Morgunblaðið - 14.10.1998, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 14. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
e e
Goðheimar
MYJ\DLIST
NÝLISTASAFNIÐ,
VATNSSTÍG 3B
BLÖNDUÐ TÆKNI
ÁSTA ÓLAFSDÓTTIR
Til 18. október. Opið þriðjudaga
til sunnudaga frá kl. 14-18.
ÞAÐ hlaut að fara svo að Ásta
Ólafsdóttir hniti um goðafræðina, svo
lengi hefur hún fískað á táknrænum
miðum þar sem rítúal mætir daglegu
lífi. Hún nýtir sér gjaman efnivið úr
öðrum greinum myndlistar - kven-
legum greinum á borð við vefnað - og
steypir saman við tækni - ef tækni
skyldi kalla - sem komin er úr þver-
öfugri átt; náttúrunni sjálfri eins og
gjallið í Alvísssyrpunni.
Ef til vill auðveldar það Ástu að
setja sig í stellingar völvunnar að hún
skuli sýna með þeim Þórdísi Öldu
Sigurðardóttur og Eygló Harðar-
dóttur, en saman koma þær fram
eins og miðlar véfí-éttanna í Makbeð
þótt engin tengsl séu að öðru leyti
milli sýninga þeirra. Ljósmyndin í
Lesbók Morgunblaðsins frá 3. októ-
ber og samtalið í 12. fréttabréfi
Nýlistasafnsins undirstrika tengslin
við nomaseyðinn.
Það er þó öðru fremur kynngi-
magn Alvíssmála - að ekki se talað
um Grímnismál - sem heilla Ástu og
skyldi engan undra. Kenningar
bálkanna era myndrænar með af-
brigðum - eins konar regnbogahana-
stél ljóðstafa og samheita - svo
hrynjandin verður ekki einasta pólý-
fónísk heldur einnig marglit eins og
glitrandi mósaíkvefur.
Með margslungnum hætti þar sem
ýmsum ólíkum myndmiðlum er
stefnt saman bregður Ásta upp and-
rúmslofti galdurs í tengslum við
þjóðlega mynsturgerð. Pósl>
módernískt yfirbragð verka hennar
gerir okkur ókieift að flokka þau með
afgerandi hætti. Á hiliustæði áfostu
við mynsturmyndir standa smámunir
eins þeir sem prýða brúðuheimili -
klossar, stráhattur, karfa með kuf-
ungi og stafur - ásamt rauðmalar-
hring og tveim teikningum, einni á
annarri ofan.
Önnur teikningin er landslags-
mynd eftir Ástu sjálfa en hin er eft-
irmynd af teikningum eftir þekkta
kollega hennar, svo sem Bandaríkja-
mennina Jeff Koons og Matthew
Barney. Hún lætur okkur eftir að út-
skýra þessar teikningar og val sitt á
þeim, en flest bendir til þess að Ásta
sé að staðfesta órafjarlægð sína - í
víðtækasta skilningi - frá hug-
myndaheimi bandarísku listamann-
anna. Eða getur verið að hún sé að
senda þeim meinlegan gjöming?
Með sólarganginum sem endur-
speglar bólstaði ásanna í Grímnismál-
um ná þessi prógramverk - byggð á
fomkvæðunum - hápunkti sínum.
Það er greinilegt að Ástu er áþekkt
farið og himintunglunum því hún er á
einstæðu og afar athyglisverðu sól-
vagnsróli í sinni yfirgripsmiklu list.
Halldór B. Runólfsson
LEYNDIR ÞRÆÐIR
MYIVDHST
Listasuln Kópavogs
GRAFÍK
MAGDALENA MARGRÉT
KJARTANSDÓTTIR
Opið alla daga kl. 12-18.
Til 25. október.
í LISTASAFNI Kópavogs eru
tvær sýningar í efri sölum þess, auk
þess sem Listaskóli Kópavogs er með
sýningu á vinnu nemenda í kjallara.
Það era þær Magdalena Margrét
Kjartansdóttir og Ölöf Einarsdóttir
sem deila með sér sölunum. I stærri
salnum sýnir Magdalena 22 grafík-
myndir, sem mynda samfellda og heil-
lega myndröð. Það kemur strax á
óvart að myndirnar era óvenjustórar
af grafíkmyndum að vera, 190 cm á
hæð, vel mannhæðarháar, prentaðar á
renninga af japönskum pappír. En
það er ekki aðeins stærðin sem gerir
að verkum að þær h'kjast meira mái-
verkum en grafíkmyndum. Hver
mynd er einþrykk, þ.e. hver og ein
mynd er einstök en ekki eintak af
upplagi, og þær era þrykktar með ol-
íulitum.
„Drottning um stund“ er yfirskrift
sýningarinnar og drottningamar í
myndunum era stúlkur, dúkkur og út-
klipptar dúkkulísur, hálfnaktar eða í
hálfgegnsæjum blúndukjólum, á
stærð við fullvaxna manneskju. Yfir-
bragð þeirra er sakleysislegt, augun
lukt eða þær gjóa augunum með
feimnislegu brosi. Þær gætu verið
spegilmyndir, þar sem stúlkan stend-
ur fyrir framan eigin mynd og ímynd-
ar sér að hún sé „drottning". En það
er ekki létt yfir þessum myndum,
þvert á móti, það er þung undiralda í
myndunum, einhver óáþreifanleg ógn
hvílir á þeim, eins og þær hafi að
geyma sársaukafullt leyndarmál sem
er falið bak við uppgerðarsakleysi.
I umdeildum verkum súrrealistans
Hans Bellmers varð líkami stúlku-
bamsins að afskræmdri dúkku, leik-
fangi kynóra karlmannsins. Magda-
lena reynir hins vegar að nálgast lík-
amann innan úr hugarheimi bamsins,
og túlkar togstreituna annars vegar
milli leikgleði og blygðunarleysis
gagnvart eigin líkama, en hins vegar
einstæðingsskapar og sársauka.
Það vill svo til að pappírinn leikur
talsvert stórt hlutverk í verkunum.
Pappírinn er allt í senn, dúkkulísa,
klæði og hörand. Hann undirstrikar
hversu viðkvæmm- og auðsærður hug-
arheimur bamsins getur verið. Fígúr-
umar líkjast myndstíl bamabóka, en
meðferð litar og pappírs gefur þeim
allt aðra dýpt. Mikil tilfinning hefur
verið lögð í verkin, sem skilar sér, án
yfirborðskenndrar væmni sem gjam-
an fylgir túlkun á tilfinningalífi bama.
TEXTÍLL
ÓLÖF EINARSDÓTTIR
Textílverk Ólafar Einarsdóttur era
eins og smásjármyndir af vefnaði, þar
sem hver þráður sést skýrt og greini-
„SÚ grænlenska María“,
eftir Magdalenu Mar-
gréti Kjartansdóttur.
„ELDVARP", þrívítt textílverk eftir
Ólöfu Einarsdóttur.
lega, ásamt lýminu milli þeirra. Ólöf
vinnur með rýmið inni í vefnaðinum og
lýsir þessu rými með lóðréttum bönd-
um, sem hanga með reglulegu millibili.
Böndin era spjaldofin úr hör, hross-
hárum og snæri. Hrosshárin vaxa út úr
böndunum eins og skegg, og litríkur
hárvöxturinn myndar ýmis form, þrí-
hyminga og pýramída, í rýminu milU
bandanna, bæði í veggverkum og í
frístandandi þrívíðum verkum.
Ólöf er að fást við frjálsa textfllist,
sjálf kallar hún það þráðhst, sem er
ágæt nafngift. Kröfur um notagildi og
verklagshefðir era látnar víkja fyrir
hstrænum markmiðum, og þannig era
verkin á mörkum textíls og skúlptúr-
hstar.
Það er athyghsvert, þegar til þess
er htið, að sá formalismi, eða form-
hyggja, sem er eitt af einkennum
módemisma í myndlist, einkum um
miðja öldina, en hefur verið á undan-
haldi á póstmódemískum tímum síð-
astliðin tuttugu ár, virðist enn standa
traustum fótum í textflhst. Hér er átt
við grannformin og frumlitina, ásamt
agaðri myndbyggingu, þar sem reynt
er að skapa heildstæðan og lokaðan
myndheim. Þetta kemur manni ekki á
óvart því formalískt myndskyn á vel
heima innan textfllistar, bæði vegna
vinnubragðanna sem liggja að baki og
vegna munsturhefðar. En ef við skoð-
um þetta í samhengi við skúlptúrhst-
ina og hræringar í myndhst almennt,
þá vakna spumingar. Er frjáls textfll,
sem hneigist til skúlptúrhstar, í takt
við það sem hefur verið að gerast í
skúlptúrhst á síðustu áram? Hér hafa
áhugaverðir hlutir verið að gerast og
m.a. hefur Guðrún Gunnarsdóttir að
undanfómu verið að fást við þennan
þröskuld milli skúlptúrs og textfls í
hugmyndaríkum verkum. Ólöf heldur
sig innan þröskuldsins og gengur
skrefinu skemmra en Guðrún. Ég
held við verðum að skoða verk Ólafar í
því ljósi að hún notfærir sér vel þekkt-
ar formfræðilegar hugmyndir innan
þrívíðrar listar til að setja fram fram-
lega útfærslu á fomri handverkshefð.
Og Ólöf hefur vissulega útfært hug-
myndina vel, með ýmsum tilbrigðum,
og verkin verða því nýstárleg þótt
þau hviki hvergi frá hefðbundnum
handverksgildum.
Gunnar J. Árnason
Ritg-erðir á
Súfístanum
RITGERÐIR verða til um-
fjöllunar á bókmenntakvöldi
Máls og menningar og For-
lagsins á Súfistanum, bóka-
kaffi, Laugavegi 18, annað
kvöld, fimmtudagskvöld kl.
20.30.
Fjórir rithöfundar munu
lesa úr ritgerðasöfnum sínum
sem út koma í haust. Þeir eru
Guðmundur Andri Thorsson
les úr greinasafninu Ég vildi
að ég kynni að dansa. Guð-
bergur Bergsson úr túlkunum
sínum á myndaflokknum
Kenjunum eftir Goya. Helgi
Hálfdanarson úr ritgerðasafn-
inu Molduxi, rabb um kveð-
skap og fleira og Svava Jak-
obsdóttir úr greinasafninu
Skyggnst á bak við ský sem
fjallar um tengsl ljóða Jónasar
Hallgrímssonar við fornan ís-
lenskan kveðskap.