Morgunblaðið - 28.06.1997, Blaðsíða 32

Morgunblaðið - 28.06.1997, Blaðsíða 32
32 LAUGARDAGUR 28. JÚNÍ 1997 MORGUNBLAÐIÐ -t SKOÐUN Er Hong Kong Kína? UPP á síðkastið hefur umfjöllun um Hong Kong farið vaxandi og má segja að það sé eðlilegt þar sem 1. júlí skila Bretar Kín- veijum Hong Kong eftir að hafa farið þar með völd í 99 ár. Ég hef tekið eftir því að margir Islendingar þekkja lítið til Hong Kong og langar mig að draga upp skýrari mynd af staðnum. Nafnið Hong Kong þýðir höfn sem ilmar vel. í mörg ár hefur Hong Kong einnig verið þekkt undir Natalía Chow nafninu perluhöfn, vegna fegurðar sinnar. í raun er Hong Kong mjög lítill staður, svo lítill að fyrir 40 árum var hann ekki einu sinni til á heims- kortinu. Hong Kong er staðsett á suðvesturhomi Kína. Heildarland- svæðið er um 1.100 km2, sem er ekki mikið stærra en Reykjavík. Hong Kong samanstendur af þremur svæðum: Hong Kong-eyju (um 78 km2), Kowloon sem er skagi (um 12 km2) og nýju svæðunum (New Territ- ories) ásamt meira en 200 eyjum (um 1.000 kmz). Á þessum svæðum búa rúmlega sex milljónir manna. Yfirráð Breta og Ópíumstríðið Leigusamningur til 99 ára heimi. Algengt er að íbúð- arblokkir séu 40 hæðir. Það er álitið afar venju- legt að 4-5 manna fjöl- skylda búi í íbúð sem er aðeins 20-30 mz að flat- armáli. Á undanförnum árum hafa flest svæði kringum Hong Kong sem áður gátu talist deifbýli orðið að þéttbýli. Almenningssamgöng- ur eru mjög mikilvirkar í Hong Kong. Kowloon- Kanton járnbrautarleiðin liggur 34 km frá Kowloon gegnum nýju svæðin og upp að landamærum Kína. Neðanjarðarlesta- kerfið liggur meðfram norðanverðri Hong Kong-eyju og Kowloon. Þetta kerfi er það fljótvirk- asta og þægilegasta að ferðast með um Hong Kong í loftkældum þægind- um. Sporvagnakerfið í úthverfum Hong Kong er eitt hið fullkomnasta í heiminum og tengir saman nýju svæðin og bæina Tuen Mum og Yuen Long. Einnig er mjög hentugt að taka strætisvagna og leigubíla nán- ast hvar sem er í Hong Kong. Verslunarmiðstöð Asíu Margir íslendingar hafa spurt mig hvers vegna afhenda verður Hong Kong Kínveijum. Yfirráð Breta í Hong Kong eiga sér Ianga forsögu og má rekja til ópíum-stríðsins. Á dögum Ching keisaraættarinnar (um miðja 18. öld), sem einnig er seinasta keisaraættin í kínverskri sögu, tók ríkisstjórnin upp þá stefnu að loka fyrir mest öll erlend viðskipti. Með því að leggja háa skatta á innflutn- ing, takmarka útflutning á vörum, loka öllum höfnum nema Kanton og banna öllum erlendum kaupmönnum að skipta við Kínveija hugðist kín- verska ríkisstjómin skapa heim sem átti að vera sjálfum sér nógur. Bresku kaupmennirnir gripu til þess ráðs að flytja inn ópíum gegnum Kanton. Þeir högnuðust mjög á þeim viðskipt- um, en Kína tapaði miklu, sem varð til þess að viðskiptajöfnuður milli Breta og Kínveija raskaðist mjög. Árið 1838 var kínverska embætt- ismanninum Lin Ze-Xu fengið það . verkefni að hrekja alla ópíum-kaup- menn úr landi. Þá sendi breska rík- isstjórnin her gegn Kínveijum. Hin veika og spillta Ching-ríkisstjóm var hins vegar engan veginn búin undir orrustu. Eftir að Kínveijar höfðu gefíst upp fyrir Bretum í ópíum-stríðinu gerðu ríkisstjórnirnar með sér samning. Upphaflega (1841) var Hong Kong- eyja látin í hendur Breta um alla ei- lífð. í lok 1898 hafði hluti Kowloon- skagans einnig fallið í hendur Bretum og nýju svæðin voru leigð þeim til 99 ára sem eru liðin 1. júl(. Þó að Palmerston lávarður hafí I- lýst Hong Kong sem „hijóstrugum kletti" þegar breski flotinn kom þang- að fyrst, þá varð staðurinn á skömm- um tíma mjög mikilvægur fyrir við- skipti. Á okkar dögum hefur einstök staðsetning Hong Kong sem miðde- pils Asíu aukið mikilvægi borgarinn- ar. Hong Kong er alþjóðlegur versl- unarstaður, vettvangur öflugrar framleiðslu og og þriðja stærsta fjár- málamiðstöð heims. Náttúruauðlindir Hong Kong hafa verið vel nýttar. Þar er glæsileg og djúp höfn við inn- ganginn að fjölmennustu þjóð heims. _^*Þar má segja að blandist saman kín- verskar hefðir og agi og vestræn til- fínning fyrir góðu skipulagi og við- skiptaháttum. Hong Kong er sannar- lega besta dæmið um samruna aust- urs og vesturs, þar sem sameinast vestræn tækni og hæfni og austræn leikni og þrautseigja. Þéttbýlasta borg í heimi Auðugt menningarlíf mælikvarða, ásamt minni leikhússal sem hentað getur fyrir margskonar uppsetningar. Auk alls þess sem að ofan er greint má geta þess að uppi eru áform um að breyta Western Market í einskonar eftirlíkingu af Covent Garden í London. Það er aldrei skortur á allskyns tónlistarviðburðum á heimsmæli- kvarða í Hong Kong. Hong Kong Fílharmónían, Kínverska hljómsveitin og Hong Kong Singers halda reglu- lega tónleika árið um kring. Sýningar á ballet, leikverkum, myndlist, skúlptúr, kínverskri óperu og bardag- alist eru stöðugt í gangi í Hong Kong. Það má sem sagt segja að þó að íbú- ar Hong Kong séu fyrst og fremst þekktir fyrir áhuga á því að græða peninga taka þeir menningarlíf sitt ekki síður alvarlega og hafa í boði mikla breidd menningarviðburða sem taka mið af mismunandi þörfum og nánast alltaf er eitthvað spennandi að gerast í hverri viku. UPP Á síðkastið hefur mikið verið fjallað um Hong Kong. Ástæðan er sú að 1. júlí fá Kín- verjar yfírráð yfir Hong Kong í hendur frá Bret- um, sem hafa verið þar við völd í 99 ár. Natalía Chow er eina mann- eskjan frá Hong Kong, sem nú á lögheimili á íslandi og skrifar hún hér um átthaga sína. „Ein þjóð, tvö kerfi“ Hong Kong er þekkt sem besta verslunarmiðstöð Asíu. Vegna lágra skatta eru bæði austrænar og vest- rænar vörur boðnar á sanngjömu verði. Stórar og fullkomnar verslana- miðstöðvar er víða að fínna í Hong Kong. Föt, raftæki og leðurvörur höfða mest til ferðamanna. Sem áningarstaður ferðamanna hefur Hong Kong einnig upp á að bjóða frábæran mat og litríkt næt- urlíf. Þar má fínna nánast alla merk- ustu þjóðarrétti heims á veitingastöð- um á heimsmælikvarða. Sá sem borð- ar á veitingahúsi í Hong Kong upplif- ir matargerðarlist á því stigi sem fáar aðrar borgir bjóða. Hong Kong hefur löngum haft orð á sér fyrir að vera paradís sælkerans og höfuðborg matargerðarlistar í Asíu. Það er ekki einungis hægt að fá góðan kínversk- an mat í Hong Kong heldur einnig ýmsa aðra þjóðlega rétti frá öðrum Asíulöndum (Indlandi, Indónesíu, Japan og Tælandi svo fátt eitt sé nefnt), ásamt því besta sem hinn vestræni heimur hefur upp á að bjóða frá Evrópu og Bandaríkjunum. Hvað menntamál varðar eiga allir íbúar Hong Kong rétt á ókeypis skyldumenntun í 9 ár. Mest af kennsl- unni fer fram á ensku, nema í ein- staka kínverskum skólum. Öll kennslugögn eru á ensku nema auð- vitað þau sem notuð eru við móður- málskennslu (kínversku), kínverskar bókmenntir og kínverska sögu. Notk- un tveggja mála við kennslu í Hong Kong hefur valdið miklum erfíðleik- um, bæði fyrir kennara og nemend- ur. Vegna þeirra breytinga, sem lengi hafa verið yfírvofandi og tengjast árinu í ár, hefur verið lögð meiri áhersla á móðurmálskennslu síðan 1980. Það hefur verið gagnrýnt að tungumálakunnátta bama í Hong Kong er að jafnaði mjög slæm. Talið er að þá staðreynd að börn í Hong Kong eru í mörgum tilfellum hvorki góð í kínversku né ensku megi senni- lega rekja til nýlendustefnu Breta. Undir breskri stjórn hefur Hong Kong notið fuilkomins lýðræðis. Þar er málfrelsi, ritfrelsi og trúfrelsi. Stjórnarfarslega er Hong Kong rek- in af þingi sem svipar til þess breska. Árið 1980 gerði ríkisstjórn Margrét- ar Thatcher samning við kínversku ríkisstjórnina þar sem Kína lofar 50 ára óbreyttum „stöðugleika og vel- ferð“ í Hong Kong. Kínverska stjórn- in hefur tekið upp slagorðið: „Ein þjóð, tvö kerfi.“ Þau lög sem sett hafa verið um Hong Kong og nefn- ast þar „Basic Law“ gefa útlínurnar af því hvernig Hong Kong skuli rek- in. Hvort loforð ráðamanna í Kína um óbreytt ástand í Hong Kong verður efnt á hins vegar eftir að koma í ljós. í upphafi áttunda áratugarins hóf fólk að flytja búferlum frá Hong Kong til vestrænna landa eins og Kanada, Bandaríkjanna, Ástralíu og Bretlands. Hæst reis alda þessara búferlaflutninga eftir ljöldamorð kínverska hersins á Torgi hins him- neska friðar 4. júní 1989. Fólk í Hong Kong varð felmtri slegið þegar það frétti að kínverska ríkisstjórnin hefði sent hermenn til að skjóta á vamarlausa og óvopnaða háskóla- stúdenta sem höfðu safnast saman til mótmælaaðgerða, sem stóðu í rúmlega mánuð, til að kreíjast lýð- ræðis. íbúar Hong Kong fóru að sækjast eftir erlendum vegabréfsáritunum til að tryggja framtíð sína. Nokkrar ríkisstjprnir t.d. í Singapúr, Bret- landi, Ástralíu og Taiwan (svo fáein- ar séu nefndar) hófu að bjóða inn- flutningsleyfi sérstaklega ætluð íbú- um Hong Kong. Það voru aðallega tveir hópar sem áttu möguleika á að sækja um aðsetur erlendis. Það voru annars vegar kaupsýslufólk (sérstaklega þeir sem eiga fé til ijár- festinga) og hins vegar menntafólk með sérhæfða þekkingu sem nýst getur í öðrum þjóðfélögum. Almenningur í Hong Kong á hins vegar ekki annars kost en að sjá hveiju fram vindur undir stjórn Kín- veija. Við getum aðeins vonað að kínverska ríkisstjórnin leyfi Hong Hong áfram að blómstra í friði. Þeg- ar allt kemur til alls væri það fyrst og fremst Kína sem tapaði á því ef ríkisstjórnin gripi til einhverra ós- kynsamlegra aðgerða í Hong Kong. Greinarhöfundur starfar sem organisti við Hafnarfjarðarkirkju og er einnig söngkona að mennt. Hong Kong er þéttbýlasta borg í Þó að Hong Kong sé fyrst og fremst þekkt sem miðstöð viðskipta og hátækni státar borgin ekki síður af auðugu menningarlífi. Hin árlega listahátíð (jan.-feb.), árleg kvik- myndahátíð (í apríl) og asíska lista- hátíðin sem haldin er annaðhvert ár (í október) laða ætíð til sín mikinn fjölda fólks. Ráðstefnu- og sýning- armiðstöð Hong Kong og Sheung Wai-miðstöðin standa einnig fyrir afþreyingar- og menningaratburðum af ýmsum toga. 1 Hong Kong er hentugt húsnæði fyrir allskyns list- viðburði. Menningarmiðstöð Hong Kong í Tsim Sha Tsui-hverfínu hýsir bæði óperu og tónleikasal á heims- ISLENSKT MAL Umsjónarmaður Gísli Jónsson 907. þáttur INGVAR Gíslason, fyrrverandi menntamálaráðherra, sendi mér það skemmtilega bréf sem hér fer á eftir. Auk þess ágætavel gerða limru sem bíður næsta þáttar. Hafi hann kæra þökk fyrir: „Kæri Gísli. I þætti þínum 7. þ.m. minnist þú á orðtakið „að láta fótinn fæða sig“ og getur þess að það muni ekki ýkjaalgengt í málinu. Ég lærði þetta orðtak fyrir ára- tugum af tengdamóður minni, Sigríði Sigurðardóttur, sem var skaftfellsk að ætt og uppvexti. En þú ert líka að fræða okkur um braghendukynið, þann merki- lega flokk bragarhátta, sem minnir á hve íslensku kvæða- smiðirnir forðum voru uppfundn- ingarsamir um bragarhætti og skrautlegt ljóðasnið yfirleitt. Þessa færni áttu þeir án efa að þakka þróaðri ljóðhefð og sveigj- anleika málsins, óþijótandi möguleikum þess að gera skáld- skaparmál að leik sem list. Þrátt fyrir viðleitni margra góðra upp- fræðara um íslenskt mál og fjöl- breytni þess, óttast ég að „alþýð- leg“ braglist sé á fallanda fæti, enda ekki fyrir það að synja að ýmsir bragarhættir, þ.á m. sum afbrigði braghendunnar, eru ein- um of skrautlegir fyrir meðal- manninn í nútímanum, sem hefur úr svo margri afþreyingu að spila. Mér er því næst skapi að ráða byijendum í þjóðlegri bragl- ist frá því að yrkja stúfhendur, samrímaðar og þríhendar nema líf liggi við! Þar fyrir verður ekki við það ráðið að einn og einn angurgapi hætti sér út á þann hála ís eins og maðurinn sem orti eftir lestur 904. þáttar þíns (að gefnu tilefni): Norðanáttin neytir máttar, næðir þrátt. Enpm dátt er, allt er grátt. Ein er sú tegund braghendu, sem ég hef haft ást á allt frá því ég lærði á barnsaldri vísuna „Sólskríkjan mín situr enn á sama steini. Hlær við sínum hjartans vini, honum Páli Ólafs- syni.“ Mýkri bragarháttur er varla til á jarðríki. „Það er hægt að hafa yfir heilar bögur án þess rímið þekkist..." o.s.frv. - Að lokum þetta: í hvítu fjalli hvítur fugl og hvítur friður hvort býst til varnar myrkrið meðan maður stefnir þangað neðan? Með þökk og kveðju.“ sem annast er um o.s.frv. Að „vinna með fólk“ jaðrar við mannfyrirlitningu. Við önnumst um það og sinnum því. 4) „Stór hópur manna fóru ... “ breytist í: stór hópur manna fór. Hópur er eintala og á þá sögnin, sem samsvarar, einnig að vera í eintölu. Hins vegar segjum við: Hóparnir fóru. 5) „fær hárið þitt fallegri glans“ breytist í: fær hárið á þér f. glans (eða ekki síður gljáa). Sbr. Inghildi austan sem stældi úr ensku: Umsjónarmaður styður hik- laust þá viðleitni málfarsráðu- nautar Ríkisútvarpsins að eign- arfallið af Sjóvá-Almennar sé rétt: Sjóvár-Almennra. Þá held- ur hann að eignarf. af beiðni sé óbreytt og því ætti fremur að segja vegna beiðninnar en „vegna beiðnarinnar." Ríkisút- varpið fær plús fyrir að eyða tuggunni „skuldir heimilanna“. í ljós kom, sem mig lengi grunaði, að einstaklingar skulduðu, já eða fólk. Fáeinar breytingartillögur Ekki þijóta þakkarhót við þig og mig: „Lætur hún fótinn fæða sig“. Annar maður notaði tilefnið og tíðarfarið í júníbyijun til þess yrkja þannig skrautrímað, en þó án fymsku: 1) „Rannsóknarlögregla ríkisins annast rannsókn málsins“ breytist í: R.r. fer með málið, eða eitthvað þvílíkt. Með því að tvítaka ekki í sömu andránni orðið rannsókn sláum við Fróðársel. 2) „Allir sem komið hafa að málinu" breytist í: allir sem fjallað hafa um málið, fengist hafa við, unnið hafa að o.s.frv. Sífelld „aðkoma“ að málum er orðin hvimleið. 3) „Sjúklingar þeir, sem unnið er með á hælinu“ breytist í: S.þ. Ég vil banana heldur en ber, og brauð et ég frekar en smjer, og hárið á mér: mér finnst flott að það er, en djöfulli fúlt, ef það fer. (Ég held að limran hafi ekki verið samhend á enskunni). 6) „Eignaraðilar Lottósins" breytist í: eigendur L. 7) „Við viljum sjá betri árangur" breytist í: við viljum ná betri árangri [sögnin að sjá er mjög misnotuð og ofnotuð nú um stundir]. 8) „Útskrift“ í skólamáli breytist í brautskráning, og oft má nota skólaslit. Brautskrá nemendur er ólíkt fallegra en „útskrifa“. Sigurður Guðmundsson vildi ekki að nemendur hans kæmu „útskrifaðir“ úr M.A. 9) „Sjómönnum hefur verið greiddar bætur“ breytist í: s. hafa verið greiddar bætur. Dauður hrafn verður aldrei svartari en sál þeirra manna sem drepa hann drápsins vegna. Rautt blóð hvítur snjór. Svört fjöður berst með vindinum í átt til hafs. (Þorsteinn Þorsteinsson avíólóg). I I í i í í
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.