Morgunblaðið - 26.06.1998, Blaðsíða 29

MORGUNB LAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1998 29
Jafnrétti í
getnaðarvörnum
í LJÓSI þess hve miklu fleiri konur
fara í ófrjósemisaðgerð en karlar
má álíta sem svo að konur taki enn-
þá meiri ábyrgð á getnaðarvömum
þrátt fyrir aukið jafnrétti á ýmsum
sviðum. Velta má fyrir sér af hverju
þessi mikli munur stafar og hvaða
leiðir eru til úrbóta.
Ófrjósemisaðgerð er skilgi-eind
sem aðgerð þar sem eggrásum
kvenna eða sáðrásum karla er lokað
til að koma í veg fyrir getnað. Hér á
landi hefur tíðni ófrjósemisaðgerða
aukist talsvert undanfarin ár. Arið
1988 vom gerðar 495 slíkar aðgerð-
ir, þar af 465 á konum og því aðeins
30 á körlum. Árið 1995 hafði aðgerð-
um fjölgað í 640 þar af vom 553 á
konum en 87 á körlum, eða rúmlega
sex konur á móti hverjum karli.
Viðhorf
Þrátt fyrir aukið jafnrétti á mörg-
um sviðum nú til dags, má velta því
fyrir sér hvort ekki sé enn um það
aldagamla viðhorf að ræða að konur
Konur eru vanar að sjá
um, segja Aðalheiður
Harðardóttir, Auður
Arnadóttir, Lára G.
Kristinsdóttir og
Hulda Bergvinsdóttir,
og taka ábyrgð á getn-
aðarvörnum.
sjái um og beri ábyrgð á getnaðar-
vömum. Þessu til stuðnings má vitna
í meðfylgjandi skýringarmynd. Þar
kemur fram sá mikli munur sem er á
milli kynja þegar ófrjósemisaðgerð á
í hlut, þrátt fyrir að almennt sé talið
áhættuminna fyrir karla að fara í
slíka aðgerð. Þetta getur mögulega
tengst því að enn í dag virðist um-
önnun bama og heimilishald frekar
hvíla á herðum konunnar og teljast
til svokallaðra „mjúkra mála“.
Getnaðarvamir
Ýmsar getnaðarvarnir standa
konum til boða. Flestar þeirra hafa
einhver áhrif á líkamsstai'fsemi
kvenna t.d. hefur p-pillan áhrif á
hormónastarfsemina. Aftur á móti
em möguleikarnir ekki eins margir
þegar karlar eiga í hlut og hafa þær
getnaðarvarnir sem þeir nota yfir-
leitt ekki áhrif á líkamsstarfsemi
þeirra. Höfundar telja að þetta geti
verið ein af ástæðum þess að karl-
menn fara síður í ófrjósemisaðgerð-
ir. Karlar hafa ekki þurft að venjast
því að til að koma í veg fyrir getnað
þurfi þeir að hafa áhrif á starfsemi
æxlunarfæra með getn-
aðarvörnum. Þeim
stafar því hugsanlega
ógn af slíku inngripi
sem þeir telja að geti
haft áhrif á líkamsstarf-
semi þeirra.
Fordómar
Ýmsir fordómar virð-
ast enn vera til staðar í
þjóðfélaginu varðandi
ófrjósemisaðgerðir. Ef
til vill telja sumir karlar
karlmennsku sinni ógn-
að ef þeir ættu að fara í
slíka aðgerð. Mætti
tengja það þeim mis-
skilningi sem virðist
vera við lýði að þessi
aðgerð á karlmönnum
sé svipuð og gelding
fyrri alda. Með öðrum
orðum, að þeir geti ekld
gagnast konum eftir að-
gerðina. Aftur á móti á
ófrjósemisaðgerð á kon-
um að hafa þveröfug
áhrif. Þær eiga að upp-
lifa meiri ánægju af
kynlífi. Konur virðast
síður telja að vegið sé
að þeirra kvenímynd
eða að þær tapi sínum
kvenleika við það að
fara í slíka aðgerð.
Barnakvótinn fylltur
Aðalheiður
Harðardóttir
Hulda
Bergvinsdóttir
Auður
Árnadóttir
Lára G.
Kristinsdóttir
Þegar konur eru búnar að eignast ófijósemisaðgerð. Oft er sú ákvörð-
þau böm sem þær ætla sér taka un sprottin af erfiðleikum með aðrar
sumar þeirra ákvörðun um að fara í getnaðarvamir og að þær geta ekki
RYK-& VATNSSUGUR
Úrvalið er hjá okkur
Nýbýlavegur 18 • 200 Kópavogur
Sími: 510-0000 • Fax: 510-0001
IBESTAI
VINKLAR A TRÉ
HVERGI LÆGRI VERÐ
ÞÝZKIR GÆÐAVINKLAR
OG KAMBSAUMUR
ÁVALLT FYRIRLIGGJANDI
EINKAUMBOÐ
&Þ.Þ0RGRIMSS0N&C0
Ármúla 29 - Reykjavík - sími 553 8640
Vöggmrigiir,
vögguseff.
Shðlwartalall Stmiwuwo ReyHwflL
RGGbok ^
stórútsala
á bakvið Ðónus, Faxafeni
Allt að 70% afsláttur
Skór — töskur — fatnaður o.fl
y
Interval
áður JJQQG
nú 4.990

Spitfire
áðurJ5<99Ö’
nú 3.990
Slice Canvas
áðurAA9C
nú 2.990
Odyssey
áður J*99C
nú 4.990
Prophet
áður
nú 4.990
Samanburður milli kynja
kartár
kartár'
hugsað sér að standa frammi fyrir
þeirri erfiðu ákvörðun sem óvelkom-
in þungun leiðir til. Þó svo að fóstur-
eyðing sé tiltölulega aðgengileg að-
gerð hér á landi er það svo í hugum
flestra kvenna að um afarkost sé að
ræða sem aðeins beri að nota í al-
gjömm neyðartilvikum. Til að koma
í veg fyrir að þurfa að standa frammi
fyrir því erfiða vali velja konur frek-
ar að binda endi á frjósemi sína á
varanlegan hátt. Oft tekur konan
ákvörðun um að fara í ófijósemisað-
gerð án þess að ræða það við mak-
ann hvort hann sé tilbúinn til að
gangast undir slíka aðgerð. Þetta
getur tengst því að konur eru vanar
að sjá um og taka ábyrgð á getnað-
arvörnum.
Meiri fræðslu er þörf
Þó svo að umræðan um ófrjósem-
isaðgerðir hafi opnast hin síðari ár
virðist sem hún hafi ekki að öllu
leyti náð til slíkra aðgerða á körlum.
Það virðist ríkja vanþekking á eðli
og afleiðingum aðgerðarinnar sem
leiðir til þess að karlar íhugi síður
þennan möguleika. Getur það því
hugsanlega staðið í vegi fyrir að
þeir taki meiri ábyrgð á getnaðar-
vörnum. En það hlýtur að vera
skylda hvers einstaklings sem
stundar ábyrgt kjmlíf, hvort sem
um karl eða konu er að ræða. Benda
má á að í fræðslu fyrir ófrjósemis-
aðgerð þurfi fagaðili að tala við báða
aðila og gera þeim grein fyrir kost-
um og göllum aðgerðarinnar fyrir
bæði kynin. I dag virðist sjaldan
vera bent á þann möguleika að karl-
ar geti farið í slíka aðgerð. Höfund-
ar telja að með því að auka fræðslu
um ófrjósemisaðgerðir sem valkost
í getnaðarvömum megi minnka
þann mun sem er á milli karla og
kvenna sem fara í ófrjósemisaðgerð.
Þannig megi stuðla að auknu jafn-
rétti á þessum vettvangi sem öðr-
um.
Grein þessi er unnin í framhaldi af
lokaverkefni til B.Sc. gráðu í hjúkr-
unarfræði við Háskólann á Akur-
eyri. Heiti lokaverkefnisins er
„Frelsi í formi ófrjósemisaðgerðar:
Upplifun kvenna af líkamlegri, and-
legri og félagslegri líðan sinni eftir
ófrjósemisaðgerð.“
Höfundnr brautskráðust sem hjúkr-
unarfræðingar hinn 6. júní 1998 frá
Háskólanum á Akureyri.
Við ætlum ekki að
hætta að bjóða frábær
föt á góðu verði
fyrir flotta krakka
Enski landsliðsbúningurinn (stuttb.+ bolur). ...1.490 kr.
Brasilíubúningurinn (stuttb.+ bolur). .1.490 kr.
Manchester, Arsenal og
Liverpool búningar (stuttb + boiud.m 1.490 kr.
Hermannabolír............................590 kr.
Galla stretchbuxur með blómamynstri.... 2.290 kr.
Velúr ungbarnagallar....................990 kr.
KB Ungbarnagalli, samfella,
bolur og tveir smekkir...... ....aðeins 1.590 kr.
45
á Hagkaup í Skeifunni
/
J