Morgunblaðið - 05.11.1997, Side 24

ÖS Tfltfl 5I3ÖMMYOM ,A JlUOA(.ri>UVUlM
24 MIÐVIKUDAGUR 5. NÓVEMBER 19P7
fHÖAJaMUUHOM
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Salvador Dali: Humarsími, 1936.

Pablo Picasso: Kyrralíf með hauskúpu, púrru og könnu, 1945.
Það liang’ir
humar í símanum
ÞAÐ er kyrrara yfír vötnum Hayward-listasafns-
ins í London heldur en í sölum The Royal
Academy of Art. Sýningin á síðarnefnda staðnum,
Sensation, hefur valdið miklu fjaðrafoki og þótt
sum verkin, sem nú eru sýnd í Hayward, hafí
vissulega vakið uppnám í eina tíð, á það ekki við
lengur. Nú hefur tíminn gætt þau flest hver fyll-
ingu sögunnar. Freysteinn Jóhannsson var á ferð
í London og leit inn 1 Hayward-safnið.
FREISTANDI HLUTIR - kyrralíf
á þessari öld heitir sýningin, sem
Hayward-safnið í London heldur í
samvinnu við Nútímalistasafnið í
New York. Sýningin stendur til 4.
janúar og verkin eru dregin víða að,
bæði frá söfnum og einstaklingum.
Við innganginn hangir verk Pauls
Cézannes; Kyrralíf með engi-
ferkrukku og eggaldinum, sem hann
málaði 1890-94, en þegar inn kem-
ur er öll verkin þessarar aldar, 131
talsins eftir 70 listamenn. Flest verk
einstakra listamanna á Pablo
Picasso: 13, sjö eru eftir Henri Mat-
isse, fímm eftir Andy Warhol og
jafnmörg eftir Joan Miró, Fernard
Léger og René Magritte og í hópi
þeirra, sem fjögur verk eiga, eru;
Georges Braque, Salvador Dali,
Marcel Duchamp og Juan Gris.
Vasar á borði og hjól á stól
Sýningunni er skipt í níu hluta
með upphöfnum heitum og í nokk-
urs konar tímaröð. Þegar inn íyrir
Cézanne er komið, taka við fleíri
málverk af hlutum á borði, eins og
listamennirnir hafa skynjað þeirra
eilífa hlutræna heim. Þarna eru m.a.
blómavasi Picassos, kyiTalíf Matis-
ses á bláum borðdúk, ávaxtaskál eft-
ir André Derain og epli Pauls Klees.
í næsta hluta eru sýnd verk, þar
sem listamennirnir hafa fyrst og
fremst velt fyiir sér uppbyggingu
og samræmi á myndfleti. Þar má
m.a. sjá blað og blóm Juans Griss og
gítara Pablos Picassos og er sá, sem
hann vann í járn ólíkt nær sköpulagi
gítars heldur en sá, sem hann mál-
aði á striga. Fáránleiki Dadaistanna
frá öðnam áratug aldarinnar er
sýndur í þriðja hluta sýningarinnar
og þar gefur að líta m.a. hjól af reið-
hjóli, sem Marcel Duchamp setti of-
an á stól. Reyndar er þetta þriðja
útgáfa verksins, gerð 1951, en sú
fyrsta frá 1913 er týnd og tröllum
gefín. Þarna eru líka naglastraujárn
Mans Rays; íyrst gert 1921 og er
straujárnið því af gamalli gerð, en
naglarnir sígildir á haus við botninn.
Hauskúpur og heimilisrusl
Þannig má rekja sig fram öldina
eftir málverkum, þar sem iistamenn
létu raunveruleikann oft á tíðum
lönd og leið eða lögðu sig í líma við
að mála nauðalíkt fyrirmyndunum.
Og eins og ailtaf er fallvaltleiki lífs-
ins manninum hugleikinn og lista-
mennirnir tjá hann í hauskúpulíki.
Surrealistarnir eiga sína fulltrúa á
þessari sýningu í Howard-safni. I
sjöunda hlutanum má m.a. sjá loð-
skinnsklætt bollapar Merets Oppen-
heims og humarsíma Salvadors Dal-
Arman: Heimilisrusl, 1960.
Marcel Duchamp: Hjól af
reiðhjóli, 1951.
Domenico Gnoli: Án kyrralífs, 1966.
is, sem skellti máluðum plasthumri
ofan á símtól.
Og þegar nær okkur kemur í tíma
birtist neyzluþjóðfélagið okkur í
málverki Andys Warhols af 100
súpudósum og einnig Brillokössum :
hans og þá ekki síður í heimilisrusli
Armans, en ruslið setti hann í plexi-
Heimili í heimilis-
lausri tilveru
Gautaborg. Morgunblaðið.
Á SUNNUDAG lauk Bókastefn-
unni í Gautaborg, sem hófst
fímmtudaginn 30. október. Anna
Einarsdóttir, sem er fram-
kvæmdastjóri íslensku deildarinn-
ar á bókastefnunni og á jafnframt
sæti í stjórn bókastefnunnar, tók
undir þau orð sem Bertil Falck lét
falla á blaðamannafundi sunnu-
dagsins, að í ár hefði það sannast
að hægt væri að halda bókastefnu í
Gautaborg, þrátt fyrir fjarrveru
stóru Stokkhólmsforlaganna. Með-
al þeirra sem létu í ljós ánægju yfír
auknu svigrúmi og athygli sem
litlu forlögin fengu í ár var Kerstin
Aronsson, frá Gautaborgarforlag-
inu Anamma, en hún er einn af
frumkvöðlum norrænna samtaka
sem útgefendur hafa myndað sín á
milli.
Auk forlaganna virtust ýmsir
minnihlutahópar njóta sín vel, t.d.
gyðingar sem stóðu íyrir ráðstefn-
um þar sem aðrir innflytjendur, úr
hópi múslima, Grikkja o.fl., voru
meðal ræðumanna í hugleiðingum
um leit að „huglægu heimili í heim-
ilislausri tilveru". Á blaðamanna-
fundinum lýsti talsmaður gyðinga
yfír ánægju sinni með samstarfið
og það að fá nýjar raddir og ný
sjónarmið inn í umræðurnar og
einnig yfir að hitta höfunda eins og
metsöluhöfundinn Frederick For-
syth og Paul Erdman frá Kanada
sem báðir hafa skrifað um gull
gyðinganna og svissnesku bankana
í spennusagnaformi. Þá þakkaði
talsmaður hollenskumælandi rit-
höfundanna fyrir sig og tuttugu og
einn höfund við sama tækifæri, en
hollenskar og flæmskar bókmennt-
ir voru eitt aðalþemað í ár.
Annað þema var alþýðumennt-
un og því tæplega tilviljun að sem
heild fékk bókastefnan alþýðlegra
yfírbragð en fyrr, þótt ekki hafi
verið slegin nein ný met í aðsókn,
milli 90.000 og 100.000 heimsóttu
stefnuna. Sem virðingarverða nýj-
ung í ár má nefna að öllum félags-
bundnum rithöfundum á Norður-
löndum stóð til boða að fylgjast
með fundum og fyrirlestrum sér
að kostnaðarlausu og um 400
hundruð höfundar notfærðu sér
það boð. Þá eru að sjálfsögðu
ótaldir allir þeir sem stóðu í sviðs-
ljósinu og tóku virkan þátt pall-
borðsumræðum og öðrum dag-
skrárliðum.
íslendingar á bókastefnu
íslensku gestirnir stóðu sig allir
vel að sögn Önnu Einarsdóttur
sem fylgdist með þátttöku þeirra á
dagskrárliðum bókastefnunnar. Á
föstudeginum tók Vigdís Finn-
bogadóttir þátt í umræðufundi
ásamt tveim sagnfræðiprófessor-
um, Johannes Salminen frá Hels-
ingfors og Torkel Janson frá Upp-
sölum. Þar var einkum horft til
baka og menningarsaga Norður-
landanna skoðuð allt frá stofnun
Kalmarsambandsins.
Þann dag tók Halldór Guð-
mundsson bókmenntafræðingur og
útgáfustjóri þátt í pallborðsum-
ræðum við Lars Lönnroth prófess-
or í bókmenntum við Háskóla
Gautaborgar og norska rithöfund-
inn 0ysten Rottem, þar sem skáld-
sagnameistaramir Laxness og
Hamsun voru bornir saman. Báðir
skrifuðu um bónda. Báðir lenda í
því að aðhyllast einræðisstefnu,
annar lengst til vinstri og hinn
lengst til hægri. Laxness sér að
sér og afneitar trúnni en Hamsun
deyr í trúnni, ekki búinn að afneita
Hitler.
Að sögn var skemmtilegasta nið-
urstaðan sú að það sem gat talist
sameina stórskáldin tvö var áhugi
beggja á bílum. Báðir eignuðust
bfla af betra taginu. Hamsun tók
aldrei bílpróf en konan hans keyrði
svo hann komst áfram veginn sem
væri hann sjálfur við stjórn. Lax-
ness var hinsvegar með sitt bílpróf
upp á vasann en keyrði nánast eins
og hann hefði aldrei tekið það.
Guðbergur Bergsson og Ingi-
björg Haraldsdóttir fengu hrós
fyrir framlag sitt á laugardeginum,
en þau komu fram í samtali við Ulf
Örnklo. Að sögn Önnu rötuðu þó
trúlega færri en vildu á þeirra fund
vegna þess að þau voru í öðrum sal
en áður hafði verið auglýst. Vigdís
Grímsdóttir og Sjón fengu góða
aðsókn síðar þann dag, eða á annað
hundrað manns og var vel tekið.
Þau komu einnig fram og lásu úr
verkum sínum á sunnudeginum.
Ólafur Haukur Símonarson tók
þátt í pallborðsumræðum um ung-
linga og barnabókmenntir ásamt
Klaus Hagerup frá Noregi, Tuija J
Lehtinen frá Finnlandi og sænska
höfundinum Ulf Stark. Þau eiga
það sameiginlegt að hafa slegið í
gegn með unglingabókum. Ólafur
Haukur (með Gauragang í far-
angrinum) skapaði þar hressilegan
umræðugrundvöll þegar hann hélt
því fram að hann væri á móti
barna- og unglingabókum. Hann
taldi það nánast afkáralegt að /
flokka lesendur eftir aldri og skrifa
út frá því, enda hefðu krakkar i
miklu meira gaman af góðum sí-
gildum bókmenntum skrifuðum
fyrir fullorðna.
Næsta og fjórtánda bókastefnan
í Gautaborg verður haldin dagana
22. til 25. október 1998 og þá verða 1
bækur fyrir unglinga eitt aðal-
þemað. Nú þegar eru útgefendur
og félagssamtök búin að bóka um
það bil helming af því sýningar-
svæði sem bókastefnan hefur til
umráða.