Morgunblaðið - 10.03.1996, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 10. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
TÓNLISTARKENNSLA er
afar sjaldséð efni í Holly-
wood-kvikmyndum. Nýj-
asta kvikmynd banda-
ríska leikarans Richard Dreyfuss,
Ópus herra Hollands eða Mr. Hol-
land’s Opus sem fjallar um líf og
störf tónlistarkennara í amerísk-
um smábæ er því afar ánægjulegt
framtak kvikmyndaframleiðenda
Hollywood-borgar. Enn ánægju-
legra er þó að fylgjast með þeim
viðbrögðum sem myndin hefur
fengið en óhætt er að fullyrða að
hún hafi slegið í gegn bæði hjá
gagnrýnendum og gestum kvik-
myndahúsanna.
Sannfærandi túlkun Richards
Dreyfuss á tónskáldinu og tónlist-
arkennaranum Glenn Holland er
tvímælalaust þungamiðja
myndarinnar og hefur hann nú
verið tilnefndur til Óskarsverð-
launa fyrir frammistöðu sína í
hlutverkinu. Það yrði í annað
skipti sem Richard Dreyfuss hlyti
Ég ræddi nýlega við Richard
Dreyfuss af tilefni útkomu mynd-
arinnar og komst að því mér til
ánægju að hér er á ferðinni afar
viðkunnanlegur maður, klæddur
gallabuxum og svörtum bómullar-
bol, opinskár en á sama tíma yfir-
vegaður í svörum. Þegar maður
kemst í návígi við listamann eins
og Richard Dreyfuss þá kemur enn
betur í ljós sú orka sem geislar
af honum á hvíta tjaldinu. Ég
byrjaði á að spyija hann hvaða
ákvarðanir í lífí hans hefðu falið
í sér áhættu með það í huga að
ein af aðalpersónum myndarinnar
Ópus herra Hollands þarf að horf-
ast í augu við þýðingarmikla
ákvörðun:
RD: Ég tók nú talsverða áhættu
þegar ég bað konuna mína að gift-
ast mér en sem leikari hefur mér
aldrei fundist starf mitt fela í sér
áhættu. Ég byijaði ungur í faginu
og var þess fullviss að þetta yrði
mitt ævistarf. Ef til vil! má segja
Kvikmyndaleikarínn Richard Dreyfuss
hefur hlotið mikið lof fyrír leik sinn í hlut-
verki tónlistarkennara í nýrrí kvikmynd,
Ópus herra Hollands. Nína Margrét
Grímsdóttir, sem einmitt stundar sjálf
nám í píanóleik í Bandaríkjunum, fékk
tækifæri til að hitta Drejrfuss að máli og
ræða við hann um hlutverkið.
þessa eftirsóttu viðurkenningu
kvikmyndaheimsins því árið 1977
hlaut hann Óskarinn fyrir mynd-
ina „The Goodbye Girl.“
í Ópus herra Hollands, sem
spannar um 30 ár, fylgist áhorf-
andinn með lífshlaupi tónskáldsins
og tónlistarkennarans Glenn Hol-
lands allt frá upphafí ferils hans
sem upprennandi tónskálds fram
til þess að vera tónlistarkennari
með langan og gæfuríkan feril að
baki.
Undirtitill Ópus herra Hollands
gæti enn fremur verið Lífssinfónía
því myndin fjallar á eftirminnileg-
an hátt um tilfinningaleg átök úr
lífí tónlistarkennarans ásamt ytri
árekstrum hagsmuna og hugsjóna.
Hlutverk Glenn Hollands er því
afar krefjandi bæði tæknilega og
tilfinningalega. Að mínu mati
tekst Richard Dreyfuss frábærlega
að persónugera tónlistarmanninn
Sem er knúinn áfram af þörfinni
til að miðla tónlist til annarra en
verður svo fyrir stærsta áfalli lífs
síns þegar hans eigin sonur fæðist
heyrnarskertur. Hann þarf þá að
endurmeta sjálfan sig, líf sitt og
samskiptaform. Tónlistin sem
ávallt hafði verið tenging hans við
umheiminn er skyndilega óvirk
leið til persónulegra samskipta.
að þeirri ákvörðun hafí fylgt
ákveðin áhætta.
NMG: Nú Qallar þessi mynd um
mann sem fínnst lífið að mörgu
leyti hafa farið framhjá honum,
hefur þér liðið þannig?
RD: Nei, lífíð hefur ekki farið
framhjá mér, ferill minn sem leik-
ari hefur haft sín góðu og slæmu
tímabil, en það er bara eins og
lífið er hjá flestu fólki. Mér hefur
aldrei liðið eins og ég hafí gert
hræðiieg mistök við val á hlutverk-
um.
NMG: Við gerð kvikmynda,
þegar þú þarft tímabundið að setja
þig inn i hugarheim annarrar per-
sónu, hefur það áhrif á þinn eigin
persónuleika, eða tekurðu leiklist-
inni sem hveiju öðru starfi sem
lýkur þegar heim kemur?
RD: Eg tek ekki starfið með
mér heim að loknum vinnudegi.
Áður fyrr hélt ég áfram að haga
mér eins og persónan sem ég var
að leika hveiju sinni, ef það var
góð manneskja þá var allt í lagi,
ef hið gagnstæða, þá var betra
fyrir fólk að halda sig fjarri. En
í dag hins vegar lýk ég mínum
vinnudegi og hugsa svo ekki meira
um það. Þetta er hluti af því hvern-
ig ég vinn, leiklistarlegur undir-
búningur minn fyrir hvert og eitt
hlutverk er af ásetningi óráðinn,
ég spyr mig ekki spurninga fyrir-
fram eða reyni að sundurgreina
ferlið lið fyrir lið, ég læt hlutina
gerast af sjálfu sér og treysti því
að mín innri huglæga ______________
orka muni stuðla að sem Alltaf langað
bestum árangri hveiju aaverahlÍÓm-
SmNMG; Getur þú að- 8vei«ars<j6ri
eins spjallað um þau
handrit sem þér eru boðin?
RD: Þetta ár hefur einkennst
annars vegar af gerð kostnaðar-
samra Hollywood-kvikmynda eins
og t.d. Ameríski forsetinn og hins
vegar ódýrari verkefnum eins og
Ópus herra Hollands. Ég velti nú
slíku reyndar ekkert sérstaklega
verkinu í mínum eigin persónu-
leika. Ég hef því aldrei leikið hlut-
verk sem ég var algjörlega ósáttur
við.
NMG: Er það sjaldgæft fyrir
_________ þig að vera boðið kvik-
myndahandrit eins og
Ópus herra Hollands
sem þér líst svona vel á?
_________ RD: Já, það kemur
ekki oft fyrir.
NMG: í Ópus herra Hollands
þurftir þú að leika á píanó og
stjórna hljómsveit. Var þetta erf-
itt?
RD: Það sem heillaði mig fyrst
og fremst var tækifærið til að
stjóma hljómsveit í Ópus herra
Hollands því mig hefur alltaf lang-
fyrir mér, ég tek bara hvert ár
fyrir sig. Líklega hefði ég t.d. ekki
leikið í myndinni Ameríski forset-
inn ef gamall vinur minn, Rob
Reiner, hefði ekki leikstýrt henni.
Allt slíkt gerir hlutina auðveldari.
NMG: Af hveiju hefur þú ekki
gert fleiri myndir sem reyna á
hina margþættu hæfileika þína í
djúpri túlkun hlutverka? Það virð-
ist mun oftar vera hlut-
skipti þitt að leika yfir-
borðskenndar persónur
eins og þingmanninn í
Ameríska forsetanum.
RD: Þú ættir að segja
handritahöfundum Hollywood það.
Þetta fer allt eftir því hvernig hlut-
verk mér er boðið hveiju sinni.
Það á bæði vel við mig að túlka
hlutverk eins og í Ópus herra
Hollands og einnig þingmanninn
í Ameríska forsetanum, einungis
á annan hátt. Til þess að túlkun
mín gangi upp verð ég ávallt að
fínna einhveija samsvörun úr hlut-
að til að vera hljómsveitarstjóm-
andi. Þegar við erum böm, fínnst
okkur gaman að fara í alls konar
leiki þar sem við látumst vera ein-
hver annar en við erum í raun og
veru. Fyrir leikarann er þetta bara
áframhald, og fyrir mig persónu-
lega á meðan ég lék hljómsveitar-
stjórann gat ég látist vera slíkur.
Ég var stöðugt að spyija tónlistar-
fólkið hvort ég væri að
gera rétt. Mér fannst
þetta svo gaman að ég
hefði getað haldið
áfram endalaust. Við
tökur myndarinnar var
ég með leiðbeinanda sem hjálpaði
mér með tónlistarleg tækniatriði
eins og t.d. hljómsveitarstjórnina
og píanóleikinn, en að mínu mati
var samt ekki nægur tími við gerð
þessarar myndar til að æfa píanó-
leikinn nógu vel. Sérstaklega í
samanburði við The Competition
þar sem ég lék píanóleikara. í
þeirri mynd vann ég slíka undir-
Kvikmyndin
snýst um
lífid sjálft
búningsvinnu í fjóra mánuði sam-
fleytt áður en tökur myndarinnar
hófust. Að því loknu var ég líka
viss um að píanóleikurinn myndi
líta sannfærandi út í myndinni.
Ég leik ekki á píanó í raunveruleik-
anum og get ekki lesið nótur svo
ég þurfti að leggja talsverða vinnu
í þennan undirbúning. Fyrir mér
eru þessar myndir því afar skyld
verkefni þar sem ég þurfti í báðum
tilfellum að setja mig inn í hugar-
heim tónlistarmannsins og vinna
svipaða undirbúningsvinnu.
NMG: Myndir þú líkja leik-
stjórn við hljómsveitarstjórn?
RD: Já, það er talsvert sameig-
inlegt með þessu tvennu. í mínu
tilfelli held ég að hljómsveitar-
stjórn mín sé betri en leikstjórnin.
En ég hef mjög gaman af að leik-
stýra og hef gert talsvert af því
undanfarið.
NMG: Hvaða atriði í myndinni
Ópus herra Hollands voru að þínu
mati erfið tilfinningalega?
RD: Öll tilfinningaatriðin sner-
ust að einhveiju leyti um heyrnar-
skertan son minn. Samband okkar
í myndinni varð mér undirstaða
til að túlka þessi atriði á trúverð-
ugan hátt. Það sem reyndist mér
þó erfiðast var að læra táknmál
til að geta tjáð mig við hann.
Heyrnarskertu leikararnir voru
sem betur fer afar góðir í vara-
lestri og skildu mig því mun betur
en ég þá.
NMG: Nú átt þú son sem er
alvarlega sjónskertur, hefur það
reynst þér erfið lífsreynsla?
RD: Hann fæddist sjónskertur
og það var afskaplega erfitt í upp-
hafi. En fjölskyldan hjálpaðist að
við að vinna bug á þeim erfiðleik-
um. Hann er nú níu ára og geng-
ur um með plastauga sem hann
hefur gaman af að taka út og
sýna fólki.
NMG: Heldur þú að bandarískir
karlmenn eigi erfitt með að sætta
sig við líkamlega eða andlega fötl-
un barna sinna?
RD: Ég veit það ekki. Ég las
það einhvers staðar í bók að þegar
karlmenn skilja við eiginkonur sín-
ar þá flýja þeir. Ég hefði ekki átt
að lesa þessa bók því hún var svo
niðurdrepandi. Menn flýja ekki
bara konurnar heldur börnin sín
og Jíf sitt almennt. Þeir eru sjálf-