Morgunblaðið - 27.01.1996, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 1996
HJA LÆKNAMIÐ LI MEÐ
PÁLMA GESTSSYNI LEIKARA
JAHA
VIKU
m
F
fk i| IÐILLINN, leiftrandi
II og fjörug kona á miðjum
I W ■aldri, býður Pálma
velkominn og vísar til sætis í litlu
herbergi, þar sem loga tvö kerti. I
glugganum er kross og Faðirvor á
vegg. Lítill hundur og vinalegur,
nokkuð við aldur, fylgist grannt með
gestunum.
Skömmu fyrir komu Pálma fékk
miðillinn að sjá verndara hans, að
sönnu nokkuð fjölbreyttan hóp. í
stuttu máli, risavaxinn indjána,
gamla konu, fallega og slétta, nið-
ursetning, langan og mjóan, lítinn
karl og þybbinn og séntilmann frá
fyrri öldum. Pálma bregður nokkuð
í brún og fysir að vita hlutverk
þeirra. Umræður spinnast um
þroska, fyrri líf og sálnagerðir og
loks lýsir miðillinn hvernig skila-
boðum er komið til viðtakenda.
Hún fellur ekki í eiginlegan trans
en skrifar þess í stað niður skilaboð
samstarfsmanna af öðrum heimi.
Þeir eru einkum tveir, Magnús, að
líkindum af sömu ætt og miðillinn
og grískur læknir frá 13. öld sem
ekki kemur fram að þessu sinni.
Magnús er sennilega fæddur um
1880 að hennar sögn, hafði ekki
eiginleg læknisréttindi en var sonur
hómópata.
„Nú vill Magnús fara að komast
að,“ segir miðillinn, tekur sér penna
í hönd og les jafnframt: „Þessi ungi
maður er um margt sérkennilegur
en hann er afar stífur á meiningu og
lætur aldrei neinn vaða ofan í sig.
Hann er víðhuga, hefur lært að
EIM HVAÐ MEO
ÞORRjANIM?
Pálmi Gestsson hefur verið slæmur í
mjöðminni að undanfömu. Jafnframt hefur
hann kennt einhvers slappleika, eða
kraftleysis. Var hann farinn að halda sjálfan
sig einhvem vælukjóa, eins og hann lýsir
sjálfur, og féllst á að fara í tilrauna-
skyni til læknamiðils.
beisla skap sitt vel en á þó til með að
falla í þunglyndi þegar honum mis-
líkar mikið við umhverfi sitt og á þá
til með að verða afar svartsýnn.
Hann hefur þó vald á að ná sér upp
því hann riennir ekki að vera lengi
án þess að halda áfram jarðlífs-
þroska sínum.“ („Jaá, þetta passar
að mörgu leyti,“ segir Pálmi, hik-
andi.)
Magnús fíengir
„Þessi ungi maður þarf bara að
gæta nú vel að líkama sínum því
hann hefur oft gleymt að taka tillit
til forgengiseiginleika hans og ekki
munað eftir að spara krafta sína.
Eg segi við hann eins og þig, [nafn
miðilsins] mín, að ef hann ofþreytir
sig í framtíðinni eins og hann hefur
oft gert í fortíðinni er hætta á að
honum þætti súrt að þurfa að gang-
ast undir að láta líkamann skipa sér
fýrir verkum fram á ellidaga.“
„Þetta er Magnús. Hann flengir
mann á þennan hátt,“ segir miðill-
inn og hlær hátt og innilega.
Magnús heldur áfram: „Hlut-
verkaskipun snýst við. Nú er það
hugurinn sem ræður en ef illa fer
mun líkaminn neyðast tO að taka
völdin til að geta lifað. Hann er með
mjög skertan kraft til meltingar og
ef hann vill ná sér vel á strik aftur er
honum nauðsynlegt að nota skap-
festu sína í þágu eigin þarfa næstu
tvö árin því það er sá tími sem tekur
að koma líkamanum í fullt jafnvægi
aftur.
Til að geta gert þetta er mjög
mikilvægt að hann fari á afar einlitt
fæði á ykkar mælikvarða (Pálmi
grettir sig) en í því fæði eru öll efni
sem líkami hans þarfnast til að geta
náð fullum þrótti.“
Basla v/ð að bægja
EUi kerlingu burtu
„Hann þarf líka að gæta þess afar
vel að fá meira súrefni en hann hef-
ur nú þó oft sé hann vel meðvitaður
um að súrefni er mjög mikilvægt.
En í hans tilfelli er súrefnisupptaka
ekki nógu sterk lengur. Hann þarf
að létta meltingu eins mikið og
mögulegt er tO að komast hjá
óþægindum vegna skorts á næringu
til heilafruma sem eru nú þegar að
byrja að basla við að halda elli-
mörkum frá.“ „Hann er ekki að

WSÆi
iorðin og ostarnir ySSeítt "Ærasm^ri
akkningum líkt og um sótthreinsaða apóteksvöni væri að
æðæ
SLENSK ostamenning er ung að árum og því kannski eng-
in furða að enn skulum við eiga langt í land, j>rátt fyrir
stórstígar framfarir í ostagerð, með að ná þeim þjóðum j)ar.
Ísem ostar hafa verið hluti daglegrar fæðu í margar.aldiiV
Ostamenning er þar að auki mjög mismunandi eftir heims-
um og jafnvel innan Evrópu er að finna mjög ólíkar áhersl-
egar ostar eru annars vegar. Segja má að við ísléhdingarf
. á „Gouda“-svæðinu líkt og önnur ríki í NorðurJSyrópu ~
Gouda er lítill bær norður af Rotterdam sem osturfer fram- *
| V'deiddur hefur verið síðan á fjórtándu öld, er nefndur eftir. Ostur
þessi er hringlaga, ljós á lit og bragðmildur og hjúpaður rauðu ”
vaxi. "
jf Langflestum þeirra osta sem framleiddir eru í t.d. Dan-
■ mörku, Svíþjóð, Islandi og jafnvel Þýskalandi, svipar um margt
til Gouda-ostanna. Þó að ostamir beri nöfn á borð við „Brauð-,
ostur“, „Skólaostur", „Óðalsostur" og jafnvel „Gouda“ eru þeir;
í raun einungis (oft á tíðum bragðlitlar) eftirlíkingar af þessum
ostagerðarstíl sem verið hefur ríkjandi í Norður-Evrópu umí
ríangt skejð.
Sem slíkir eru þessir ostar alls ekki slæmir, en jx;ir verði
akkuð einhæfir til lengdar og notkunarsvið þeirra er tak-
kað. Þetta era ostar sem ætlaðar era til neyslu með ristj ‘
iði og tei á morgnanna, Til að sneiða þessa osta niðiir éruf
| notaðir sérstakir ostaskerar.
I Rúmantísk ur Ijúmi_________________________________
Norrænar jijóðir hafa vissuíéga í sívaxandi mæli
raty^um uppgötvað ostarnenningu þjóða sunn-i
ívrópu, þar sem osturinn gegnir allt öðra hlntverki. Er
nenning þessi í augum margra svéipuð rómantískum Ijomá
dað var á sjöunda árátugnum sem vinstrisinnaðir gálumenn'
|uppgötvuðu rauðvín og osta og.byrjuðu að néyta þeirra undirl
spekingslegum samræðum við kertaljós. í kjölfarið hófst fram-f
lleiðsla á „öðruvísi" ostum hér á landi þó að um árabil hali|
1 Camembert verið einskonar allsherjar samnefnari fy '
|franska ostamenningu.
Ostamenning norðurs og suðurs er það ólík að mjög erlittj
getur reynst að samræma hana. Hvergi í heiminum er að finna
jafnmikið úrval osta og hvergi velta menn ostum jafnraikið
yrir sér og í Frakklandi. Það er kannski ekki nema von að
^ Ostur getur svo sannarlega verið
veislukostur, segir Stcingrímur
Sigurgeirsson, sem harmar þó að
aukið frelsi hafí ekki bætt mörgu -
spennandi við ostaflóruna.
Uhárles de
■nn ein gnuda-úzfærsian
Fjölbreytnin er allsráðandi og í sláandi apdstöðu við þá
einsleitni er ræður ríkjum hér á landi. Þó að ostategundunum
fjölgi stöðugt eru flestir nýju ostarnir éinungis útfærsla á sama»
þema. Hvað skilur t.d. íslenskan Brie og Camembert að annaðí
'en nafnið og stærðin? Hvað á íslenskur Mozzarella sameigin-J
legt með ítölskum Mozzarella áhhað eri nafnið? Vissulegal
bráðnar hann ágætlega ofan á þizzur en engum skyldiláta sérj
’ detta í,hug að fá sér íslenskan Mozzarella með "tómofiifh og"
basil. Útkoman er ekki góð enda um enn eina Gouda-útfærsl-f 4
, , , una að ræða. Feta er annað dæmi um ostategund er á fátt
, , . , J? hershofðingi hafí eitt sinn andvarpað og sameiginlegt með fyrirmyndinni enda framleiddur úr kúamjólkc
spurt hvernig í Óskopunum ætti að vera hægt að stjórna ríki f sUð kinda. eða geitamjólk. I a
Þar sem framleiddar væru hátt í hundrað tegundir af Einna mesta gróskan undanfarin ár í ostaframleiðslu hefurpl
ðQNuipGItl _ - — 4 ——— í jj..í -íí/.u'.-j. ----------------*
vfr / LiiÍEhammer
\f/jað auki verið í ýmis konar krydduðum mjúkostum, sem eru I
rínakalaust fyrfrbæri er ég hef aldrei hrifist'af, enda ná þessir A,
■f---------------------------———---------------------- ostar aldrei sömu hæðum og til dæmis hinn franski Boursin.
y Östúr í Frakklandi (og á Ítalíu og einhVeRU léyti Spáni) er Margir hugsúðu sér gott til glóðarinnar er ostainnflutningur
ikki bragðlítill, gúmmíkenndur klumpur, sem sneiddur er í var leyfður á síðásta ári en þær vonir er voru bundnar við inn-*A
iur með ostaskera og settur ofan á brauð. Frakkar setjast . flutninginn hafa ekki ræst nema að mjög takmörkuðu leyti.
eldur ekki niður og fá sér „rauðvín og osta“ serri sjálfstæða Vissulega hefur einn og einn góður ostur bætst við flórana, til ’s
iningu. dæmis ítalskur Gorgonzola og Provolone sem og allof mildur
Osturinn ep hjuti af heildarmáltíðinni og kemur á milli aðal- Mamle-Ole. A heíldína litið eru það hins,vegar fyrst og fremstj
ttarins ogriæta réttarins (hvort sem um eftirrétt eða einungisjygikandínavískar útgáfuri af því sem þegár var til staðar sem hafa jjyj
omið á markaðinn. Fleiri m.júkostar, danskur brie og Gouda-
réttarins I B...
Svéxti er að ræða). Ostúrinn er framlenging á máltíðinrii ög eri
raunar á frönskum heimilum gjarnan snætt salat á milli aðal-
réttaríns og ostanna. Óteljandi tegundir osta eru til af öllum
-itærðum og gerðum, ferskuín og þurram, sterkum og mildum,
kindamjólk, kúamjólk eða geitamjólk. Bestu ostamir eru
£ekki íjöldaframleiddir og unnir úr ógerilsneyddri mjólk.
staskerar eru nær ójiekkt fyrirbæri í F'rakklandi enda ostar
sneiddir niður meðíhnífum f veglegar sneiðár. Ostaskerinn mun
mfa verið fundinn upp í íúlleharnmer (Noregi á stríðsáránum
til að nýta ostinn betur meðan framboð á honum var vægast
, takmarkað.
Östaborð franskra verslana eru oftar en ekkí stærri en kjöt-
útfærslur.
Ostaborð t.d. í Hagkaup í Kringlunni og nýju ostabúðirnar|
era vissulega vísir að breyttum tímum þó framboðið hafi í raun
ekki áukist til mjitia. Hvenær munum við til dæmis eig
gkost að kaupá rlunverálegan Camembert frá úormandí söml
bragð er af, eðá þá Epoisse, Roquefort, Comté, Afunsíor eðal
Iruyére svo örfáir séu nefndir, að ekki sé minnst á franska*
fgéitaosta sem eru ekki brúnir norskir mysingsklumpár? |
Framboðið af góðum.-ostum er nær óendanlegt í heiminunvHví |
Éið hjakka áfram eijdalaust í einhæfninni og meðalmenrisku-
árinu?