starfseminni
og njóta þjónustu þeirrar, sem skól-
inn veitir,“ segir hann.
Hvað varðar kaup félaga í samtök-
unum á þjónustu Háskólans eða
stofnana hans segir Guðmundur að
væntanlega verði boðið upp á sér-
kjör, eigi það við. Þá verði upplýs-
ingaflæði um starfsemi HÍ til félags-
manna skilmerkilegt. Hollvinasam-
tökin munu meðal annars senda öll-
um félagsmönnum og útskrifuðum
kandídötum Háskólans fréttabréf.
Annað meginmarkmið Hollvina-
samtakanna segir Guðmundur að
vera stuðningssamtök Háskólans.
Hann segir erfitt að spá fyrir um
hveiju samtökin kunni að geta skilað
Háskólanum fjárhagslega. „Við
leggjum jafnmikið upp úr þessu
tvennu; fjárstuðningi samtakanna
við Háskólann og stuðningi, sem
ekki verður beinlínis í krónum tal-
inn,“ segir hann.
Næg verkefni til að styðja
I stofnskrá samtakanna er kveðið
á um að fjárframlög til þeirra megi
merkja ákveðinni starfsemi í Háskól-
anum, t.d. rannsóknastofnunum,
tækjakaupum eða sjóðum. Guðmund-
ur segir að Hollvinasamtökin geti ein-
beitt sér að löngum lista afmarkaðra
viðfangsefna. „Það er til dæmis engin
tilviljun að samtökin verða stofnuð
sama dag og við slítum þjóðarátakinu
til að bæta bókakost Háskólans. Það
átak er dæmi um afmarkað verkefni
í þágu brýnna úrbóta. Fleira er til
af þessu tagi, til dæmis kaup á tækj-
um, stofnun sjóða til að styrkja efni-
legt námsfólk og stuðningur við af-
mörkuð rannsóknarverkefni."
Stofnskráin gerir jafnframt ráð
fyrir því að í tengslum við deildir,
skorir eða námsgreinar í Háskólan-
um verði stofnuð hollvinafélög. Fé-
lagsmenn í Hollvinasamtökunum geti
gengið í slíkt félag og látið megnið
af árgjaldi sínu renna til þess. Guð-
mundur segir að samstarf við ýmis
starfsgreina- og fræðafélög háskóla-
manna sé áformað í þessu efni.
Stjórn samtakanna verður skipuð
fimm mönnum. Þrír skulu kjörnir á
aðalfundi, en Háskólaráð skipar einn
og Stúdentaráð annan.
í undirbúningshópi um stofnun
Hollvinasamtaka Háskóla íslands
hafa setið þau Friðrik Pálsson, for-
stjóri SH, Guðrún Erlendsdóttir
hæstaréttardómari, Lára Margrét
Ragnarsdóttir alþingismaður, Sig-
mundur Guðbjarnason prófessor,
Sveinbjöm Bjömsson háskólarektor,
Guðmundur Steingrímsson og Skúli
Helgason, fyrrverandi framkvæmda-
stjóri þjóðarátaks fyrir þjóðbókasafni.
Innritunargj öld á sjúkrahús samkvæmt fjárlögum
Aform harðlega gagnrýnd
RÁÐGERT er að innritunargjöld á
sjúkrahús, sem samkvæmt fjárlögum
skulu tekin upp, nemi fjögur til sjö
þúsund krónum, að því er Ingibjörg
Pálmadóttir, heilbrigðis- og trygg-
ingaráðherra, sagði í umræðum utan
dagskrár á Alþingi í gær. í umræð-
unum kom fram harkaleg gagnrýni
á áformuð gjöld.
Össur Skarphéðinsson, þingmaður
Alþýðuflokks í Reykjavík, átti frum-
kvæði að utandagskrárumræðu um
að innritunargjöld verði heimtuð af
þeim, sem lagðir eru inn á sjúkrahús
og gagnrýndi hann Ingibjörgu harð-
lega fyrir að hafa tvær skoðanir,
aðra á ríkisstjómarfundum, hina í
útvarpi.
Össur vitnaði til þess að Ingibjörg
hefði í útvarpsviðtali sagt að hún
hefði margoft verið kveðin í kútinn
í ríkisstjórninni í þessu máli og
kvaðst halda að hún styddi ekki hug-
myndir um innritunargjöld. „Til
hvers er ráðherrann í ríkisstjórn,"
spurði Öksur. „Til þess að láta Sjálf-
stæðisflokkinn rúlla yfir sig?“
Ingibjörg sagði að ekkert sam-
ræmi væri í gjaldtöku í heilbrigðis-
kerfinu. Sjúklingur, sem færi í rann-
sókn þyrfti að greiða um þijú þúsund
krónur, bæri kostnaðinn yrði hann
sendur heim, en fengi endurgreitt
yrði hann lagður inn á sjúkrahús.
í máli Ingibjargar kom fram að
innritunargjaldið myndi nema upp-
hæð milli íjögurra og sjö þúsund
króna og Iagt væri til að barnshaf-
andi konur, börn og öryrkjar yrðu
undanþegin.
Heilbrigðisráðherra kvaðst efast
um að Össuri, sem er formaður heil-
brigðis- og trygginganefndar, væri
alvara með utandagskráruiriræðum
því að ekkert hefði í honum heyrst
vegna þjónustugjalda, sem undanfar-
ið hefðu verið lögð á og ráðherra
vildi leggja niður. „Það tekur langan
tíma að taka til eftir Alþýðuflokk-
inn,“ sagði Ingibjörg í lok umræðn-
Hluti íslenskra barna fer hvorki til skólatannlæknis né einkatannlæknis
VANSKIL vegna tannviðgerða
skólatannlækna voru 3,1 milljón
árið 1993. Enn eru á bilinu 4 til
5 milljónir útistandandi vegna
síðasta árs samkvæmt upplýs-
ingum frá Heilsuvemdarstöð-
inni. Stefán Finnbogason yfir-
skólatannlæknir segir að vanskil
hafi vaxið úr 10% í um það bil
20%. Dæmi séu um að skuld
vegna tannviðgerða barna nemi
10-20.000 kr. Ekki er beitt sér-
stökum innheimtuaðgerðum
vegna vanskilanna.
Tannviðgerðir skólabarna
komu til umræðu á Alþingi í vik-
unni. Ingibjörg Pálmadóttir, heil-
brigðisráðherra, sagði m.a. í
svari við fyrirspum að a.m.k. 10% skólabama
hefðu ekki farið til tannlæknis á síðasta ári.
Stefán sagði upplýsingarnar byggðar á því
hvort reikningi á nafni barns væri framvísað
vegna endurgreiðslu frá Tryggingastofnun.
Ekki þyrfti því að vera um að ræða nema
einn reikning, t.d. fyrir skoðun,
til að álitið væri að bam væri
hjá tannlækni. Því væri eðlilegt
að ætla að stærri hópur fari
ekki reglulega til tannlæknis.
Skólatannlæknar hefðu talað
um að 38,6% væru hjá skólat-
annlæknum, yfir 40% hjá eink-
atannlæknum og 20% væru án
tannlæknis.
Stefán sagði að tannlæknum
þætti ástandið mjög alvarlegt
og Félag skólatannlækna og
Tannlæknafélag íslands hefðu
gert tillöggur um eftirlit í grunn-
skólum. Þær gera m.a. ráð fyrir
að skólatannlæknar skoði tenn-
ur grunnskólabarna reglulega,
til að stuðla að því að bömin fari frekar til
tannlæknis. Viðræður um þær standa yfir
milli samninganefndar Tryggingastofnunar
ríkisins og Tannlæknafélags Islands.
Rúnar Lund, skólatannlæknir í Hagaskóla,
Ölduselsskóla og Seljaskóla, sagðist ekki
Morgunblaðið/Ásd!s
RÚNAR Lund skólatannlæknir að
störfum í Seljaskóla í gær.
hafa orðið var við að mörg börn færu frá
honum til einkatannlækna fyrst eftir að lög-
in um kostnaðarhlutdeild hefðu tekið gildi
árið 1993. „Ég varð hins vegar var við að
börn voru tekin úr skólatannlækningum og
komu hvergi annars staðar fram í fyrra.
Ekki mjög mörg, en einhver," sagði hann.
Hann sagði að áður hefðu skólatannlækn-
ar skoðað öll skólabörn. „í skoðuninni fólst
ákveðið eftirlit því auðvitað komu hingað
börn, sem voru sögð annars staðar og voru
með skemmd, og maður gat a.m.k. látið vita
af því,“ sagði hann.
„Allt forvarnastarf ætti
að vera ókeypis"
Rúnar sagði að allt forvamastarf ætti að
vera ókeypis. „Fólk á ekki að þurfa að borga
fyrir skoðun eða flúorburstun," sagði hann
og tók fram að honum fyndist allt í lagi að
foreldrar tækju þátt í kostnaði vegna tannvið-
gerða. Það yrði kannski til að yrðu virkari í
forvarnastarfi.
Sama hlutfall hjá skólatannlækni
Nína Pálsdóttir, skólatannlæknir í Folda-
skóla, Húsaskóla, Rimaskóla og Engjaskóla,
sagði að rúmlega 40% barnanna hefðu verið
hjá skólatannlækni og 50 til 60% hjá einka-
tannlækni áður en lögin um kostnaðarhlut-
deild foreldra gengu í gildi. „Við skoðuðum
öll börnin. Ef ekki hafði verið gert við innan
sex mánaða hjá þeim, sem sóttu ekki þjón-
ustu til okkar, var haft samband við foreldr-
ana. Nú getum við ekki vitað hvort krakkarn-
ir fara til tannlæknis eða ekki. Ég held að
það sé staðreynd, að a.m.k. 10% fara alls
ekki til tannlæknis," sagði Nína og tók fram
að sér fyndist eðlilegt að skólatannlæknar
skoðuðu öll börn einu sinni á ári.
Nína sagðist ekki hafa orðið vör við að
færri börn sæktu alla þjónustu í skólann og
ekki heyra mikið um að kvartað væri yfir
því að viðgerðirnar væru kostnaðársamar.
„Mér hefur hins vegar fundist tannheilsu sex
ára barna heldur hafa hrakað. Ég býst við
að ástæðan sé sú að foreldrar þurfa að greiða
fyrir þjónustu við litlu bömin,“ sagði Nína.
Tannlæknar
vilja eftirlit
Nína Pálsdóttir.
1-
I
í
I
I
i
í
I
r.
i
t
.
i
t
l
I
t
I
I
l
l
i
I
i
t
i
i
i
i
1