Morgunblaðið - 16.06.1996, Blaðsíða 11

Morgunblaðið - 16.06.1996, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JÚNÍ 1996 B 11 leysa flóknari verk en mannsheil- inn ræður við. Frumherjar skammtafræðinnar (N Bohr o.fl.) sýndu fram á að tvíeðlið (þ.e. annarsvegar bylgju- eiginleikar en hinsvegar eindaeig- inleikar) útilokuðu hvor annan. Við mælikringumstæður sem framkalla bylgjuhliðina hverfur eindahliðin og öfugt. Þannig er ekki nein innri mótsögn. Ef við skoðum pappírsblað sem er blautt öðrum megin, en rautt hinum megin má segja að pappírinn sé hvorki blautur né rauður í heild. Ef við skoðum aðra hliðina á úti- lokum við jafnframt skoðun hinnar hliðarinnar. Kannski má segja að pappírinn sé blauður, skoðaður sem heild. (Þessi texti hér að ofan var prentaður í Mbl. fyrir nokkrum árum en misfórst á einhveiju stigi. Þar var einnig eftirfarandi örleik- rit: Barnið: Pabbi, er rafeindin ögn? Pabbi: Já skinnið mitt. Barnið: Pabbi, er rafeindin bylgja? Pabbi: Já, hróið mitt. Barnið: Pabbi, hvað er rafeind? Pabbi: Hún er öglja, krúttið mitt.) Bylgjueiginleika efnis er því erfiðara að sýna fram á sem eind- in hefur meiri massa. Þannig eru afar litlar líkur á að yfírritaður leysist upp í bylgjuformi. Þær eindir sem einkum hefur verið hægt að sýna fram á bylgjuhliðina á eru hinar hefðbundnu öreindir, rafeindir, róteindir o.þ.h. En ný- lega tókst vísindamönnum við M.I.T. í Bandaríkjunum að sýna fram á bylgjueiginleika heilla natr- ínfrumeinda, og er það mikið afrek í sjálfu sér. En í grundvallaratrið- um ætti ekki að vera útilokað að maður leysist upp í formi bylgna. MANNLÍFSSTRAUMAR ÞfÓÐLÍFSÞANKAR /Ergarbvinna mannbœtandi? Skaðinn skal vera hdll n eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur EG VELTI líka fyrir mér nauð- syn ákveðinnar reglufestu ef allar plöntur garðsins eiga að fá að njóta sín. Sumum plöntum hættir til að breiða úr sér, eins og fyrrgreindum runnum, öðrum að sá sér þar sem þeirra er ekki ósk- að og sumar plöntur eru svo frekar á næringu að nágrannar þeirra veslast upp og deyja. Ef garð- urinn væri látinn óáreittur myndu margar plöntur lognast út af, eink- um þær fíngerðu og viðkvæmu. Þær kraftmiklu og harðgeru myndu hins vegar ryðja sér til rúms í æ frekari mæli og kannski myndi ein eða tvær loks hrósa sigri að mestu á viðkomandi svæði. En vissulega væri mikils misst fyrir þá sem ætla sér að njóta fegurðar garðsins. Flóran þar yrði harla fátækleg ef hið óhefta frumskóg- arlögmál fengi að ráða. Sama máli virðist mér gegna um samfélag manna. Fólk er að vissu leyti líkt og plöntur. Sumir eru harðgerir og kraftmiklir en aðrir eru viðkvæmir og pasturslitl- ir. Þessi munur er kannski orðinn enn meiri í dag en hann var áður fyrr. Læknavísindin sjá svo um að nú lifa margir einstaklingar sem áður hefðu ekki komist á legg. Góður garðyrkjumaður reynir að skýla viðkvæmum plöntum á fyrsta vaxtarskeiði. Eins er þetta ÉG LEIGÐI mér garðklippur um daginn til þess að klippa nokkur göm- ul tré og úr sér sprottna runna. Þeir voru orðnir svo fyrirferðarmiklir í garðinum að þeir voru beinlínis fjandsamlegir þeim plöntum sem uxu í námunda við þá. Þeir einokuðu augljóslega bæði ljós og næringu í krafti ofvaxtar síns. Meðan ég var að saxa niður runnanna með hávaða- samri vélsöginni hugsaði ég um garðinn og mannleg samfélög. Þar er greinileg samsvörun á milli. Þegar eitt samfélag fer að seilast til lífsrým- is á kostnað nágranna sinna kemur staðgengill vélsagarinnar oft til skjalanna, t.d. í formi styijalda. með öll börn. Það þarf að veita þeim gott skjól á fyrstu árunum. Ef þess er gætt að hlúa vel að litl- um tjáplöntum og veita þeim gott skjól þá vaxa þær upp beinvaxnar á traustum stofni og standa vel af sér stríða storma í hretviðrum lífsins. í skipulagningu garða er mikil- vægt að hver planta fái rúm þar sem hún fær þörfum sínum full- nægt, hvað birtuskilyrði og jarð- veg snertir. Skrúðgarðaarkitektar kunna vel þau fræði og þeir kunna að skipuleggja garða þannig að alltaf standi einhver planta í skrúða allt sumarið og tekur þá ein við af annarri að blómgvast. í mannlegu samfélagi er svona skipulagning ekki alltaf auðsæ, en hún er að vissu leyti fyrir hendi. Við veitum styrkjum til þeirra sem eru að vinna að einhveiju sem ekki er harðgert og ryðst áfram. Við reynum að leyfa hinu við- kvæma að vera til og fá sitt vaxt- arrými, það er einn angi af sið- menningu og við styðjum við bak- ið á þeim sem minna mega sín. Það köllum við velferðarkerfi. Ef garðurinn er skoðaður sést að stuðningurinn við minni máttar er nauðsynlegur. Ef viðkvæmu plönt- unum væri ekki skýlt og sinnt myndu þær deyja. Eins færi fyrir viðkvæmu mannfólki. Við ættum því ekki að ganga of nærri velferð- arkerfínu, ef það myndi missa starfshæfni sína myndu skjólstæð- ingar þess veslast upp. Og þótt þeir séu til sem ekki myndu gráta það eru hinir margfalt fleiri sem myndu sakna þessa fíngerða og viðkvæma gróðurs úr flóru mann- félagsgarðsins. Það er sagt mannbætandi að stunda garðyrkjustörf. Það er nú kannski meira álitamál en í fljótu bragði virðist. Garðyrkjumaðurinn gerir ýmislegt sem ekki er strangt til tekið neitt fallegt að gera - jafnvel samviskuspursmál. Svo sem að klippa niður og skera burt tré, runna og blómplöntur. Það má að vissu leyti flokka það undir miskunnarleysi að sneiða niður safamiklar greinar en á hinn bóg- inn er þetta nauðsynlegt til þess að viðkomandi planta komist til æskilegs þroska og að hinar plönt- urnar í garðinum kafni ekki. Einnig í mannfélaginu verður að halda jafnvægi milli hinna ýmsu viðkvæmu starfs- og list- greina til dæmis. Það er ekki hægt að veita einni þeirra brautar- gengi á kostnað hinna nema að hætta um leið á að þær síðartöldu gjaldi mikið afhroð. Ég hallast að því að það sem sé mannbætandi við garðyrkjustörfin sé það næði sem þau gefa til þess að vera með sjálfum sér og íhuga hinar ýmsu hliðar tilverunnar. Meðan ég tíndi saman allar föllnu greinamar, sem ég og vélsögin höfðum af full- komnu miskunnarleysi dæmt til dauða, þessa fjandmenn þeirra plantna sem áður hírðust í skugga þeirra, orti ég kvæði um atferli mitt í garðinum, með örlítilli vísan til hins mannlega samfélags: Um daginn leigði ég garðklippur og „gik“ síðan „amok“ og gömlu trén fengu um sárt að binda. Ég sagði hátt við sjálfa mig: „ekkert „slugs“ og „fokk“, svona á ekki að gera til málamynda." Með flugbeittri egginni fleygaði ég af fagurgræna sprota beijarunna og stytti þar með lífið sem guð þeim áður gaf. Sú gjöf er það sem flestir heitast unna. Mín fyrirmynd var Furstinn, hið foma fræði- rit er færði í letur Macciavelli sjálfur. „Ef þarftu að skaða óvin þá skaltu nota vit og skaðinn skal vera heill en ekki hálfur.“ Nemur hjá bestu kennurunum, kynnist heilsusamlegri lífsspeki, ratar á góðan vinnustað og vinnufélaga, eignast hugsandi vini, giftist skilningsríkum maka sem leyfir henni að njóta sín sem per- sónu, þekkir hjálpsama kunningja sem opna möguleika. Hún leggur að auki stund á sjálfsaga og nær tökum á ástríðum sínum. Veit hvað hún á að forð- ast, veit hvað hún vill og hvernig hún getur náð markmiðum sínum. Hún er í einu orði sagt hamingju- hrólfur og lifír eins og líf hennar sé blessað frá byijun til enda. Öll bömin verða að mönnum og barna- börnin líka. Svona manneskjur eru til og það er eins og allar hindranir forðist þær. Ekkert illt hendir, samt er eins og þær skilji heiminn og þján- inguna og hafí samúð með þeim sem hún dynur á og geri jafnvel eitthvað til að hjálpa þeim. Þetta er heppnin, að allflestar tilviljanir séu manneskjunni í hag. En er þá ekkert hægt að gera til að auka líkurnar á heppni í lífinu? ímyndum okkur aftur tvo menn. Annar er eins og hestur á kappreið- um með hlífar beggja megin við augun. Hann sér ekki til allra átta og er þar af leiðandi ekki opinn fyrir möguleikunum í lífinu. Hinn er tilbúinn og viðbúinn. Hann temur sér víðsýni og er leit- andi. Hann er heppinn vegna þess að hann er undirbúinn. Hann býst við að eitthvað gerist, setur sér raunhæf markmið og stekkur á tækifæri sem er í seilingarfjar- lægð. Hins vegar fer það framhjá þeim fyrmefnda vegna þess að hann kemur ekki auga á það. Þetta er eina leiðin til að vera líklegri til að vera heppinn: Að vaka á verðinum til að sjá gæsina og grípa hana meðan hún gefst. Speki: Heppnin birtist hjá þeim sem sjá möguleikana og búa sig vel áður en rétta færið gefst Kínverskt veitingahús Nýbýlavegi 20, Kópavogi, sími 554 5022, fax 554 2333 Takið með heim: 5 rétta máltíð kr. 1.100 2ja rétta máltíð kr. 790 Borðað á staðnum: 5 rétta máltíð kr. 1.250 Gerum tilboð í veislur. Frí heimsending um helgar Sýnir“simanumer: serr hringt er úr hvort[sem | ert heima eða að heinjl GeVmir 55 símanúméi Síðumúla 37 -108 Reykjavík Síml 588- 2800 - Fax 568-7447 • Árangursrík fitubrennslu leikfimi 3-6 sinnum ( viku. m Vigtun vikulega m cm. mælingar m Persónuteg ráðgjöf um matarœði m Matardagbœkur • Mappa meðfróðlegum upplýsingum m ílppskriftarbœklingur m Verðíaun vikulega fyrir ástundun m Takmarkaður fjöidi í hvern hóp Margrét Sœvardóttir fór d Átaksnámskeu) ( september sítiastliðnum og hefur nú lostiað við 25 kg þar eð hálft tU eitt kg á viku. Systir hennar Hugrúri Sœvarsdóttir hefur einnig náð góðum árangri. Hún hefur lést um 8 kg d námskeiði okkar. "Gotl aðhald, hreyfing og skynsamlegt matarœði er allt sem þarf'. S UIKNÁ ÁZANCjUZSm FnumNNsmÁMsmÐ W/MfÆífcíW mMT 24. J ÚMÍ Skráning og nánari upplýsingar í síma 565-2212. Morgun og kvöldtímar. Frí barnagœsla fyrir morguntíma. Verð: 5.900,-. 1LTDT7QQ ru*. r' ,\ ) LTKAMSRÆKT OG LJÓS BÆJARHRAUNI 4/VIÐ KEFLAVÍKURVEGINN/SÍMI 565 2212

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.