Morgunblaðið - 14.06.1997, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ1997
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÍSLENZK VELFERÐ
LÍFSGÆÐIN eru mest í Kanada, Frakklandi, Noregi,
Bandaríkjunum og á íslandi, að því er fram kemur
í nýrri skýrslu Sameinuðu þjóðanna um framþróun i
heiminum. Þar eru lagðar til grundvallar lífslíkur íbú-
anna, meðaltekjur á mann og menntunarstig. Miðað er
við tölur frá árinu 1994, en síðan hefur hagur okkar enn
vænkazt.
Það er fagnaðarefni að íslenzk hagsæld fer vaxandi
hin síðari árin. Það er á hinn bóginn harmsefni, hve stór
hluti mannkyns býr við hungurmörk. í skýrslu Samein-
uðu þjóðanna segir að hungur sé hlutskipti um 800 millj-
óna manna. Rúmur milljarður einstaklinga framfleytir
sér á minna en sjötíu krónum íslenzkum á dag. Auðugri
þjóðir heims þurfa að leggja sig betur fram, hér eftir
en hingað til, við að hjálpa hinum verr stöddu til sjálfs-
hjálpar.
Tvennt er það sem öðru fremur hefur varðað veg ís-
lendinga til betri tíðar. Þjóðarsáttarsamningar í febrúar
1990 gerðu okkur kleift að hemja verðbólgu og ná nauð-
synlegum stöðugleika í atvinnu- og efnahagslífi. Á síð-
ari árum hafa og verið stigin stór skref til aukins frjáls-
ræðis og markaðsbúskapar. Árangur þessa hefur smám
saman verið að skila sér í auknum þjóðartekjum, vax-
andi kaupmætti og minnkandi atvinnuleysi. Hagvöxtur
á árinu 1996 var 5,7%, sá mesti sem orðið hefur á þess-
um áratug. Kaupmáttaraukning tveggja síðustu ára var
um 8% - og horfur eru á því að kaupmáttur aukist um
fimmtung á árabilinu 1995 til 2000.
„Það þarf sterk bein til að þola góða daga.“ Mikið
álag verður á íslenzku hagkerfi næstu misseri. Aðhalds
er þörf til að sporna gegn því að verðbólgan fari á skrið
i kjölfar nýrra kjarasamninga og ráðgerðra orku- og
stóriðjuframkvæmda - og að viðskiptahalli aukist um
of. Festa þarf að ríkja í ríkisfjármálum og auka verður
á þjóðhagslegan sparnað. Það þarf þjóðarsátt um að
festa batann í sessi til frambúðar.
STUÐNINGUR VIÐ
LANDBÚNAÐ
STUÐNINGUR við landbúnað á íslandi hefur minnkað
meira á síðastliðnum 10 árum, en að meðaltali í
öðrum aðildarlöndum Efnahags- og framfarastofnunar
Evrópu, OECD, samkvæmt skýrslu frá stofnuninni.
Stuðningur við landbúnað er þó meiri hérlendis en að
meðaltali í aðildarlöndum OECD. Fyrir nokkrum árum
var stuðningurinn hér mestur, en nú eru íslendingar í
fjórða sæti hvað varðar stuðning við landbúnað.
Efnahags- og framfarastofnunin mælir gildi óbeinna
skatta sem lagðir eru á neytendur með landbúnaðar-
stefnu viðkomandi lands og þetta gildi breyttist milli
áranna 1995 og 1996 úr -8 í 18%. Þetta þýðir sam-
kvæmt frétt Upplýsingaþjónustu landbúnaðarins, að sú
stefna, sem rekin er gagnvart sauðfjárrækt á íslandi í
cag, er neytendum til hagsbóta. Gildið er reiknað þann-
ig að miðað er við heimsmarkaðsverð á vörunni og
mælir gildið, hvor kosturinn er hagstæðari.
Stuðningur við landbúnað er mældur með öðru gildi,
sem var 82% á árunum 1986 til 1988, en er kominn niður
í 68% á árinu 1996. Lækkunin nemur 14 prósentustigum
á meðan meðaltal aðildarlanda OECD lækkaði um 9%,
úr 45 í 36%. Milli áranna 1995 og 1996 lækkaði íslenzka
hlutfallið úr 74% í 68%.
Aðalástæður lækkaðs stuðningsgildis við íslenzkan
landbúnað er hækkun heimsmarkaðsverðs á svínakjöti
og eggjum og hins vegar lækkun verðs á kindakjöti til
framleiðenda. Skýrsluhöfundar geta þess, að íslendingar
hafi náð góðum árangri með því að auka áhrif markaðs-
afla, en stjórnvöld eru gagnrýnd fyrir að auka útflutn-
ingsbætur í tengslum við sauðfjársamninginn frá 1995,
þegar 250 milljónir voru veittar til þess að gera upp
birgðavanda frá fyrri tíð.
Það er vissulega ánægjulegt, þegar miðar í rétta átt.
íslendingar eru ekki lengur í efsta sæti hvað varðar stuðn-
ing við landbúnað, heldur hafa komizt niður í 4. sætið.
Þróun þessara mála mætti þó vera nokkuð hraðari en
raun ber vitni.
Kaupþing hf. fær starfsleyfi sem fjárfestingarl:
sm

SKAPAR
STERKARI
STÖÐU
ERLENDIS
Starfsleyfið skapar betrí aðgang að gármagni og
fólki erlendis um leið og lánskjörin batna. Kaupþing
verður þó áfram í alhliða verðbréfaþjónustu á inn-
lendum markaði. Kristinn Briem ræddi við Bjama
Ármannsson, forstjóra, um þessa breytingu.
BJARNI Ármai
IÐSKIPTARÁÐHERRA
hefur veitt Kaupþingi hf.
starfsleyfi fjárfestingar-
banka. Fyrirtækið hefur
þó ekki í hyggju að hefja lánastarf-
semi hér innanlands, heldur hefur
starfsleyfið fyrst og fremst þýðingu
gagnvart erlendum aðilum. Þannig
opnast nú betri aðgangur að erlend-
um lánsfjármörkuðum og fyrirtækið
mun njóta þar töluvert hagstæðari
kjara en áður. Jafnframt mun starfs-
leyfið auðvelda félaginu að markaðs-
setja verðbréfasjóði sína í Lúxemborg
meðal erlendra fjárfesta.
„Hugtakið fjárfestingarbanki hef-
ur gríðarlega mismunandi merkingu
í hinum ýmsu löndum," segir Bjarni
Ármannsson, forstjóri Kaupþings
hf., þegar hann er spurður um nán-
ari skilgreiningu á því. „Á Norður-
löndum hefur skilgreiningin verið
sú að þetta sé lánasjóður sem veitir
lán til fjárfestinga. Engilsaxneska
merkingin er hins vegar á þann veg
að fjárfestingarbanki sé aðili í víð-
tækri fjármálaþjónustu við fyrirtæki
og stofnanafjárfesta. Slík stofnun
útvegar fjármagn, hvort sem það
er með sölu skuldabréfa, hlutabréfa
eða víxla alls staðar á markaðnum,
en er ekki sjálf lánveitandi. Þannig
viljum við skilgreina Kaupþing.“
Nutum ekki viðurkenningar
sem fullgildur aðili
Bjarni bendir á í framhaldi af
þessu að þó að verðbréfamarkaður-
inn hér á landi sé ungur að árum
hafi verðbréfafyrirtæki öðlast
ákveðinn sess í hugum almennings,
kannski einkum á allra síðustu
árum. „Ef horft er til Norður-Evr-
ópu, má greina ákveðna tvískipt-
ingu fyrirtækja annarsvegar í verð-
bréfamiðlara og hins vegar í önnur
stærri fjármálafyrirtæki. Fólk hef-
ur gjarnan þá tilfinningu gagnvart
miðlurum að þar séu fáir menn
saman á skrifstofu í leit að tækifær-
um á markaðnum.
Eftir að við hófum erlend við-
skipti árið 1993 fundum við það fljót-
lega að við nutum ekki viðurkenning-
ar sem fullgildur aðili í verðbréfa-
þjónustu, þrátt fyrir að við hefðum
byggt upp eignastýringu, verðbréf-
amiðlun til stofnanafjárfesta, ein-
staklingsráðgjöf o.fl. Eftir því sem
viðskiptin hafa aukist hefur orðið
ennþá meira knýjandi að skilgreina
fyrirtækið að nýju. Niðurstaða okkar
varð sú að ef Kaupþing hf. ætlaði
sér að starfa sem fjármálastofnun á
alþjóðamarkaði væri það algjört
frumskilyrði að fá starfsleyfi sem
fjárfestingarbanki. Markmiðið er að
skapa okkur miklu sterkari stöðu
gagnvart erlendum viðskiptaaðilum,
en við höfum núna.“
Allt þar til um síðustu áramót
hafði Kaupþing ekki uppfyllt skil-
yrði laga um eigið fé lánastofnana
annarra en banka og sparisjóða. Þau
gera ráð fyrir að eigið fé sé að lág-
marki 425 milljónir. Eigið fé Kaup-
þings var aukið á síðasta ári um 153
milljónir, en síðan varð rúmlega 121
milljónar króna hagnaður af fyrir-
tækinu. í árslok var því eigið fé
orðið rúmlega 493 milljónir sem
gerði kleift að sækja um starfsleyfið.
Stóraukinn aðgangur
að fólki og fjármagni
En hvaða þýðingu skyldi þá
starfsleyfið hafa fyrir Kaupþing hf.
almennt?
„Nú fáum við stóraukinn aðgang
bæði að fjármagni og fólki vegna
þess að erlendir aðilar líta svo á að
þeir séu í langtímasambandi við
Kaupþing hf. Þetta auðveldar okkur
erlend samskipti, sérstaklega á sviði
gjaldeyrisviðskipta við stofnun svo-
kallaðra „lánalína“. Þannig fáum við
mun hagstæðari kjör heldur en við
höfum átt kost á hér innanlands.
Lánskjörin geta orðið 30-50 punkt-
um hagstæðari en fengist hafa hér
á landi og sparnaðurinn í vaxtagjöld-
um skiptir því háum upphæðum.
Allt þetta skilar sér samkvæmt okk-
ar áætlunum í auknum alþjóðavið-
skiptum og meiri hagnaði.“
En tæplega 500 milljóna eigið fé
telst vart mikið á erlendum markaði
og sú spurning vaknar hvort stærð-
in setji fyrirtækinu ekki þröngar
skorður erlendis.
„Það er tvennt sem erlendir aðilar
horfa á í þessu sambandi,“ segir
Bjarni. „í fyrsta lagi óx eigið fé
mjög mikið á síðasta ári eða yfir
100% og í öðru lagi erum við í eigu
mjög sterkra aðila. Einnig erum við
á markaði sem er í miklum vexti,
en hagnaður okkar til að mynda
5,5-faIdaðist á síðasta ári og tekj-
urnar tvöfölduðust.“
Þurfum að koma fram
sem alvörufyrirtæki
Starfsleyfið hefur jafnframt veru-
lega þýðingu fyrir verðbréfasjóði
fyrirtækisins í Lúxemborg. Tveir af
sjóðunum, sem fjárfesta í íslenskum
verðbréfum, verða sérstaklega
markaðssettir meðal erlendra aðila,
að því er fram kemur hjá Bjarna.
„Ef við eigum að geta selt þá sjóði
til erlendra sjóðastjórnenda, ein-
staklinga og fyrirtækja þá þurfum
við að koma fram sem alvöru fjár-
málafyrirtæki," segir hann. „Þegar