Morgunblaðið - 24.01.1996, Síða 38

38 MIÐVIKUDAGUR 24. JANÚAR 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ELÍAS KR.
_. KRISTJÁNSSON
+ Elías Kristján
Kristjánsson
fæddist í Reykjavík
19. ágúst 1909.
Hann lést á
hj úkrunardeild
Hrafnistu í Hafnar-
firði 17. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Helga
Friðriksdóttir Veld-
ing, f. 5. maí 1888,
d. 31. ágúst 1941,
og Kristján As-
mundsson Hall,
bakari, f. 17. októ-
ber 1886, d. 14. nóv-
ember 1918. Elías átti engin
alsystkini en níu hálfsystkini.
Móðir hans var tvígift, fyrri
maður hennar var Guðmundur
Jóhannsson, með honum átti
hún þrjú börn, Friðriku Petru,
Guðmund og Kristin. Síðari
maður hennar var Sigurður
Sæmundsson, með honum átti
hún tvö börn, Karl og Inger
Hansínu. Hálfsystkini Elíasar
samfeðra voru Gunnar Hall,
Anna, Unnur og Karl. Elías
kvæntist 6. september 1930
r Ingibjörgu Finnbogadóttur, f.
14. júní 1910, d. 12. mars 1982.
Hún var dóttir hjónanna Guð-
bjargar Guðmundsdóttur og
Finnboga Finnssonar múrara í
Reykjavík. Börn Ingibjargar og
Elíasar voru fjögur. 1) Helgi,
f. 23. nóvember 1930, d. 24.
júlí 1993, kvæntur Jakobínu
Hermannsdóttur, sem einnig er
látin. Þau áttu sex börn. 2)
Björgvin, f. 25. júlí 1937, kvænt-
ur Ingibjörgu Aðalsteinsdóttur,
þau eiga fjögur
börn. 3) Pétur, f. 2.
maí 1941, kvæntur
Guðlaugu Eiríks-
dóttur, þau eiga tvo
syni, en Pétur átti
fyrir eina dóttur.
4) Guðbjörg, f. 4.
október 1946, gift-
ist Ingjaldi Ásvalds-
syni, þau slitu sam-
vistir en eiga tvö
börn. Sambýlismað-
ur Guðbjargar er
Gísli Friðfinnsson.
Barnabörn Ingi-
bjargar og Elíasar
eru orðin fimmtán og barna-
barnabörnin átján.
Elías nam bifvélavirlgun á
árunum fyrir 1930, á Bifreiða-
verkstæði Sveins og Geira. Að
námi loknu vann hann sem
vörubílstjóri, fyrstu árin hjá
öðrum en síðar á eigin bíl. Árið
1947 hætti hann vörubílaakstri
og fór að vinna að iðn sinni.
Hann rak lengst af eigið verk-
stæði, en hætti því 1973 og fór
þá að vinna hjá Berki hf. í
Hafnarfirði, þar sem hann átti
sín starfslok. Ingibjörg og Elías
hófu búskap á Lindargötu 8b
1930, en bjuggu síðan á ýmsum
stöðum í Reykjavík. Árið 1953
fluttu þau í Hlégerði 35 í Kópa-
vogi og áttu þar heima lengst
af. Þaðan fóru þau á Álfaskeið
100, Hafnarfirði, en síðustu
árin dvaldi Elías á Hrafnistu í
sama bæ.
Útför Elíasar fer fram frá
Hafnarfjarðarkirkju í dag og
hefst athöfnin kl. 15.
TRYGGUR og góður vinur er lát-
inn. Mig langar að þakka honum í
nokkrum orðum fyrir samfylgdina
nú þegar leiðir skilja. Hann var
mér miklu meira en vinur, hann var
hluti fjölskyldu minnar um nær
þriggja áratuga skeið, iðnmeistari
minn og lærifaðir. Hann kendi mér
margt, mótaði starfsferil minn, og
■ með skoðunum sínum, athugasemd-
um og hnittnum tilsvörum gat hann
oft opnað sýn að kjama umræðunn-
ar. Hann var ekki alltaf mjúkur í
fasi, en ég vissi að ég átti vináttu
hans heila, og fyrir það er ég stolt-
ur.
j* Ég kynntist honum fyrir rúmum
þremur áratugum, þegar ég kom
fyrst inn á heimili hans sem verð-
andi tengdasonur. Hann var mér
framandi í fyrstu. Svolítið hijúfur,
og alls ekki hlýr, gat komið með
óþægilegar athugasemdir um menn
og málefni, og áhugi hans fyrir
mér sveitapiltinum stóð aðallega til
þess hve mikill væri auður minn í
jörðum og laxveiðiám. Þar á ofan
var hann ólatur við að tíunda fyrir
fólki ýmsa annmarka mína, svo sem
að ég væri bæði rauðhærður og
æti ósköpin öll af sultu.
Það tók mig nokkum tíma að
skilja það að honum líkaði alls ekki
illa við mig, heldur var þetta hans
aðferð til að nálgast mig og kynn-
ast.
Enda kom það fljótt í ljós eftir
að við Guðbjörg dóttir hans hófum
t
Elskuleg eiginkona, móðir okkar,
tengdamóðir, amma og vinur,
VALGERÐUR LIUA JÓIMSDÓTTIR,
Hæðargarði 36,
áður Breiðagerði 21,
lést í Borgarspítalanum að morgni
20. janúar.
Jarðsett verður frá Bústaðakirkju föstu-
daginn 26. janúar kl. 13.30.
Einar Eiríksson,
Eiríkur Páll Einarsson, Björg Magnúsdóttir,
Valgarður Sigurður Einarssson,
Björn Ingi, Þórdís Lilja,
Eydfs Valgerður, Sirrey María,
Þorbjörg Katarínusdóttir og synir,
Ingi Bjarnar.
t
Minningarathöfn um elskulegan bróður
okkar og frænda,
TÓMAS EMIL MAGNÚSSON
frá (safirði,
fer fram í Fossvogskapellu fimmtudag-
inn 25. janúar kl. 13.30.
Útför frá ísafjarðarkirkju auglýst síðar.
Ólafur I. Magnússon, Arnþrúður Aspelund,
Halldór Magnússon, Jónas Magnússon,
Kristin Högnadóttir.
búskap að það var fátt sem þau
heiðurshjónin Ingibjörg og Elías
vildu ekki fyrir okkur gera. Þau
breyttu húsi sínu í Hlégerði 35
þannig að við fengum þar sér íbúð
sem við bjuggum í um sex ára skeið.
Vafalaust nutum við þess að Guð-
björg var þeirra yngsta bam og
eina dóttir.
Þetta voru góð ár. Heimili þeirra
Ingibjargar og Elíasar í Hlégerði
var einstaklega myndarlegt. Þau
voru samhent í því að hlú svo vel
að húsum og garði, að til fyrirmynd-
ar var.
Þarna lærði ég bifvélavirkjun í
bílskúrnum hjá Elíasi. Það var góð-
ur skóli. Elías var góður bifvéla-
virki, hörkuduglegur og vihnusam-
ur. Hann gerði miklar kröfur til
þess að það sem gert var væri í
góðu lagi. Viðskiptavinirnir komu
víða að og áttu það flestir sameigin-
legt að vera góðir vinir hans, enda
vom þeir tryggir þessu litla verk-
stæði. Hann kallaði þá ekkert endi-
lega þeim nöfnum sem presturinn
hafði gefið þeim, heldur nefndi þá
sjálfur, eða í versta tilfelli skeytti
einhverju við þeirra eigin nöfn.
Þetta var ekki gert í þeim tilgangi
að gera lítið úr viðkomandi, heldur
var þetta gert til að gefa lífinu
aukinn lit. Og verkstæðið, sem stað-
sett var inni í miðri íbúðarhúsa-
byggð, varð eins og af sjálfu sér
menningarmiðstöð fyrir samfélagið.
Strákamir í götunni urðu heima-
gangar, komu við eftir skóla og
sögðu tíðindi, enda var Elías þeim
sérstaklega góður og þeim þótti
vænt um hann. í sumum tilfellum
varð þetta vinátta sem entist til
síðustu stundar, og hann mat mik-
ils.
Þetta var það umhverfi Elíasar
sem ég kynntist fyrst. Seinna lærði
ég að þekkja manninn sjálfan,
kynnast mannkostum hans og veik-
leika. Hans lífssýn markaðist af
ástandi kreppuáranna og fátæku
uppeldi, og hann var alltaf búinn
undir að slíkt ástand gæti komið
aftur. Hann var hörkuduglegur og
vinnusamur maður sem var stað-
ráðinn í því að sjá sér og sínum
farborða í hörðum heimi, enda gekk
honum það vel.
Það gafst því lítill tími til að
huga að sínum starfslokum og
rækta þau áhugamál sem hægt er
að sinna í ellinni. Að þurfa að hætta
að vinna og „ráfa um og góna“
varð Elíasi ekki létt.
Elías var vel gefinn maður sem
sá umhverfi sitt og samferðafólk
þeim augum að maður þurfti oft
ábendingu hans til að eygja það sem
augljóst var. Mér datt oft í hug
Nóbelsskáldið frá Laxnesi, þegar
hann sá persónur manna og um-
hverfi sitt frá svo allt annarri hlið
en augljós virtist flestum. Tilsvör
hans og athugasemdir voru þá oft
slík snilld að lifa munu með þeim
sem því kynntust.
Elías gat átt það til að vera mjög
htjúfur í skapi og orðum, en hann
var einstaklega raungóður og
trygglyndur, sérstaklega ef hann
taldi að einhver ætti erfitt uppdrátt-
ar. Hinir sem honum fannst lífs-
gæðin leika við áttu ekki alltaf
skilning hans.
Ég held að æska hans hafí mótað
þessar tilfinningar mjög sterkt.
Hann var barn einstæðrar móður
sem vegna erfiðra aðstæðna varð
að láta hann frá sér í fóstur til
vandalausra. Hann var alinn upp í
Hraunsholti í Garðahreppi, hjá
hjónunum Helgu Eysteinsdóttur og
Jakobi Gunnarssyni, sem hann tal-
aði alltaf hlýtt til. En á þessum
árum var dreng, sem vistaður hafði
verið á heimili hjá óviðkomandi,
ætlað að hjálpa til og hann byijaði
því mjög ungur að vinna fyrir sér.
Fjórtán ára gamall yfirgaf hann
Hraunsholtsheimilið og hélt út í líf-
ið með eigur sínar á bakinu, hnýtt-
ar í koddaver.
Það er enginn vafi að þessar
aðstæður höfðu mjög sterk áhrif,
og urðu til að móta lífsskoðanir
hans. Honum var það alltaf ákaf-
lega mikið kappsmál að heimilið og
Ijolskylduna skyldi ekkert skorta. I
hans augum var heimilisföðurnum
skylt að sjá konu og bömum far-
borða, og ábyrgðartilfinning hans
þar um var mjög sterk. Þessar skoð-
anir hans breyttust ekkert í tímans
rás, enda orðaði hann það oft svo
að þjóðfélagserfiðleikarnir hefðu
fyrst byijað fyrir alvöru „þegar
konunum var hleypt út á vinnu-
markaðinn“.
Elías nam bifvélavirkjun hjá Bif-
reiðaverkstæði Sveins og Geira í
Reykjavík og lauk námi um 1930.
Að því loknu hóf hann akstur vöru-
bíla, fyrst hjá Kornelíusi Sigmunds-
syni byggingameistara, en frá
1933-1947 var hann með eigin bíl
hjá_ Vörubílastöðinni Þrótti.
Á þessum árum var öllu efni
handmokað á bílana og í flestum
tilfellum af bílstjóranum einum. Þau
urðu mörg bílhlössin sem Elías
mokaði á þessum árum, enda var
hann víkingur duglegur, og ekki á
því að gefa eftir sinn hlut. Árið
1947 hætti hann akstri og vann í
sínu fagi, bifvélavirkjuninni, til árs-
ins 1973, lengst af með eigin verk-
stæði. Eftir það starfaði hann hjá
Berki hf. í Hafnarfirði uns hann
hætti sakir aldurs.
Hann missti mikið þegar Ingi-
björg féll frá 12. maí 1982. Hún
var mjög glæsileg kona og myndar-
leg húsmóðir, enda var hún í raun
hornsteinninn í lífi Elíasar. Á síðari
árum urðu ófáar ferðirnar hans í
Fossvogsgarðinn að vitja leiðis
hennar, leiðis þar sem ljósið mátti
helst aldrei slokkna.
Elías bjó á Hrafnistu í Hafnar-
firði síðustu sex árin. Þetta voru
honum ekki að öllu leyti létt ár, en
þar naut hann góðrar umönnunar
starfsfólks og barna. Þrátt fyrir
ekkert of jákvæða afstöðu til hlut-
skiptis síns, sagði hann mér oft
undir það síðasta, að hann væri
heppinn með hve vel væri hugsað
um sig af börnum sínum og starfs-
fólki Hrafnistu.
Heiðursmaður er genginn, ég
þakka honum samfylgdina og allt
það sem hann gerði fyrir mig. Að-
standendum hans sendi ég mínar
bestu samúðarkveðjur.
Ingjaldur Ásvaldsson.
í dag er kvaddur frá Hafnarfjarð-
arkirkju elskulegur móðurbróðir
minn, Elías Kristjánsson, sem lést
að Hrafnistu í Hafnarfirði 17. jan-
úar sl. Hann var elstur barna Krist-
jáns Hall bakarameistara í Reykja-
vík, en hann og kona hans létust í
spönsku veikinni frostaveturinn
mikla 1918, þá létust einnig tvær
hálfsystur Elíasar, Guðlaug og
óskírð stúlka, eftir lifðu systkinin
Gunnar, Karl, Unnur Valdís og
Anna Margrét. Eftir lát foreldra
sinna fóru þau í fóstur, Gunnar var
hjá Ragnari Blöndal, Karl var hjá
Jóni Loftssyni og Unnur Valdís hjá
Ingvari Pálssyni og Anna Margrét
hjá Jóni Þorlákssyni. Hugsað er til
þess tíma, þegar fólk þurfti að varða
sinn eigin veg og engan var að
spyija, þeir, sem maður trúði mest
á horfnir og maður var bara lítill
drengur, „munaðarlaus“. Elías lét
ekki deigan síga, hann hugsaði
hátt,_hann vann af krafti og vann
vel. Árið 1930 kvæntist hann sinni
yndislegu konu Ingibjörgu Finn-
bogadóttur, sem varð hans gæfa í
lífinu, saman sköpuðu þau sitt ynd-
islega heimili, þar var ekkert yfir-
drifið, þar var yndislegt að koma,
„alltaf svo hlýtt“. Það var ekki
mulið undir hann Elías, hann gerði
hlutina sjálfur, af eigin atorku,
heiðarleika og drengskap. Hann bjó
konu sinni og börnum dásamlegt
heimili og þess bera afkomendur
merki.
Elías var einn af þeim fyrstu, sem
lærðu bifvélavirkjun hér á landi,
hann þótti með afbrigðum vand-
virkur, og það hefir mér verið sagt
að margur beið með bifreið sína
bilaða og létu engan nema Elías
lagfæra, og þá held ég að mikið sé
sagt, því að öllum liggur reiðinnar
ósköp á. Sjálf kynntist ég ekki þess-
um móðurbróður mínum fyrr en
1977. í dag finnst mér það alltof
stuttur tími, satt að segja í báða
enda, hann var hafsjór af fróðleik,
hann þessi hijúfi maður, að mér
fannst, fyrst hann átti tár úr auga
fyrir hvern þann sem minna mátti
sín.
Ég minnist svo margs, þegar
hann og Ingibjörg kona hans komu
í fyrsta sinn til mín og móður
minnar að Laufásvegi 58, heim-
sóknum okkar til þeirra á Álfaskeið
100, það voru góðir dagar. Móðir
mín sagði mér að hún væri svo
þakklát fyrir, að fá að kynnast þess-
um bróður sínum, það voru einnig
orð í tíma töluð, hún lést 21. apríl
1990, því betri vin og frænda er
vart hægt að hugsa sér, hvað þá
að eiga. Ég sé fyrir mér þennan
stolta mann, sem ekki mátti vamm
sitt vita í hvívetna er hann stóð
yfir moldum lífsförunautar síns, ó
hversu erfitt það var! Og við útför
elsta sonar síns Helga, þá gat ég
ekki annað en grátið, því þá voru
tveir bræður mínir nýlátnir. Allir
voru þessir frændur á bjartasta
skeiði lífsins er þeir kvöddu þetta
líf. Um leið og ég þakka yndislegum
móðurbróður samferðina og hugg-
un mér veitta á erfiðum stundum
lífs míns, vil ég votta eftirlifandi
börnum Élíasar, Björgvini, Pétri og
Guðbjörgu, mína innilegustu sam-
úð.
Kristín Kristinsdóttir.
Kominn er veturinn.
Kærastifaðiráhæðum,
kvíða vér mættum,
ef ei undir v.emd þinni stæðum.
Hvað erum vér?
Hjálpræði vort er hjá þér,
öllum sem útbýtir gæðum.
Þúsemgafstvorið,
og þú sem gafst sumarið blíða,
þú, sem gafst blessun
og hjálpræði liðinna tíða,
samurertþú.
Syrgja hví skyldum vér nú
eða því komanda kvíða?
(B. Jónsson)
Það vetrar ætíð á eftir hausti og
með þessum vetri sofnaði afi svefn-
inum langa. Haustið í lífi hans var
búið að vera langt og kveið hann
ekki sínum vetri. Á lífstréi hans
byijuðu fyrstu blöðin að falla er
amma dó 1982. Hún var hans sól-
skin og sumar. Lífshaust hans var
milt og fannst afa það stundum
fulllangt. Nú hefur síðasta laufblað-
ið fallið til jarðar. Elías afi var eini
afi minn sem ég kynntist og sem
bam var ég mikið hjá afa og ömmu
þar sem foreldrar mínir bjuggu
undir sama þaki og þau þar til ég
var 10 ára. Fyrst í Kópavogi og svo
í Hafnarfirði.
Mínar fyrstu minningar um afa
eru frá verkstæðinu í Auðbrekk-
unni. Þegar hann lagði frá sér verk-
færin vissi ég að það var komið að
því að rölta yfir götuna og kaupa
súkkulaðirúsínur. Eg hef ekki verið
gömul en þessar ferðir eru minnis-
stæðar, sérstaklega fyrir það að ég
fékk alltaf að eiga allan pokann.
Annars átti afi alltaf sælgætisskál
og þegar hann bauð mér sagði hann
iðulega að ég skyldi geyma það, sem
ég og gerði og átti því alltaf dijúgt
í poka. Ég var mikil afastelpa og
orð hans „þú hefur það bara eins
og þér sýnist“ sögð með áherslu,
hljómuðu oft í eyru okkar ömmu
en amma hristi bara höfuðið og
brosti. En eitt er víst, þessi orð
hans giltu alveg. Afi átti tvö áhuga-
mál, veiðiskap og hestamennsku.
Ég á góðar minningar úr veiðihús-
inu í Laxárdal, aðallega með ömmu,
þar sem afi var við ána frá morgni
til kvölds. Hins vegar tók hann mig
með á kastnámskeið og stóð fyrir
aftan mig og taldi taktinn í kastinu
eins og við værum að stíga dans.
Þetta voru ánægjustundir fyrir okk-
ur bæði.
Hestamennskan tengdi okkur afa
ennþá fastar saman. Hestarnir
hans, Perla og Máni, voru síðustu
reiðskjótar hans. Þegar hann felldi
Perlu var hann hættur að fara á
bak en folann fékk ég að hafa í tvö
ár eftir það. Var það eingöngu gert
fyrir mig en nákvæma lýsingu vildi
hann fá af hveijum útreiðatúr, end-
aði svo iðulega á að hnippa í mig
og segja: „Já, hann er gáfaður enda
háskólagenginn. Svo er hann líka
sjálfskiptur!“ í huga afa var þetta