Morgunblaðið - 24.01.1996, Síða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 24. JANÚAR 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Helga Magnús-
dóttir fæddist í
Lambhóli við
Skerjafjörð 1. nóv.
1931. Hún varð
bráðkvödd á heimili
sínu í Reykjavík
aðfaranótt 9. jan-
úar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Sigur-
lína Ebenezersdótt-
ir húsmóðir í Lamb-
hóli ættuð úr Lund-
arreykjadal, f. 6.5.
1893, d. 19.2. 1981,
og Magnús Helgi
Jónsson prentari frá Lambhóli
f. 8.7. 1895, d. 19.12. 1957.
Helga var yngst fjögura systra.
Þær eru Ingibjörg Ebba húsfrú
á Neðra-Apavatni í Grímsnesi,
f. 17.2. 1923; Ragnhildur Jóna
húsfrú í Lambhóli, f. 1.8. 1924,
og Unnur verslunarmaður í
Reykjavík, f. 9.9. 1925, d. 21.8.
1966.
Helga giftist 26. júní 1954
Sigurði Björnssyni húsasmíða-
meistara frá Vífilsstöðum, f.
7.9.1929, d. 6.4.1993. Hann var
- sonur hjónanna Signhild Kon-
ráðsson frá Færeyjum, f. 7.7.
1907, og Björns Konráðssonar
bústjóra á Vífilsstöðum, ættuð-
um frá Ytri-Brekkum í Akra-
hreppi, f. 6.12. 1894, d. 21.1.
1988. Böm Helgu og Sigurðar
em þijú: Sigurður Sævar,
starfsmaður í Lýsi hf., Reykja-
vík, f. 29.12. 1953; Bjöm húsa-
smiður í Reykjavík, f. 13.6.
1956, kvæntur Sigurbjörgu
Ingimundardóttur kennara,
í LAMBHÓL við Skeijafjörð ólust
upp milli stríða fjórar systur með
foreldrum sínum, en í Lambhól
höfðu ættmenn þeirra stundað sjó
og land mann fram af manni. Sú
yngsta var Helga, af skyndingu
burtkvödd í undarlegri blíðu á ný-
byrjuðu ári. í Lambhól byggðu for-
eldrar systranna ásamt mágafólki
sínu árið 1924 hús úr steinsteypu
með grænu járnþaki og stendur það
enn með yngri viðbyggingu stakt á
grasbala niðri við sjó. Þar undan
fellur aldan að og frá með sínu lagi
og ranfang og hvönn ganga upp
að gamla hjallinum á hólnum sem
^Lambhóll ber nafn af og var fyrrum
landamerki milli Skildinganess og
Reykjavíkur. Lambhóll var að upp-
hafi byggður úr landi Skildinganess
árið 1870. Frumbyggjar þar voru
Magnús Magnússon og kona hans
Sigurbjörg Jóhannesdóttir, dóttir
Jóhannesar Jónssonar, bónda á
Torfalæk, síðar Umsvölum í Vatns-
dai, og konu hans Margrétar Hann-
esdóttur af Skagaströnd. Magnús
var bóndi og sjómaður, fæddur
1840 og uppalinn í Engey, einn
fjórtán barna Magnúsar Eyleifsson-
ar (f. 1797, d. 1857) frá Skiidinga-
neskoti og Ingunnar Gunnarsdóttur
(f. 1798, d. 1846) frá Hlíðarhúsum
Erfidiykkjur
Glæsileg kaffí-
hlaðborð, fallegir
salir og mjög
góð þjónusta
Upplýsingar
í síma 5050 925
og 562 7575
FLUCLEIÐIR
IIÓTEL LÖFTLEIDIH
börn þeirra eru
Birna Hrönn og
Sigurður; Signhild-
ur hjúkrunarfræð-
ingur, f. 24.9. 1957,
gift Úlfi Óskarssyni
skógfræðingi, Sól-
heimum í Gríms-
nesi, börn þeirra
eru Sölvi, Helga og
Kári. Eftir að Unn-
ur systir Helgu lést
tók Helga að sér
Rafn Arild Jónsson,
f. 22.1.1953, systur-
son sinn. Rafn Arild
er húsasmiður í
Noregi, kvæntur Solvár Jóns-
son og börn þeirra eru Stig
Morten, Unni og Line.
Helga lauk gagnfræðaprófi
árið 1949 og vann við. verslun-
ar- og prentsmiðjustörf þar til
hún og Sigurður hófu sambúð.
Árið 1957 byggðu Helga og
Sigurður íbúðarhúsið á Tómas-
arhaga 41 og áttu þar heima
alla tíð síðan. Helga sá um
heimilið og uppeidi barnanna
og jafnframt annaðist hún aldr-
aða og sjúka ættingja og
tengdafólk. Árum saman var
hún í fullu starfi við að gæta
barnabama sinna. Síðustu tutt-
ugu árin starfaði Helga sem
sjálfboðaliði á vegum Kvenna-
deildar Rauða kross íslands á
sjúklingabókasafni Borgarspít-
alans. Hún var jafnframt félagi
í Kvenfélagi Neskirkju.
Útför Helgu Magnúsdóttur
verður gerð frá Seltjarnarnes-
kirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 15.
en þau stunduðu búskap og sjósókn
í Engey sína samverutíð. Elsti son-
ur Magnúsar Magnússonar og Sig-
urbjargar Jóhannesdóttur var Jón
(f. 1869, d. 1921). Kona hans var
Ragnhildur (f. 1870, d. 1948), dótt-
ir Einars Guðmundssonar bónda á
Heggsstöðum í Andakíl og Stein-
þóru Einarsdóttur af Seltjamar-
nesi. Ragnhildur var uppalin hjá
föðurmóður sinni, Helgu Salomons-
dóttur á Háhóli á Mýrum. Jón
Magnússon maður Ragnhildar var
sjómaður, þau hjón bjuggu í Lamb-
hól og áttu saman níu börn.
Elsti sonur þeirra var Magnús
Helgi. Ungur kvæntist hann Sigur-
línu dóttur hjónanna Ebenezers
Helgasonar f. 1854 og Ingibjargar
Gunnarsdóttur f. 1857. Ingibjörg
var frá Gullberastaðaseli, fjalljörð
í Lundarreykjadal, en ættir Ebenez-
ers stóðu við Breiðafjörð. Hann var
sjómaður og verkamaður, þau hjón-
in bjuggu í húsi sínu við Lindargötu
í Reykjavík og gátu ekki hvort án
annars lifað, dóu því hvort á eftir
öðru sumarið 1938. Magnús Helgi
og Sigurlína bjuggu í Lambhól.
Hann var prentari að iðn, lengi for-
maður Hins íslenzka prentarafé-
lags, ötull verkmaður hvort heldur
var við blýsetningu ellegar í kjara-
baráttu félaga sinna, margar átti
hann vinnustundirnar frameftir
kvöldi, oft uns roðaði af nýjum degi.
Heimilið var því í höndum hans
góðu konu Sigurlínu og verkaskipt-
ing ekki umtalsvert ójöfn. Aðalleik-
vangur systranna var kringum fisk-
verkafólkið sem starfaði í Þormóðs-
staðahverfmu á vegum Alliance fé-
lagsins. í brenniríinu stóðu brákug-
ir nafnlausir karlar yfir gríðarmikl-
um kötlum og bræddu lýsi sem fyllt
var á trétunnur til útflutnings. Kon-
ur með skýlur í þykkum pilsum
bogruðu við ker og vöskuðu fiskinn
sem síðan var breiddur á reiti og
tekinn saman á kvöldin og stakkað.
Forstjóri stöðvarinnar átti kýr í fjósi
og reiðhest á Þormóðsstöðum og
verkafólkið, sem þar bjó í húsaþyrp-
ingum, annaðist líka skepnurnar
háns; sjálfur stjáklaði hann um
svæðið með flibba og harðan hatt,
bragðaði á lýsinu til þess að meta
verð. Loftið var mettað athafnasemi
rísandi borgar hins vinnandi manns,
það var Reykjavík, borgin hennar
Helgu með ungum skólum, vaxandi
verslun og sífjölgandi götuvitum.
Systurnar ungu tóku þátt í störfum
fullorðna fólksips, þær snerust fyrir
móður sína og Ragnhildi ömmu
sína, sem var ekkja í Lambhól í 27
ár, en þær konurnar tóku heim fisk
til þess að þurrka og fengu sín laun
fyrir af útgerðarfélaginu. Einar,
föðurbróðir systranna, bjó í Lamb-
hól með fjölskyldu sinni, hann var
langa ævi kokkur á togara og sigldi
á fyrri stríðsárunum með saltfisk
til Miðjarðarhafslanda og kom heim
með Spánarvín og Commander síg-
arettur í skrautlegum málmöskjum
sem síðan voru notaðar undir fjöl-
skylduljósmyndimar. Helga, yngsta
Lambhólssystirin, var ekki eftirbát-
ur systra sinna, lærði snemma að
taka til hendi öðrum til hjálpar.
Unglingur fór hún í fylgd elstu
systur sinnar í sveit til frændfólks
síns að Skarði í Lundarreykjadal,
þær sigldu saman yfir flóann uppí
Borgarnes, síðar fór Helga sumar-
stúlka í sveit til sömu systur sinnar
sem þá var orðin húsfreyja og
barnamóðir fyrir austan fjall og
hafði í mörg horn að líta. Þær voru
samheldnar systurnar fjórar á
hveiju sem gekk.
Sumarstúlkan Helga varð full-
þroska ástfangin kona, hennar út-
valdi var Sigurður Björnsson, kall-
aður Siddi. Þau fóru brúðkaupsferð
til Parísar, þaðan fékk lítil systur-
dóttir Helgu senda mynd af brúð-
hjónunum brosandi í sólskini á götu
heimsborgarinnar; brosið á mynd-
inni varði allt líf þeirra hjóna úti
við Skeijafjörð. Með myndinni
fylgdi smágert líkan af sexeyki,
gulllitum vagni með hvítum hestum
fyrir, einsog því sem Loðvík sext-
ándi ferðaðist í fyrir stjórnarbylt-
inguna frönsku. Heimkomin úr
brúðkaupsför reistu Helga og Siddi
sér heimili við Tómasarhaga,
steinsnar frá Lambhól, gamla aldan
.reis og hneig fyrir landi með sínu
hljóði, æðarfuglinn úaði á vorin og
með birtingu á vertíð létu grá-
sleppukarlarnir úr vör og lögðu net
sín úti við skerin. Lengi vel nam
Sæfellsjökull við himin sjálfan í
ijarska, en borgarsmiðirnir unnu
sitt verk, byggðin þéttist og Jökull-
in hvarf sýnum.
Hjónin Helga og Siddi voru
heimakær, áttu fallegt heimili þar
sem hrein ára var í öndvegi og
breytt eftir því sem horfði til heilla
landi og þjóð hvort heldur var að
láta eftir gott handverk eða virða
sögu og skáldskap í bókum okkar
bestu skálda. Þau hjón bárust ekki
á, auður þeirra var hið innra. Þau
fóru margar ferðir að sjá landið
sitt og um önnur lönd og álfur til
þess að öðlast lífsfyllingu sem þau
veittu fólkinu sínu heima hlutdeild
í. Þau heilluðust ung af sýn á Snæ-
fellsjökul og komu sér upp smáhýsi
á Snæfellsnesi í ijóðri í landi Breiða-
bólstaðar á Skógarströnd. Annan
bústað áttu þau við Apavatn í
Grímsnesi og ætíð voru þau og
börn þeirra aufúsugestir að Neðra-
Apavatni, heimili Ingibjargar Ebbu,
elstu systur Helgu. Otal sinnum
lögðu þau hjónin því heimili lið með
einum eða öðrum hætti. Siddi var
af skagfirskum og færeyskum ætt-
um, farsæll meistari sem vandaði
hvert handtak, var virkur íþrótta-
maður, ástsæll meðal allra sem
nutu verka hans, en lést langt um
aldur fram á páskum 1993. Þau
hjónin komust vel af við atvinnu
hans, verka hans sér víða stað í
þéttbýlinu á suðvesturhorni lands-
ins.
Helga konan hans, móðursystir
mín, sinnti heimili þeirra alfarið,
óbundin af herópi samtímans um
útiverk og völd kvenna. Á æsku-
árum nutu börnin þeirra forsjónar
foreldra sinna sem best má verða
og bera þess sannarlega merki í
sínu dagfari. Eftir lát Unnar, systur
Helgu, naut sonur Unnar og Jóns '
Rafns Oddssonar skipstjóra, sömu
umhyggju og atlætis á heimili
þeirra Helgu og Sidda sem þeirra
eigin börn. Hann heitir Rafn Arild
Jónsson og var á fermingaraldri er
móðir hans lést, um tvítugt fór
hann til Noregs þar sem hann á
nú heimili og fjölskyldu. Ógleyman-
leg er umhyggja Helgu fyrir móður
sinni sem var ekkja í 24 ár og bjó
í rúman áratug ár á hæðinni fyrir
ofan Helgu og Sidda á Tómasar-
haga, en var sín síðustu ár á Vífils-
stöðum þrotin að heilsu en hjartað
var sterkt og andinn óbilugur. Börn
Helgu og Sidda voru um stundir í
sumardvöl í sveit hjá Ingibjörgu
Ebbu, systur Helgu, og þegar við
systkinin leituðum úr Grímsnesi
suður menntaveginn féll í hlut Sig-
urlínu ömmu okkar og Helgu og
Sidda á Tómasarhaga að veita okk-
ur skjól og vernd í húsi sínu. Aldr-
ei verður fullþakkaður skilningur
þeirra og stuðningur jafnt á náms-
tíma sem seinni ár.
Helga sparaði hvergi sporin
þangað sem hún fann að sín var
þörf meðal vina, ekki síst til minni-
máttar sem áttu sinn stað að ein-
hveiju leyti utan við heiminn. Þeim
gaf hún tíma sinn, fótatak hennar
var þeim gleðisöngur, bros hennar
hamingja, návist hennar var þeim
lífið sjálft. Auður hennar var sú lífs-
viska að frelsarinn er ekki boðskap-
ur heldur sú vera að gjöra öðrum
allt það sem maður vill að aðrir
gjöri manni sjálfum. Þessvegna var
hún elskuð og sínum nánustu ljós
í heimi. Hún var ættrækin og trygg
landinu sínu einsog systur hennar,
þijár fóru þær saman í vandlega
skipulagðar ferðir á ættarslóðir
undanfarin sumur og ætluðu enn
aftur. Helga var ökumaðurinn sem
vant var, svo oft létti hún vinum
leiðir með því að stýra bíl. Hún
stundum snögg uppá lagið, stökk
jafnvel uppá nef sér og vissi ekki
sitt ijúkandi ráð, en var sáttfús í
góðum málum og lífgaði samveru-
stundir með glöðum hlátri, kunni
manna best að velja umræðuefni
við hæfí viðmælenda sinna. Helga
var góð kona í ævafornri merkingu
orðanna, vinur vina sinna, ljúfust
hjálparhella þegar á bjátaði, góður
félagi jafnt í mannfagnaði sem und-
ir fjögur augu. Aðall hennar var
góðvild sprottin af skynsemi og
ósíngirni og næmu fegurðarskyni
sem hún þröskaði með því að setja
hið innra ofar hinu ytra. Vinum gaf
hún jarðveru sína sem nú er brugð-
ið. Hraðstíg gengur hún á ljóssins
vegum, tilgerðarlaus í fasi, hávaxin
og fijálsmannleg, skarpleit en fín-
gerð, björt á svip með blik í glettn-
um augum undir dökku lífmiklu
hári, dregur svolítið hælana einsog
hún var vön til þess að við þekktum
fótatakið. Við söknum þín, Helga.
Þökkum þér ótalda þræði í okkar
brigðulu von, trú og kærleika. Vit-
um að þú átt góða heimvon og ást-
vinum að mæta. Blessuð sé minning
þín.
Guðrún Ása Grímsdóttír.
Kveðja frá systkinunum
í Lambhóli
Það voru sams konar hugsanir
sem komu upp í huga okkar systkin-
anna er okkur voru færðar þær
dapurlegu fréttir að Helga móður-
systir væri dáin. Þetta getur ekki
verið satt. En, jú, við höfum óþyrmi-
lega verið minnt á hve lífíð er óút-
reiknanlegt. Okkar kæra frænka
hafði dáið skyndilega af heilablóð-
falli á heimili sínu á Tómasarhagan-
um. Hún sem alltaf var svo hress
þegar við hittum hana.
Við systkinin höfum þekkt Helgu
frá blautu barnsbeini. Hún og fjöl-
HELGA
MA GNÚSDÓTTIR
skylda hennar bjó á Tómasarhagan-
um, aðeins steinsnar frá æskuheim-
ili okkar í Lambhóli, og var mikill
samgangur á milli fjölskyldnanna
alla tíð. Þessi samgangur hefur
haldist, þótt við systkinin höfum
eitt af öðru flutt burt frá Lambhóli.
Við kynntumst fljótt hvaða ein-
stakan mann Helga móðursystir
hafði að geyma. Hún var einstak-
lega hjálpfús og greiðasöm kona,
glaðlynd, traust og góð heim að
sækja. Hún kom til dyranna eins
og hún var klædd, sagði sína mein-
ingu ef svo bar undir, en var þó
sáttasemjari og „diplomat“ sem
hafði lag á að gera gott úr öllum
vandamálum sem upp komu.
Við sjáum á eftir einstakri konu
sem var okkur mjög kær og við
komum til með að sakna hennar
ákaflega mikið.
Á þessari stundu hellast yfir okk-
ur minnngarnar um Helgu frænku.
Við minnumst jólaboðanna hjá
Helgu og Sidda á jóladag en þau
voru óijúfanlegur hlutí jólahaldsins
á æskuárum okkar. Við minnumst
þess er við mættum alla laugar-
dagsmorgna á Tómasararhagann
til að horfa á teiknimyndirnar í
kanasjónvarpinu á sunnudags-
kvöldum til að horfa á Bonansa.
Við minnumst ótal samverustunda
í fjölskylduboðum, heimsóknum,
ferðalögum og við margs konar
önnur tækifæri.
Helga var dóttir hjónanna Sigur-
línu Ebenezersdóttur húsmóður,
ættuð úr Lundarreykjadal, og
Magnúsar H. Jónssonar prentara
frá Lambhóli. Hún ólst upp ásamt
systrum sínum þremur, Ragnhildi
móður okkar, Ingibjörgu Ebbu og
Unni sem lést árið 1966. Helga var
þeirra yngst.
Hefur alla tíð verið mjög kært á
milli þeirra systra. Missir þeirra
Ingibjargar Ebbu og mömmu er
mikill. Þær sjá ekki bara á eftir
systur, heldur einnig mikilli vin-
konu. Það leið nánast ekki sá dag-
ur, sérstaklega eftir að Siddi dó,
að mamma og Helga hittust ekki,
eða töluðust ekki við í síma, nema
hvoru tveggja væri. Þær eru orðnar
ófáar ferðirnar sem þær hafa farið
saman í gegnum tíðina. Á kvenfé-
lagsfundi í Neskirkju, í Rauða kross
ferðir og ýmsar aðrar ferðir.
Þær systur, mamma, Helga og
Ingibjörg Ebba, hafa einnig verið
duglegar við að ferðast saman
hérna innanlands undanfarin ár og
nú við andlát Helgu myndast tóma-
rúm í systrahópinn sem ekki verður
fyllt.
Helga frænka var lánsöm í þessu
lífi. Hún giftist ung Sigurði Björns-
syni (Sidda), húsamíðameistara frá
Vífilsstöðum, og var samband
þeirra mjög traust og gott alla tíð.
Þau áttu saman þijú börn,
tengdaböm og fimm barnabörn sem
nú syrgja sárt elskulega móður,
tengdamóður og ömmu. Þau hjón
tóku einnig að sér systurson Helgu,
son Unnar, Rafn Arild (nú búsettur
í Noregi) er Unnur lést og ólu hann
upp sem sinn eigin.
Helga var heimavinnandi hús-
móðir og sinnti hún því hlutverki
með miklum sóma. Hún starfaði á
vegum Rauða krossins þar sem hún
var félagi, m.a. við bókaútlán á
Borgarspítalanum. Hún var alltaf
mikil félagsvera og hafði yndi af
því að umgangast fólk. Aðdáunar-
vert var hversu dugleg hún var að
heimsækja og hlúa að sjúkum vin-
um sínum og ættingjum.
Vendipunktur í lífí Helgu varð
er Siddi lést eftir erfið veikindi í
apríl 1993. Hún var hans helsta
stoð og stytta í veikindum hans,
en dauði hans var henni mjög þung-
bær. Nú er hún komin til hans og
er það kannski einhver huggun
harmi gegn.
Elsku Sævar, Bjössi og Signhild-
ur, Úlfur og Sigurbjörg, og böm.
Megi Guð almáttugur veita ykkur
styrk í ykkar miklu sorg.
Sigurlína, Sylvía, Kristján,
Magnús, Jóhannes, Auður
og Unnar.
Gæfa og gjörvuleiki, það eru þau
hugtök sem mér eru efst í huga