Morgunblaðið - 24.12.1995, Blaðsíða 16

16 B SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
hvíslaði einhveiju að móður sinni.
Hún stökk til, teygði sig undir rúm-
ið og náði í fjölskyldukoppinn, sem
var ómissandi hlutur á hveiju heim-
ili á hinum góðu, gömlu dögum.
Þórmundur reis með herkjum
upp á hnén, kengboginn sem hann
var, og byijaði að pissa í koppinn.
Allir héldu í sér andanum og ekk-
ert hljóð heyrðist nema í spræn-
unni, þegar hún féll í botninn á
hinu emeleraða íláti. Hljóðið breytt-
ist, þegar kopþurinn varð botnfuil-
Vaka-Helgafell þakkar íslenskum bókaunnendum góðar
viðtökur á líðandi bókatíð og vonar að þeir njóti
jólabókanna sem best á kyrrum stundum yfir hátíðirnar.
ÁRID 1994
er komíð út
Nýjasta jólabókin:
47 sj álfsæ visögnr
ur og nú gerðist undrið, því þegar
í honum hækkaði, fór Þórmundur
að rétta úr kútnum hægt og síg-
andi og stundi af vellíðan, því kval-
irnar hurfu eins og dögg fyrir sólu.
En bunan hélt áfram um stund;
mamman leit á lækninn, læknirinn
leit á sjúklinginn og sjúklingurinn
leit á móður sína og nú brosti hann
gleitt. Ekki gat Jónas læknir gefið
neina skýringu á þessari teppu og
slíkt þjáði Þórmund aldrei aftur.
Enn hann fékk út úr þessu sam-
kvæmisblöðru, og ekki hefir hann
drukkið maltöl síðan.“
I ævisögu Sigmundínu Samúels-
dóttur segir m.a. frá atviki því, sem
olli straumhvörfum í hennar lífi. Það
gerðist veturinn 1958, sem var sér-
lega iilviðrasamur. Sigmundína varð
fyrir því óhappi, í afspymu veðri
og fljúgandi hálku, að detta í Banka-
stræti. Hún rann af stað og rakst
þá á mann nokkurn, sem svo datt
Vinsældir sjálfsævisaga og
minninga- og viðtala-
bóka af ýmsu tagi eru
með eindæmum á ís-
landi. Eins og fyrri daginn sláum
við þar öll met í heiminum og þótt
víðar væri leitað. Ekki einasta eig-
um við fólk, sem hefir gáfur og
þrek til þess að skrifa þessar bæk-
ur, heldur tekst einnig að fjár-
magna útgáfu þeirra. Og síðast en
ekki sízt þá kaupir fólk þær og les
sér til mikillar ánægju.
Og þá skortir sko alls ekki efni-
viðinn eða hráefnið, ef svo má kalla.
Þjóðin virðist ala af sér íjöldann
allan af einstaklingum, sem tekst
að lifa lífínu á slíkan máta, að sam-
borgararnir hafa ánægju af, og
þeim leikur forvitni á, að lesa þar
um. Það færist meira og meira í
vöxt, að höfundar segi frá ýmsum
atvikum á bersöglan hátt og eru
slíkar sögur, sem oft eru um dáið
fólk, sérlega vel þegnar og mikið
um talaðar.
Þótt ijöldi ævisagnanna sé mik-
ill, þá er efniviðurinn enn þá meiri.
Hundruð landa okkar ganga með
sjálfsævisögurnar í maganum og
þá þyrstir í að koma þeim á prent
og í bókabúðir fyrir jólin. Því miður
fer mikið af þessu efni forgörðum.
Það fer með hinum væntanlegu
höfundum í gröfina. Sum atvik og
viðburðir lifa í minningum afkom-
enda, en gleymast svo um síðir.
Til þess að ráða bót á þessu að
einhveiju leyti er nú verið að gefa
út eina svona bók og hefir verið
safnað í hana sjálfsævisögum 47
íslendinga. Hér er ekki um að ræða
landskunna borgara, heldur fólk
úr öllum stéttum, sem áhuga hefir
á því, að miðla samborgurunum af
sinni lífsreynslu og þeim atvikum,
sem afgerandi hafa orðið á ævi-
hlaupum þess. Bókin er 217 blað-
síður og lengsta ævisagan mun
telja einar 16 síður, en sú styzta
er tvær blaðsíður
Ein af ástæðunum fyrir því, að
aðstandendur bókarinnar telja, að
hún komi til með að seljast vel er
sú, að sérfróðir menn hafa bent á,
að hinn almenni borgari fyllist oft
minnimáttarkennd og dulinni öfund,
þegar hann les of mikið um fólk sem
borið hefír af öðrum í lífínu. Honum
fínnst, að hann sjálfur hafí gengið
frá lífsborðinu með skertan hlut og
lánið hafí ekki leikið við honum eins
og því þekkta fólki, sem um eru
skrifaðar bækumar. Vegna þessa
munu lesendur taka opnum örmum
við bók, sem í eru skráðar sögur
þeirra, sem ekki hafa alltof vel kom-
ist áfram. Flestum muni líða vel
eftir lestur slíkrar bókar og þeir
verða ánægðari með sig.
Til þess að gefa ykkur smjörþef-
inn af efni bókarinnar ætla ég að
birta smákafla úr einni sögunni og
segja síðan lítillega frá nokkrum
hinna. Fyrst greinir Þórmundur Sig-
urðsson, físksali, frá atviki úr æsku
sinni, sem átti þátt í að móta hans
persónu og líf upp frá því: „Það var
dásamlegt að alast upp í Vestur-
bænum. Þórmundur var sjö eða átta
ára og lífíð var enn áhyggjulaust
og ánægjulegt. Það var sumar og
sólin stafaði geislum sínum á hús
og garða. Fuglasöngur og flugusuð
alls staðar og ilmur blóma. Strák-
amir í hverfínu létu sér ekki leiðast.
Einn fagran dag, rétt eftir há-
degi, fór söguhetjan að finna til
verkjar neðarlega í kviði. Innan
stundar neyddist hún til þess að
gera hlé á leiknum og fara inn til
mömmu og segja frá þessum verk
sínum. Hægt og sígandi elnaði sótt-
in og var strákur þá háttaður ofan
í hjónarúmið og mældur, sem var
heldur niðurlægjandi athöfn á þeim
árum. Eldri bróðir var sendur út í
búð til að kaupa maltöl, sem þótti
gott við alls kyns kvillum. Þar að
auki var það gott á bragðið. Við
drykkjuna varð verkurinn sýnu
verri og nú var hringt í Jónas lækni.
Þegar hann kom var sjúklingur-
inn kominn í keng og gat varla
bælt grát og stunur út af hinum
miklu kviðarkvölum. Varla hafði
læknirinn byijað skoðun sína, þeg-
ar hinn sjúki reis upp við dogg og
Þórir S. Gröndal
skrifar frá
Flórída