Morgunblaðið - 24.07.1997, Síða 34

*§4 FIMMTUDAGUR 24. JÚLÍ 1997
AÐSENDAR GREIIMAR
MORGUNBLAÐIÐ

Samanburðar-
fræðin lengi lifi!
SKYRSLA síðasta
vinnuhóps um jafnræði
milli opinberra aðila og
einkaaðila er var lögð
fram á Viðskiptaþingi
leiddi í ljós að hið opin-
bera er í samkeppni við
einkaaðila á 23 svið-
um, m.a. í ráðgjafar-
tfcíg sérfræðiþjónustu.
Þetta kemur heim og
saman við þá tilhneig-
ingu ríkisins að beina
viðskiptum sínum inn
á við til annarra ríkis-
fyrirtækja eins og t.d.
til fyrrum Húsameist-
ara ríkisins og nú til
Framkvæmdasýslu
ríkisins eða sífellt til
sömu einkareknu teiknistofa í
mannvirkjahönnun, eftirliti og ráð-
gjöf, og hlýtur að brjóta í bága við
samkeppnislög landsins. Með því
að viðhalda mismunandi samkeppn-
isstöðu teiknistofa er hið opinbera
jafnframt að starfa gegn hinni svo-
%illuðu jafnræðisreglu; meðhöndla
sams konar aðstöðu á mismunandi
hátt. Þannig er einstaka teiknistof-
um veitt óeðlilegt forskot, sem ekki
byggist á gæðum vöru eða þjónustu
heldur hlunnindum hins opinbera
til þeirra umfram aðra keppinauta,
og þannig lagður grundvöllur að
öflugum rekstri og tilheyrandi
tækjakosti. Útkoman í þessu af-
markaða starfsumhverfi er því
skekkt samkeppni innan arkitekta-
stéttarinnar og eins skekkt sam-
’fteppni á milli stétta arkitekta,
tækni- og verkfræðinga. Saman-
burðarfræðin er sjálfkjörin til þess
að rétta af skakka vogarskálina og
koma á jafnvægi á mannvirkja-
I markaðnum.
„Listamenn"
Athygli vekur að nokkrir verk-
takar á listunum sem fengust hjá
ríki og borg með vísan til upplýs-
ingalaga eru með áberandi himin-
háar tekjur og að því er virðist
greinileg ítök á báðum stöðum.
Drifkrafturinn í öllum samningavið-
ræðum hveiju sinni er að sjálfsögðu
samanburðurinn á launa- og af-
komukjörum í þjóðfélaginu: Greiðsl-
^HKnar til „listamannanna" þola eng-
Páll
Björgvinsson
Gmp
Plöstunarvélar
Skírteinis- og skjalaplast
á hagstæðasta verði.
Óbrigðul skjalavernd.
Otto B.Arnar ehf.
ÁRMÚLA 29, 108 REYKJAVÍK
SÍMI: 588 4699 • FAX: 588 4696
an veginn samanburð
við aðra arkitekta á
markaðnum, og það
nær náttúrulega engri
átt að formaður AÍ sé
með laun á borð við
marga arkitekta sam-
anlagt og að starfs-
menn hins opinbera
geti gengið í verktaka-
vinnu þrátt fyrir laun
í fullu starfi á meðan
atvinnulausum verk-
tökum er alfarið neitað
um verkefni! Með því
móti eru markmið sam-
keppnislaga höfð að
leiksoppi af stjórnvöld-
unum sem sjálf setja
samkeppnislögin í
landinu! Slík stefna er ekki einung-
is brot á samkeppnislögum og
mannréttindum heldur ber líka yfir-
Spillingin þekkir
hvorki kærleika né
bræðraþel, segir
Páll Björgvinson í
þessari lokagrein
af þremur.
bragð lítillar fyrirhyggju og gerir
hagkvæmni í rekstri og heilbrigða
viskiptahætti að auka- en ekki aðal-
atriði. Hér er því rík þörf á niður-
skurði til þeirra sem hafa haft tugi
milljóna í ársgreiðslur á atvinnu-
leysistímabili kollega sinna; niður-
skurði til þeirra sem hafa fengið
stanslaus verkefni hjá mörgum op-
inberum stofnunum á meðan aðrir
fengu ekki neitt; niðurskurði til yfir-
manna hins opinbera sem útveguðu
sjálfum sér verktakavinnu á meðan
þeir neituðu verkefnalausum verk-
tökum um fyrirgreiðslu!
Ríki og borg
Svörun borgarinnar við fyrir-
spurnum greinarhöfundar um sjálf-
stæða verktaka gefur kvótalausum
arkitektum samanburð sem er í
senn ómetanlegur og skelfilegur.
Þegar svör borgarinnar eru borin
saman við svör sumra ráðuneyta
ríkisins er erfitt að ímynda sér að
þessi embætti tilheyri stjórnvöldum
í sama landi eða að upplýsingalögin
gildi jafnt yfir heilu línuna! Þá er
einnig ótrúlegt misræmið í svörun-
um hjá ríkinu: Umhverfisráðuneytið
gaf fúslega upplýsingar um fyrir-
tæki og greiðslur, en Skipulag ríkis-
ins, sem heyrir undir sama ráðu-
UTSALA
ÚTSALA
tískuverslun
V/Nesveg, Seltj., s. 561 1680
[■.EIFHEIT
SÍÐUMÚLI 4 - SIMI 553 8775
HAFNARSTRÆTI 21 - SÍMI 551 3336
Um bensín-
afgreiðslu við
Domus Medica
neyti, neitaði bæði að gefa upp
skipulagshönnuði og greiðslur.
Tölvunefnd taldi óhætt að gefa upp
ráðningarkjör en úrskurðarnefnd
um upplýsingamál komst ekki að
sömu niðurstöðu, og þrátt fyrir álit
tölvunefndar gáfu tvö viðkomandi
ráðuneyti ekkert upp um launakjör.
Heildarmyndin
Með listana í huga er engu líkara
en teiknistofuverkefni færist á æ
færri hendur, og stefnt sé að því
ljóst og leynt að afhenda fáum
mönnum meginhlutann af umsvif-
um hins opinbera í þessum geira.
Undir hvaða yfírskyni skyldi svo
þessum útvöldu aðiljum hafa tekist
að sölsa undir sig markaðinn og
hvernig dettur mönnum í hug að
arkitektastéttin sætti sig við það
til frambúðar að góðæri ríki einung-
is hjá hluta stéttarinnar? Jú, þægir
og auðsveipir arkitektar sem ein-
ungis vondu eru vanir aðhyllast
hvorki samkeppnisrétt né hlutlaust
aðhald á hinu opinbera fyrirtækjum
sínum til framdráttar, og ef svo
heldur fram sem horfir mun ein-
mitt þessi auðsveipni og tilhneiging
til að lúta blindri fjarstýringu ganga
endanlega frá fyrirtækjum þeirra:
Þekking og opinská umræða um
hvers kyns mismunun er nefnilega
skilyrði þess að mannréttindi verði
lifandi og sjálfsagður þáttur í ís-
lensku samfélagi og viðskiptalífi.
Þetta viðhorf sjálfsvirðingar hefur
átt mjög erfitt uppdráttar meðal
kvótalausra arkitekta vegna þess
hversu samdauna þeir eru orðnir
sundrung, kúgun og vonleysi. Fáist
þeir hins vegar til þess að venda
sínu kvæði í kross með því að ijúfa
blekkingamúrinn umhverfís hags-
munabraskið og byggja upp sam-
stöðu til að standa á rétti sínum
mun það reynast örlagaríkt fyrir
handhafa ofurkvóta í stéttinni, að
ekki sé talað um ;,listamenn“ í opin-
berum stöðum. Aður en það gerist
væri stjórnvöldum nær að kort-
leggja verkefnamiðin í hönnun hjá
hinu opinbera, þannig að þau verði
öllum verktökum jafn aðgengileg
til sóknar.
Ongstræti eða mannréttindi
Að fengnum fyrrgreindum upplýs-
ingum er engin furða að arkitekta-
stéttin í heild sé komin í öngstræti
- hafandi engan talsmann eða
stéttarfélag í hagsmuna- og verk-
efnabaráttu við keppinauta sem eru
þeim oflarlar hvað réttu samböndin
varðar, innanbúðar sem utan -
sama hvert litið er á markaðnum!
Það má með sanni segja að spilling-
in þekkir hvorki kærleika né
bræðraþel og hún er ekki haldin
stéttarvitund eða samvisku - því
hún er hjartalaus og gráðug. Það
mun hins vegar koma í verkahring
Samkeppnisstofnunar að kanna
hvaða ástæður liggi að baki þess
að ráðamenn ríkisfyrirtækja eru
ýmist í samkeppni við einkageirann
eða beina verkefnum og vinnu í
fáar en ákveðnar áttir til teikni-
stofuverktaka í stað þess að virða
jafnræðisregluna eða hafa í huga
Mannréttindasáttmála Sameinuðu
þjóðanna er segir: „Vilji þjóðarinnar
skal vera grundvöllur að valdi ríkis-
stjórnar.. . Hver maður á rétt á
atvinnu að fijálsu vali, á réttlátum
og hagkvæmum vinnuskilyrðum og
á vernd gegn atvinnuleýsi... Hver
maður á kröfu til iífskjara, sem
nauðsynleg eru til verndar heilsu
og vellíðan hans sjálfs og fjölskyldu
hans. Telst þar til. .. réttindi til
öryggis gegn atvinnuleysi... eða
öðrum áföllum, sem skorti valda,
og hann getur ekki við gert. ..“
(21., 23. og 25. gr.).
Það er von manna að gamla góða
riddarahugsjónin sem þrátt fyrir allt
er leiðarljós samkeppnislaganna eigi
eftir að breyta ranglæti núverandi
fyrirkomulags á markaðnum í rétt-
læti, nú þegar mismununin og við-
skiptahindranirnar hjá stjómvöldum
hafa verðið kærðar til Samkeppnis-
stofnunar. Sjaldan eða aldrei hafa
kvótalausir arkitektar haft jafn góða
ástæðu til að hrópa húrra og segja:
Samanburðarfræðin lengi lifi!
Höfundur er arkitekt.
í FRÉTT Morgunblaðsins þann
6. júlí sl. er greint frá samþykkt
borgarráðs Reykjavíkur um að
heimila uppsetningu
bensíndælu á lóðinni
við Egilsgötu 5 með
aðkomu frá Snorra-
braut. Aður hafði
skipulags- og umferð-
arnefnd borgarinnar
samþykkt tillögu þessa
efnis með sex atkvæð-
um gegn einu atkvæði
undirritaðs. í áður-
nefndri frétt er einnig
getið um andstöðu íbúa
við Egilsgötu við fyrir-
hugaða bensíndælu og
ábendingar þeirra um,
að engin þörf sé fyrir
bensínafgreiðslu á
þessum stað. Jafn-
framt kemur fram, að
borgarverkfræðingur
telji bensíndælu óæskilega á þess-
um stað.
Meiri andstaða í
umferðarnefnd
Eins og kunnugt er var um-
ferðarnefnd Reykjavíkur lögð niður
í lok sl. árs og sameinuð skipulags-
nefnd. Ótvírætt hagræði felst í
þessari ráðstöfun, en þó er hætt
við að umferðaröryggissjónarmið
verði minna höfð að leiðarljósi í
hinni nýju sameinuðu nefnd en
áður. Þetta hefur þegar gerst við
umfjöllun um bensínafgreiðslu á
lóðinni við Egilsgötu 5.
Fyrirheit R-listans um
„vistvæna höfuðborg“
norðursins, segir Olaf-
ur F. Magnússon, er í
mótsögn við áform um
að koma bensínstöðvum
fyrir í gamalgrónum
íbúðarhverfum.
Á fundi umferðarnefndar þann
23. maí 1996 voru lagðar fram til-
lögur „að staðsetningu bensínsölu
á lóð nr. 5 við Egilsgötu". Af-
greiðslu tillögunnar var frestað en
undirritaður lagði frarn svohljóð-
andi bókun, ásamt Óskari Dýr-
mundi Ólafssyni, fulltrúa R-listans:
„Tillaga um bensínstöð á þessum
stað er fráleit. Við teljum ekki rétt
að koma bensínstöðvum fyrir inni
í gamalgrónum íbúðarhverfum.
Auk þess gæti aukin umferð á þessu
svæði dregið úr umferðaröryggi.
Full þörf er á nægum bílastæðum
á þessu svæði, en mjög umfangs-
mikil heilbrigðisþjónusta er rekin í
Domus Medica og Heilsuverndar-
stöð Reykjavíkur. Það er einnig í
mótsögn við heilbrigðisþjónustu-
starf á svæðinu að koma þar fyrir
bensínstöð."
Þannig er ljóst, að andstaða við
bensínafgreiðslu á lóðinni við Egils-
götu 5 var meiri í umferðarnefnd
en í hinni sameiginlegu skipulags-
og umferðarnefnd. Óskar Dýr-
mundur Ólafsson greiddi atkvæði
með uppsetningu bensíndælu á
fundi skipulags- og umferðarnefnd-
ar þann 9. júní sl. Undirritaður
greiddi hins vegar atkvæði gegn
tillögunni og lét bóka:
„Með vísan td bókunar minnar
og Óskars D. Ólafssonar í um-
ferðamefnd þann 23. maí 1996 og
með umferðaröryggi í huga greiði
ég atkvæði gegn tillögunni."
Mér þykir liklegt, að Óskar Dýr-
mundur, sem er mikill umhverfis-
vemdarsinni, hafi þurft að lúta
flokksaga R-listans í þessu máli.
Enda þótt aðeins verði komið fyrir
bensíndælu á lóðinni
við Egilsgötu 5, en
ekki bensínstöð,
standa rökin í bókun-
inni í umferðarnefnd
frá í_maí 1996 óhögg-
uð. Ég beini hér með
þeim tilmælum til Ósk-
ars, að hann skýri
breytta afstöðu sína í
þessu máli. Ég vil jafn-
framt gera nánari
grein fyrir afstöðu
minni til þessa máls.
Aukin
slysahætta
Undirritaður var
starfandi læknir í Do-
mus Medica á ámnum
1986-1988 og man eft-
ir of mörgum umferðaróhöppum í
nágrenni við Domus Medica á þeim
árum. Undanfarin ár hafa verið
gerðar verulegar bætur á umferðar-
skipulagi við Domus Medica með
uppsetningu umferðarljósa á
Snorrabraut og lokun Þorfinnsgötu
við Egilsgötu. Einnig hefur verið
komið í veg fyrir inn- og útkeyrslu
af lóðinni við Egilsgötu 5 út á Snor-
rabraut. Mér finnst að opnun fyrir
umferð frá Snorrabraut inn á þessa
lóð sé að nokkru leyti afturhvarf
til fyrra ófremdarástands. Einnig
má benda á slysahættu fyrir gang-
andi vegfarendur, vegna umferðar
frá Ijósastýrðum gatnamótum inn á
lóðina við Egilsgötu 5.
Umhverfissjónarmið
ber að virða
Það er skoðun mín, að íbúar
Reykjavíkur eigi ekki að þurfa að
búast við uppsetningu bensínstöðva
í grennd við heimili sín, nema gert
sé ráð fyrir því í upphaflegu skipu-
lagi. í þessu sambandi má rifja upp
takmarkaða hrifningu íbúa Ár-
bæjarhverfis, þegar til umræðu var
að koma fyrir bensínstöð neðst í
Hraunbænum, vegna fyrirhugaðrar
starfsemi Irving-olíufélagsins hér á
landi. 1 dag er þarna sparkvöllur,
sem er til góðs fyrir æskufólk í
hverfinu sem aðra. Einnig komu
upp hugmyndir um bensínstöð í
útjaðri Elliðaárdals, fyrir neðan
Stekkjarbakka. Undirritaður Iagð-
ist eindregið gegn síðarnefndu hug-
myndinni, þegar hún var rædd í
heilbrigðisnefnd Reykjavíkur,
vegna lífríkis Elliðaánna og vernd-
unar þess. Þessar hugmyndir logn-
uðust út af, þegar ljóst varð, að
ekki var von um sinn á erlenda olíu-
risanum hingað til lands. í umræðu
um þessi mál á sínum tíma var
umhverfisverndarsjónarmiðum ekki
gefinn nægilegur gaumur. Nauðsyn
þess að afmarka vandlega þau
svæði, sem taka á undir bensín-
stöðvar í framtíðarskipulagi, er
augljós. Almennar reglur um fjar-
lægð bensínafgreiðslna frá íbúðar-
húsnæði duga ekki einar og sér.
Fögur fyrirheit R-listans um að
gera Reykjavík „að vistvænni
höfuðborg norðursins“ eru í mót-
sögn við áform um, að koma bensín-
stöðvum fyrir í gamalgrónum íbúð-
arhverfum. Andstaða mín við bens-
ínafgreiðslu hjá Domus Medica er
byggð á umhverfisverndar- og um-
ferðaröryggissjónarmiðum. Sú af-
staða samrýmist vel þeim markmið-
um í umhverfis- og umferðarmál-
um, sem bæði R-listinn og sjálf-
stæðismenn settu fram í stefnu-
skrám sínum fyrir síðustu borgar-
stjórnarkosningar.
Höfundur er læknir og
varaborgarfuhtrúi í Reykjavík.
Ólafur F.
Magnússon
c
é
C:
Q
(
C
C
ý
I
(
(
i
(
(
(
i
i
i
i
i