Morgunblaðið - 08.10.1997, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 8. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Tókst að losna
við birgöafar
Moskvu. Reuter.
ÁHÖFN rússnesku geimstöðvar-
innar Mír tókst í gær að ráða fram
úr nýjasta vanda sem varð þar um
borð er tilraunir til að losa ómann-
að Progress M-35 birgðafar frá
geimstöðinni báru loks árangur.
Þar sem ekki tókst að losa
birgðafarið frá á tilsettum tíma
varð að fresta því um sólarhring
að annað Progressfar, M-36, legð-
ist í höfn og tengdist Mír. Afteng-
ing M-35 tókst loks á hádegi í gær
að íslenskum tíma. Um borð í
M-36 er eldsneyti, súrefni, vatn,
vísindabúnaður og tölva.
Bandaríski geimfarinn Michael
Foale sem sneri til jarðar á mánu-
dag eftir rúmlega fjögurra mán-
aða dvöl í Mír, sagði að Vasílí
Tsíblíev, þáverandi leiðangurs-
stjóri í Mír, hefði að ósekju tekið
á sig ábyrgð á árekstri birgðafars
við stöðina 25. júní sl. „Honum
fannst hann ábyrgur fyrir árekstr-
inum en ég er því ekki sam-
mála . . sagði Foale og köfnuðu
orð hans er hann komst við. „Nei,
það er of erfitt að tala um þetta,“
bætti hann við. Samkvæmt niður-
stöðum opinberrar rannsóknar í
Rússlandi á óhappinu, sem birtar
voru sl. föstudag, leiddi „röð óhag-
stæðra samverkandi þátta" til
árekstursins og þar var Tsíblíev
ekki dreginn til ábyrgðar þó yfir-
menn rússnesku geimferðastofn-
unarinnar hefðu í öndverðu skellt
skuldinni á hann.
Stefnuræða danska forsætisráðherrans
Aðhaldsaðgerðir og
kosningaorðrómur
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
Murdoch
iðrast ekki
Adelaide. Reuter.
FJÖLMIÐLAKÓNGURINN Ru-
pert Murdoch sagði í gær að
hann sæi ekki eftir því að blöð
I hans eigu hefðu notað myndir
sem ljósmyndarar, svonefndir
paparazzi, hefðu tekið af Díönu,
prinsessu af Wales. Ef eitthvað
væri sæi hann eftir því að of
mikið hefði verið borgað fyrir
slíkar myndir. Hvatti Murdoch
fjölmiðla heims til þess að standa
gegn því að lög um friðhelgi
yrðu hert. Slík lög væru einvörð-
ungu fyrir þá sem nú þegar nytu
forréttinda, en ekki fyrir al-
menning. „Tal um lög um frið-
helgi beinist að því að þeir, sem
nú þegar njóta forréttinda, fái
enn frekari forréttindi, og gegn
því ættu aliir blaðamenn og allir
er starfa að útgáfu og sjónvarpi,
að beijast," sagði Murdoch á
ársfundi fyrirtækjasamsteypu
hans, News Corp, í Adelaide í
Ástralíu.
Fram kom í máli Murdochs að
afkoma News Corp hefði verið
viðundandi á fyrsta fjórðungi
rekstrarársins 1997/98, sem lauk
30. september sl. Hann vildi hins
vegar engu spá um hvernig
ganga muni á næstunni. „Eg
spáði fyrir á síðasta ári og tókst
ekki að standa við það, þannig
að ég vil engu spá núna,“ sagði
Murdoch.
I STEFNURÆÐU sinni í gær boð-
aði Poul Nyrup Rasmussen forsæt-
isráðherra Dana aðhaldsaðgerðir til
að stemma stigu við þenslu, auk
þess sem hann tilkynnti að þjóðarat-
kvæðagreiðsla um Amsterdamsátt-
málann yrði 28. maí. Aðhaldsað-
gerðunum var illa tekið bæði á
hægri- og vinstrivængnum, en
stefnuræðan verður rædd í eldhús-
dagsumræðum á fímmtudag. í við-
tali í danska útvarpinu í gær vildi
forsætisráðherrann ekkert gefa út
á vangaveltur um að kosningar
væru á næsta leyti, en það breytir
því ekki að margir velta fyrir sér
hvort kosningar verði haldnar 3.
nóvember næstkomandi.
Þrátt fyrir að bæði Nyrup Ras-
mussen og Mogens Lykketoft fjár-
málaráðherra hafi alveg fram á það
síðasta þvertekið fyrir að dönsku
efnahagslífi stafaði hætta af þenslu
sneri forsætisráðherra við blaðinu
í gær og boðar nú aðhaldsaðgerðir.
Meginuppistaða þeirra er annars
vegar þvingaður sparnaður upp á
eitt prósent í opinberum lífeyrissjóð-
um og stimpilgjald upp á 5 prósent
Þjóðaratkvæða-
greiðslaum
Amsterdam-sátt-
málann 28. maí
á lán, önnur en lán til nýbygginga,
en gjaldið er nú 1,5 prósent. Það
er einkum boðskapur um þvingaðan
sparnað, sem hægriflokkarnir taka
illa og segja að nær sé að verðlauna
þá, sem ijárfesta i einkalífeyrissjóð-
um með hærri vöxtum. Vinstri-
flokkarnir eru ósáttir við aðgerðirn-
ar, sem þeir segja að hitti þá efna-
minnstu verst.
Ráðherrann boðaði einnig hert
tök á atvinnulausum, sem hingað
til hafa ekki þurft að taka vinnu
fyrr en eftir eitt ár, líkaði þeim
ekki vinnan. Nú styttist sá tími nið-
ur í hálft ár, auk þess sem skilyrði
um vegalengd í vinnu verða rýmkuð
og hærri flutningsstyrkir eru i boði
fyrir þá sem vilja flytja sig eftir
vinnu. Ráðherrann lýsti einnig yfir
að flóttamenn og útlendingar, sem
hingað flytjast, þurfi að leggja sig
fram við að aðlagast dönsku samfé-
lagi og það eigi ekki lengur að
ganga sjálfkrafa að fá dvalarleyfi,
heldur þurfi fólk að vinna til þess.
Þessi skilaboð eiga vísast eftir að
verða rædd í þaula, þar sem afstað-
an til flóttamanna er nokkurt hita-
mál í Danmörku.
Ýmsir velta því fyrir sér að þó
forsætisráðherra hafi ekki tekið
undir kosningavangaveltur þá hafi
hann heldur ekki þvertekið fyrir
þann möguleika og meðal þing-
manna virtust margir reikna með
að kosninga sé að vænta. Þriðjudag-
urinn 3. nóvember heyrist nefndur,
en í Danmörku er alltaf kosið á
þriðjudögum. Tveimur vikum síðar
eru bæjarstjórnarkosningar, sem
setja hugsanlegri dagsetningu
ákveðnar skorður. Samkvæmt
skoðanakönnunum hefur framsókn
Venstre, flokks Uffe Ellemann-
Jensens, stöðvast og jafnaðarmenn
koma nú heldur betur út en áður.
Hvort þeir ætla að nýta sér þann
meðvind kemur væntanlega í ljós á
morgun.
Þýzkaland
Atvinnu-
ástand
ekki betra
Niirnberg. Reuter.
BERNHARD Jagoda, yfir-
maður vinnumálastofnunar
Þýzkalands, sagði í gær að
ástandið á þýzka vinnumark-
aðnum hefði ekki batnað neitt
eins og vonast hafði verið til
að gerast myndi að sumar-
mánuðunum loknum. Þannig
jókst atvinnuleysi í landinu
milli ágúst og september að
teknu tilliti til árstíðabund-
inna sveiflna í atvinnufram-
boði.
Með því að taka tillit til
árstíðabundinna sveiflna í
framboði á störfum var fjöldi
atvinnulausra í september-
mánuði 4,497 milljónir, en í
ágúst var sambærileg tala
4,463 milljónir.
Tölur yfir atvinnuleysi í
mánuðinum, sem ekki tóku
tillit til árstíðasveiflna, bentu
til að atvinnulausum hefði í
heild fækkað í Þýzkalandi, úr
4,372 milljónum í ágúst í
4,308 milljónir í september.
Atvinnuleysishlutfallið lækk-
aði samkvæmt þessu úr 11,4%
í 11,2%.
Giscard d’Estaing á ESB-ráðstefnu
Ellefu ríki með í
EMU frá upphafi
Lissabon. Reuter.
VALERY Giscard d’Estaing, fyrr-
verandi forseti Frakklands, sagði á
mánudag að hann byggist við að
11 aðildarríki Evrópusambandsins,
ESB, gerðust stofnaðilar að Efna-
hags- og myntbandalagi Evrópu,
EMU, 1. janúar 1999.
í ávarpi sem Giscard d’Estaing
hélt á ráðstefnu í Lissabon um verk-
efni sem ESB stendur frammi fyrir
á þröskuldi nýrrar aldar sagði hann
að hann teldi „vafalaust" að 11 ríki
myndu sameinast um að innleiða
hina nýju sameiginlegu Evrópu-
mynt, evróið.
Á lista Giscards d’Estaings voru
eftirfarandi 11 ríki, sem hann telur
víst að muni uppfylla skilyrðin fyrir
stofnaðild að EMU. Þau eru Þýzka-
land, Frakkland, Benelux-löndin
þijú, Portúgal, Spánn, Austurríki,
Irland, Finnland og Ítalía. Saman-
lögð verg þjóðarframleiðsla þessara
11 landa er um 78,5% af heildar-
framleiðslu ESB.
Bretland, Danmörk, Svíþjóð
og Grikkland úti
Giscard d’Estaing, sem var for-
seti Frakklands á árunum 1974 til
1981, sagðist búast við að Bret-
land, Danmörk og Svíþjóð kysu að
standa utan við myntbandalagið í
upphafi, og Grikkland myndi ekki
uppfylla aðildarskilyrðin.
Tékkum
miðar vel í
átt að ESB
HANS van den Broek, sem fer
með utanríkismál í fram-
kvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins, ESB, sagði í gær að
Tékkland væri komið vel á veg
með undirbúning fyrir fullri að-
ild að sambandinu, en tók fram
að eins og tilfellið væri með önn-
ur ríki sem sæktust eftir aðild
væri enn nokkuð í land að tak-
markið næðist. Van den Broek
lét þessi orð falla eftir að utan-
ríkisráðherrar ESB áttu fund
með tékkneskum ráðamönnum í
Lúxemborg í gær.
Leiðtogar ESB-ríkjanna 15
munu taka um það ákvörðun í
desember nk. hver hinna 10 ríkja
í Mið- og Austur-Evrópu sem
sótt hafa um að gang í ESB fá
að hefja aðildarviðræður í byij-
un árs 1998. Framkvæmda-
stjórnin hefur þegar mælt með
viðræðum við fimm A-Evrópu-
ríki og er Tékkland þar á meðal.
Kommúnistar
boða vantraust á
stjórn Jeltsíns
Moskvu. Reuter.
RÚSSNESKIR kommúnistar
ákváðu í gær að freista þess að fá
samþykkta tillögu um vantraust á
stjórn Borís Jeltsín forseta í Dúm-
unni, neðri deild rússneska þings-
ins, vegna „hörmulegra“ áforma
hennar um efnahagsumbætur.
Með þessari ákvörðun kommún-
ista, sem ráða ferðinni í dúmunni,
stefnir í átök við Jeltsín sem hótað
hefur að leysa upp þingið hætti það
ekki að tefja eða reyna koma í veg
fyrir að efnahagsumbætur stjórnar-
innar nái fram að ganga.
„Rótttæklingalið hefur náð yfir-
höndinni í ríkisstjórninni og stefnir
landinu inn í hörmungar," sagði
Gennadí Zjúganov, leiðtogi komm-
únista.
Jeltsín sagði sl. föstudag að þol-
inmæði hans gagnvart dúmunni
væri á þrotum og gaf með því í
skyn að hann kynni að ieysa hana
upp. Kommúnistar eru andvígir fyr-
irhuguðum efnahagsráðstöfunum
og benda máli sínu til stuðnings á
nýja skýrslu Rauða krossins sem
sagði nýlega að „hörmungar-
ástand“ ríkti í Rússlandi og þremur
fyrrverandi lýðveldum Sovétríkj-
anna og varaði við miklu mannfalli
á komandi vetri vegna kulda og
fátæktar.
Jeltsín getur samkvæmt stjórnar-
skránni vikið forsætisráðherra til
hliðar eða hundsað fyrsta van-
traust, sem dúman kann að sam-
þykkja. Hann getur þó ekki leyst
hana upp á því stigi. Samþykki
þingdeildin hins vegar vantraust
öðru sinni á stjórnina á þriggja
mánaða tímabili getur forsetinn
leyst hana upp eða vikið forsætis-
ráðherranum.