Morgunblaðið - 28.06.1997, Blaðsíða 42

42 LAUGARDAGUR 28. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
BREF
TIL BLAÐSINS
Ljóska
Smáfólk
TMI5 L00K5V-. Ki6HT(cARES^ 8y a r": ^AND \
UKE A f NO, NEAR \
600D S it 50ME j
campJdoesn't LAKE MOWITAlNSy ''TptBlLLS
(C
)KuL Má M&
Þetta virðast
vera góðar
sumarbúðir
... Nei, það
eru þær ekki
Þær eru rétt
hjá stöðuvatni.
Hveijum
stendur ekki
á sama?
Og nærri
einhverjum
fjöllum.
Hæðum.
Og það eru
hestarþar.
Einn hestur.
Það er sagt
að maturinn
sé góður.
Kalt
morgunkorn.
Jæja, eigum
við að fara
þangað?
Hvers vegna
ekki?
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 569 1100 0 Símbréf 5691329
Þakgluggi að
umheiminum
Frá Valdimar Kristinssyni:
NÚ MUN vera ráðið að danska víki
fyrir ensku sem fyrsta erlenda
tungumálið í íslenska skólakerfinu.
Enskukennsla hefst þá við 10 ára
aldur og dönskukennsla tveimur
árum síðar, en verður þó ekki minni
en áður. Samt hafa þessar breyting-
ar verið gagnrýndar á þeim forsend-
um að verið sé að rýra tengslin við
Norðurlönd.
Þegar komið er af barnsaldri
gengur fólki yfírleitt þunglega að
tileinka sér nýtt tungumál. Flestum
þykir það vel af sér vikið ef þeir
ná allgóðum eða góðum tökum á
einu nýju tungumáli, ef ekki er
dvalið langdvölum í viðkomandi
landi. Þvi skiptir höfuðmáli að
leggja áherslu á það tungumál sem
skilar mestum árangri. I því sam-
bandi hefur enskan algjöra sérstöðu
þar sem hún kemur að notum um
víða veröld.
Segja má að enskan sé eins og
stór gluggi að umheiminum. Til
samanburðar er danskan eins og
þakgluggi, sem getur að vísu gefíð
góða birtu þegar vel viðrar, en sjón-
arhornið er þröngt, eða aðeins
Norðurlönd þegar best lætur.
Nú er það alkunna að þótt fólk
tali erlent tungumál sæmilega er
aðstaða þess engan veginn sam-
bærileg við þá sem notað geta
móðurmálið í samskiptum við út-
lendinga. Blæbrigði málsins verða
fátækleg og stundum eins og eitt-
hvað vanti upp á skynsemina. Tali
ókunnir hins vegar saman á þriðja
máli jafnast metin. Þannig verkaði
„lingua franca“ fyrr á tímum og
enskan er „lingua franca" nútím-
ans. Þrátt fyrir þetta er góð kunn-
átta í mörgum tungumálum mikils
virði, en þeir eru bara svo fáir sem
ná því að tala tungum.
Enskuskotin danska
Danir eru ágætir sem þjóð, þótt
þeir hafí ekki alltaf notið sannmæl-
is hjá íslendingum. En það er einn
ljóður á þeirra ráði, þeir eru yfir-
leitt óskýrmæltir. Þrátt fyrir ára-
langt dönskunám gengur mörgum
íslendingum erfiðlega að skilja þá
eða að ná tungutaki þeirra. Sama
gildir reyndar um suma Skandínava
og sagt er að Jótar og Kaupmanna-
hafnarbúar skilji ekki alltaf hvorir
aðra, svo ekki er von á góðu.
Líklegt er talið að Danir hafí
verið skýrmæltari á öldinni sem leið,
en það er lítil huggun í dag. Þó
hefur verið nefnt að danskan kunni
að vera að byija að lagast aftur
að þessu leyti, en skýringin sem
gefín var er athyglisverð. Danskan
væri nefnilega að verða svo ensku-
skotin! - enda skilst enska ágæt-
lega í Danmörku.
Fjöldi íslendinga getur lesið
dönsku auðveldlega þótt þeir eigi í
erfiðleikum með munnleg samskipti
við Dani. En þegar þeir Islendingar
tala dönsku, sem taldir eru kunna
hana hvað best þá skilst næstum
hvert orð og sama er að segja um
dönskuna í munni Færeyinga. Það
er því næsta ljóst hvar vandinn ligg-
ur.
Finnlandssænska
Margir íslendingar sem eru gjör-
kunnugir á Norðulöndum hafa gert
sér þennan vanda ljósan, enda eig-
um við samskipti við Norðurlöndin
öll en ekki einungis Danmörku.
Sumir þessara manna hafa bent á
að ekkert Norðurlandamál myndi
henta íslendingum jafnvel og
sænska eins og hún er töluð í Finn-
landi. Þetta heyrist vel þá sjaldan
sænskumælandi Finnar heyrast í
sjónvarpinu. Áherslurnar falla
furðu vel að íslenskunni og skírt
er kveðið að orði.
Þetta mál skilst um öll Norður-
lönd og myndi stórum létta tungu-
málanám hérlendis. Umskiptin yrðu
dönskukennurum erfíð í byijun, en
nútímatækni myndi létta róðurinn.
Róttækar breytingar reynast alltaf
einhveijum erfiðar. Endurskipu-
lagning skólakerfisins og aðlögun
námsefnis að nútímakröfum er sagt
eitt brýnasta verkefni íslenska þjóð-
félagsins í dag. Þeir sem mest
leggja upp úr norrænni samvinnu
ættu að hugleiða alvarlega hvort
henni væri ekki mestur greiði gerð-
ur með því að kenna það norræna
tungumál sem stuðlaði að bestum
árangri og mestri ánægju meðal
íslenskra ungmenna.
Rjúfum einangrunina
Tungumálið er helsta sérkenni
íslensku þjóðarinnar og margrómað
sem slíkt, en vissulega er það hluti
af einangrun hennar um leið. Yfir-
leitt hefur allur almenningur borið
þá byrði með bros á vör enda skiptu
samskiptaörðugleikar við aðrar
þjóðir litlu máli úti á hjara verald-
ar. Nokkrir fræðingar gátu hins
vegar baðað sig í ljósi fornrar tungu
og frægra bókmennta.
Nú er öldin önnur og heimurinn
hefur heldur betur skroppið saman.
Jón og Gunna eru á faraldsfæti
heimshorna á milli og frammámenn
og fræðingar hafa ekkert leyfi til
að neyta þeim um þá tilhögun
tungumálakennslu í landinu sem
líklegust er að komi þeim til góða
í samskiptum við aðra jarðarbúa.
Stéttaskipting getur byggst á ýmsu
öðru en peningum og óþarfí er að
halda henni uppi að ástæðulausu
með tilvísun til gamalla hefða.
VALDIMAR KRISTINSSON,
Reynimel 65, Reykjavík
Allt efni sem birtist i Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.

- kjarni málsins!