Morgunblaðið - 14.06.1997, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hitamismunar verður varla vart við hverastrýtuna á botni Eyjafjarðar
KÓRALLAR eru á toppi strýtunnar á 34 metra dýpi í Eyjafirði, að sögn Jakobs K. Kristjánsson-
ar. Rauði liturinn efst á strýtunni sýnir kórallana. Efst á strýtunni eru vaxtarskilyrði fyrir kóralla
en þar er farið að gæta ljóss auk þess sem hita og ferskvatnsins nýtur við.
Vill friða strýtuna
V ATN SRENN SLIÐ úr hvera-
strýtunni sem Jakob K. Kristjáns-
son dósent fann nýlega á botni
Eyjafjarðar er ekki talið nýtan-
legt en um er að ræða merkt jarð-
fræðifyrirbæri, sem Jakob telur
að beri að friða. Hann varar við
því að ef t.d. veiðarfæri verði
dregin yfir strýtuna muni hún
brotna niður.
Þvermál strýtunnar er um 10
metrar neðst. 60-70 gráðu heitt
vatn seitlar út um op eða brodda
sem liggja út úr strýtunni, allt
milli um 60 metra og 34 metra
dýpis. Stærsti broddurinn er um
1 metri, hinir 10-20 sentimetrar.
„Það er ekki eins og það sé munni
efst á strýtunni þar sem heitt
vatn flæðir út, heldur eru þetta
smágöt hér og hvar þar sem vatn-
ið seitlar út,“ segir Jakob.
Hann segir að vegna þess að
vatnið sé ferskt og heitt sé það
eðlisléttara en sjórinn og því Iegg-
ist það upp að strýtunni og berist
upp með henni, sem stuðli að því
að strýtan byggist upp. Á leið
vatnsins upp eftir strýtunni bland-
ast það sjónum og blöndunin verð-
ur strax mikil. Sjávarhiti er um
1,5 gráður allt niður fyrir 5 metra
dýpi en um 5 gráður efstu fimm
metrana og segist Jakob efast um
að eiginlegt hitamunar gæti _
vegna áhrifa frá strýtunni. „Eg
efast um að hitaáhrifin mundu
mælast nema rétt við strýtuna,“
segir Jakob.
Jakob kannaði Eyjafjörðinn frá
óvenjulegum sjónarhóli í leið-
angri sínum því hann var um borð
í rannsóknarkafbáti og sigldi á
allt að 110 metra dýpi um fjörðinn
í niðamyrkri við hafsbotninn. Auk
þess að vera dósent við Háskóla
íslands er hann forstöðumaður
líftæknideildar Iðntæknistofnun-
ar og frumkvöðull í rannsóknum
á hitakærum örverum á hvera-
svæðum hér á landi. Það var fyrst
og fremst erindi hans og Sólveig-
ar Pétursdóttur, samstarfsmanns
hans, í leiðangurinn en þátt tóku
í honum einnig erlendir jarðfræð-
ingar.
Jakob segir hugsanlegt að hag-
nýtingarmöguleikar finnist fyrir
örverur úr hverastrýtunni en nú
er verið að einangra hitakærar
örverur úr sýnum sem tekin voru
úr strýtunni og þegar hefur eitt-
hvað af þeim fundist. Jakob hefur
verið að leita hagnýtingarmögu-
leika fyrir ensím úr hverabakter-
íum og segir að fjölbreytileiki
skipti þar miklu máli og mismun-
andi vistkerfi séu mjög áhugaverð
frá því sjónarmiði.
„Þetta er sérkennilegt og
óvenjulegt vistkerfi og við erum
að búast vð að þarna finnum við
nýjar og allt aðrar tegundir held-
ur en við þekkjum úr öðrum hver-
um. Það bætist þá í safnið og
eykur við þann banka sem við
vinnum úr.“ Iðntæknistofnun hef-
ur tekið þátt í að leita ensíma úr
hverabakteríum og selja þau til
erlendra aðila og er þátttakandi
í rannsóknarverkefnum á örver-
um sem styrkt eru af sjóðum ESB.
„Það er mikill og vaxandi áhugi
á nýtingu hveraörvera um allan
JAKOB K. Krisljánsson í rannsóknarkafbátnum JAGO á 110
metra dýpi í leit að jarðhita við hafsbotninn.
STRÝTAN. Þetta Ijósa sem sker sig úr á myndinni eru brodd-
ar, um 20 sentimetra langir, sem standa út af strýtunni og út
úr þeim seitlar heita vatnið.
KAFBÁTURINN Jago tekinn um borð í
rannsóknaskipið Poseidon.
heim. Bæði eru nokkur ný fyrir-
tæki komin til sögunnar og eldri
efna- og lyfjafyrirtæki eru að
skoða þetta,“ segir Jakob K.
Kristjánsson, sem segir að um
möguleika í nýtingu örvera sé nú
fjallað bæði í fagtímaritum og
viðskiptatímaritum erlendis.
Betri sýni
Aðspurður um frekari afskipti
af strýtunni í botni Eyjafjarðar
segir Jakob að í leiðangrinum
hafi aðeins verið farið í eina köf-
un og hann segist gjarnan vilja
fá betri sýni til örveruræktunar
og betri vatnssýni til nákvæmari
efnagreiningar. Einnig væri æski-
legt að skrá og lýsa strýtunni
betur.
Hann segist stefna að því að
skrifa um strýtuna vísindagrein í
samvinnu við Jón Benjamínsson,
jarðfræðing, sem staðsetti þetta
uppstreymisfyrirbæri í Eyjafirð-
inum árið 1991 áður en vitað var
hvers eðlis það var. Hins vegar
ítrekar Jakob að þarna sé fyrst
og fremst um jarðfræðilegt fyrir-
bæri að ræða. „Mér finnst að það
ætti að friða þetta,“ segir hann
og segist telja alveg Ijóst að, t.d.
veiðarfæri sem dregin væru yfir
strýtuna mundu bijóta hana.
Rannsókn setts rannsóknarlögr eglustj óra á samskiptum lögreglu og Franklíns Kristins Steiners lokið
Skýrslan hefur verið
afhent ríkissaksóknara
RANNSÓKNARHÓPUR sem falið
var að kanna samskipti lögreglunnar
í Reykjavík og Frankiíns Kristins
Steiners hefur lokið störfum og
liggja niðurstöður rannsóknarinnar
nú fyrir. Búið er að senda ríkissak-
sóknara rúmlega 40 blaðsíðna
skýrslu og yfiriit yfir rannsóknina,
auk rannsóknargagna, og mun ríkis-
saksóknari taka ákvörðun í málinu
í kjölfarið.
Hópurinn starfaði undir forystu
100
70
40
GB
Atla Gíslasonar hæstaréttarlög-
manns, sem var settur rannsóknar-
lögreglustjóri ríkisins 23. mars síð-
astliðinn til að fara með ofangreinda
rannsókn.
FuIIyrðingar kannaðar
í skipunarbréfi dómsmálaráð-
herra sagði að markmið slíkrar rann-
sóknar væri að staðreyna sannleiks-
gildi fullyrðinga um að Franklín
Kristinn Steiner stundi umfangsmik-
il fíkniefnaviðskipti, með vitund og
samþykki lögreglunnar. Með því yrði
sannreynt hvort lögreglumenn, einn
eða fleiri, hafi gerst sekir um brot
í opinberu starfi eða eftir atvikum
gerst brotiegir við refsilög.
Jafnframt því voru Gunnlaugur
V. Snævarr yfirkennari við Lög-
regluskóla ríkisins og Þorgrímur ðli
Sigurðsson rannsóknarlögreglumað-
ur á Selfossi settir til að vera rann-
sóknarlögreglumenn við rannsókn-
ina og Svala Hilmarsdóttir, lögfræð-
ingur, sérstaklega tilkvaddur að-
stoðarmaður.
Nokkru síðar, eða 1. apríl síðast-
liðinn, fól ríkissaksóknari hópnum
jafnframt að rannsaka hvað hæft
væri í þeim fullyrðingum sem birt-
ust í Vikublaðinu 24. mars, þar sem
í viðtali við ónafngreindan löggæslu-
mann og í frétt á forsíðu, því er
haldið fram að löggæslumenn séu á
launaskrá eiturlyfjasala.
50 verið yfirheyrðir
Frá því hópurinn tók til starfa 2.
apríl síðastliðinn, hefur hópurinn
kannað starfsskipulag lögreglunnar
í Reykjavík og ávana- og fíkniefna-
deiidar hennar, kannað málsskjöl,
aflað margvíslegra gagna og tekið
um 50 skýrslur af ýmsum aðilum.