Morgunblaðið - 18.12.1998, Qupperneq 26

26 FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ÁRÁSIN Á ÍRAK
in í írak og myndir úr njósnagervi-
hnöttum voru skoðaðar til að kanna
árangur árásanna. Er myi'kur skall
á í Bagdad hófust árásirnar að nýju.
írösk yfírvöld tilkynntu að flug-
skeyti hefðu hæft höfuðstöðvar ör-
yggislögreglunnar í Bagdad, bygg-
ingu leyniþjónustu hersins og all-
nokkrar verksmiðjur. Arásimar
voru m.a. gerðar með AGM-86-
flaugum sem skotið er úr 52-
sprengjuvélum.
246 breskar og bandarískar or-
ustuflugvélar eru á Persaflóasvæð-
inu. I’ar af em fjórar B-l-vélar,
fímmtán B-52-sprengjuflugvélar,
tugir F-14- og F-16-orustuflugvéla,
tíu F-117-stealth-þotur sem sjást
illa í ratsjám og tugir breskra
Tornado-véla.
Mikil áhersla er lögð á aðgerðir
sem stefna lífí breski-a og banda-
rískra hermanna ekki í hættu, enda
er ljóst að almenningsálitið heima-
íyrir getur snúist hratt gegn að-
gerðunum reynist þær mannskæð-
ar, hvort sem þær kosta marga her-
menn eða óbreytta íraska borgara
lífið.
Ekkert mannfall var í röðum
breskra og bandarískra hermanna
fyrsta sólarhringinn en á seinni
stigum árásanna er talið nauðsyn-
legt að senda fleiri þotur yfir Irak
og eykur það hættuna á því að ein-
hverjar þein-a verði skotnar niður.
Liðsflutningar
halda áfram
I dag, föstudag, er flugmóður-
skipið Carl Vinson væntanlegt til
Persaflóa og getur sjóherinn þá
skotið um 500 flugskeytum til við-
bótar á íraka. Þá verða 57 orustu-
vélar sendar á svæðið.
Nú eru um 3.000 bandarískir her-
menn í Kúveit og 1.500 á leið þang-
að. Pá eru einnig sérsveitir hersins,
fjarskiptasveitir og varnarsveitir
gegn efna-, sýkla- og kjarnavopnum
auk Patriot-flugskeyta á leið til
Persaflóa. Eiga þær að aðstoða ná-
grannaríki Iraka, grípi þeir til
vopna, og auka viðveru Bandaríkj-
anna á svæðinu, en sl. ár hafa um
20.000 hermenn verið þar að meðal-
tali.
Búist er við að árásunum á Irak
linni um helgina er hinn heilagi
mánuður ramadan gengur í garð.
Hins vegar er ljóst að þúsundir
hermanna verða um kyrrt á svæð-
inu.
Bandaríkjamenn og Bretar ánægðir með árangur fyrstu árásanna á Irak
Hæfðu yfir fímmtíu
skotmörk í árásunum
„VIÐ hefðum rétt skotmörk," sagði
William Coben, vamarmálaráðherra
Bandaríkjanna, í gær er hann var
spurður hvort fullyrðingar Iraka um
að bandarísk og bresk flugskeyti
hefðu orðið fjölmörgum óbreyttum
borguram að bana væra réttar.
Bandarísk og bresk stjómvöld hafa
ekki viljað láta nákvæmlega uppi
hver skotmörk þeirra í írak voru í
fyrrinótt og í gær, þar sem vera
kunni að gera verði nýjar árásir á
þau, hafl þær fyrstu ekki heppnast.
Henry Shelton, yfirmaður banda-
ríska herráðsins, sagði að um fímm-
tíu skotmörk hefðu verið hæfð og
hefur Cohen lýst ánægju með ár-
angur fyrstu árásanna. Þó hafa
bandarísk yfirvöld gert ljóst að ekki
sé gert ráð fyrir að þeim takist að
eyða efna- og sýklavopnabúri Sadd-
ams Husseins, leiðtoga Iraks, auk
þess sem fyrirséð sé að fjöldi her-
manna og hertóla verði á svæðinu
næstu mánuði eða ár.
Árásir breska og bandaríska
hersins á skotmörk í Irak hófust um
kl. 22 að ísl. tíma, kl. 1 að staðar-
tíma, aðfaranótt fímmtudags. Um 2-
300 Tomahawk-flugskeytum var
skotið frá bandarískum herskipum
og úr breskum og bandarískum or-
ustuvélum, m.a. B-52-sprengjuflug-
vélum, á skotmörk í Irak. I kjölfarið
skutu Prowler EA-6B-orustuflug-
vélar HARM-flugskeytum til að
lama loftvarnir og ratsjár Iraka.
Vandasamt að skilgreina
skotmörk
Það hefur reynst þrautin þyngri
að skilgreina skotmörkin í Irak, þar
sem vopnaeftirlit Sameinuðu þjóð-
anna hefur ekki fengið fullan að-
gang að öllum þeim stöðum sem það
hefur viljað kanna, og vitað er að
vopn og verksmiðjur hafa verið flutt
til. Hafa menn einkum beint sjónum
að lyfja- og skordýraeitursverk-
smiðjum, brugghúsum og jafnvel
matvælaverksmiðjum sem vopna-
eftirlitið reyndi að fá að skoða. Þá
er talið að reynt verði að eyðileggja
flugher íraka, en hann á Mirage-,
Tupolev- og MiG-þotur.
Heimildarmenn, sem ekki vilja
láta nafns síns getið, segja að á
meðal skotmarkanna í fyrstu árás-
unum hafi verið flugskeytaverk-
smiðja í A1 Taji, sem er um 30 km
norðvestur af Bagdad, höfuðstöðv-
ar öryggissveita Saddams í höfuð-
borginni, og Jabul Makhul, ein af
forsetahöllum Saddams sem er
nærri borginni Samarra. Höllin er
ein átta forsetahalla sem ná yfir
geysistórt svæði og vopnaeftirlit
SÞ telur að séu gejmislustaðir yfir
efnavopn.
Þá sögðu íranar frá því að eitt
flugskeytið hefði lent í borginni
Khorramshahr, sem stendur við
írösku landamærín, austur af borg-
inni Basra, þar sem mikil olíufram-
leiðsla er. Hún olli nokkrum
skemmdum en ekki er talið að hún
hafi kostað mannslíf.
Hins vegar er Ijóst að fyrsta árás-
araldan kostaði bæði íraska her-
menn og óbreytta borgara lífíð.
Ekki liggur fyrir hversu margir
írakar létust í fyrrinótt en írösk
stjómvöld sögðu flugskeyti hafa
lent í íbúðarhverfi og að fjöldi fólks
hefði beðið bana. Bandarísk her-
málayfirvöld segjast hafa lagt
áherslu á að mannfall vei'ði sem
minnst í írak en vöruðu stjómvöld
við því að hjá því yrði ekki komist.
246 orustuflugvélar
Er dagaði í gærmorgun flugu
U-2-njósnaflugvéIar yfir skotmörk-
Reuters
Skemmdir í íbúðahverfi
VERKAMENN gera við vatns- nótt er Bandaríkjamenn og
Ieiðslu sem skemmdist í Karrada- Bretar gerðu flugskeytaárásir á
íbúðahverilnu í Baghdad í fyrri- frak.
ÁRÁSIN
Pólitísku mark-
miðin óljós
Þótt hin herfræðilegu markmið loftárása á Irak ligffl fyrir eru hin
pólitísku í besta falli óljós. Ásgeir Sverrisson fjallar um hinn
lífseiga Saddam Hussein og veltir fyrir sér forsendum árásanna.
ÞEGAR ákveðið er að láta vopnin
tala verða markmiðin að vera ljós.
Þetta á vitanlega við hin herfræði-
legu markmið en gildir ekki síður
um hin pólitísku. Hin herfræðilegu
markmið árása Breta og Banda-
ríkjamanna á írak eru skýr; það á
að uppræta alla möguleika Sadd-
ams Husseins, forseta íraks, á að
framleiða gereyðingarvopn og
refsa honum fyrir að hundsa sam-
þykktir Sameinuðu þjóðanna um
vopnaeftirlit í landi hans. En hver
eru hin pólitísku markmið þessara
árása? Liggja þau skýrlega fyrir,
er stuðningur við þau og eru líkindi
til þess að þeim verði náð?
Ráðamenn í Bandaríkjunum
hafa ekki lýst yfir því að tilgangur-
inn með herförinni gegn Irökum
nú sé sá að koma Saddam Hussein
frá völdum. Og vitanlega er því enn
síður lýst yfir að Saddam Hussein
verði drepinn gefi hann á sér færi.
í Bandaríkjunum hefur sú regla
verið í gildi frá því í forsetatíð Jim-
my Carter (1977-1981) að valdi
skuli ekki beitt í því skyni að ráða
MARKMIÐIN
þjóðhöfðingja af dögum. Er það
jafnan eitt fyrsta verk nýs forseta
að staðfesta reglugerð þessa en
hana má rekja til mislukkaðra til-
rauna bandarískra ráðamanna til
að koma Fídel Castro Kúbuleið-
toga fyrir kattamef.
Clinton kallar eftir
„nýrri stjórn“
í ávarpi sínu á miðvikudagskvöld
sagði Bill Clinton Bandaríkjafor-
seti hins vegar að þörf væri á
„nýrri stjórn" í írak. Þetta eru
sýnilega þau boð sem Bandaríkja-
menn hafa látið út ganga til banda-
manna sinna í Evrópu. Halldór Ás-
grímsson, utanríkisráðhen'a ís-
lands, sagði efnislega í viðtölum við
fjölmiðla í gær að hann hefði lengi
verið þeirrar skoðunar að ný stjórn
yrði að koma til skjalanna í írak ef
takast ætti að stöðva hörmungar
þær sem Saddam Hussein hefði
kallað yfír þjóðina.
Líkast til er þess ekki að vænta
að hin pólitíska hlið loftárásanna
nú verði skýrð nánar. Þessar yfir-
lýsingar Clintons og stuðnings-
manna hans í Evrópu eru æði
óljósar og gera að verkum að erfitt
verður að meta hvort tilgangi her-
fararinnar hafi verið náð. Von
manna á Vesturlöndum er sýnilega
sú að hemaðaraðgerðimar verði til
þess að veikja svo mjög stjórn
Saddams forseta að skilyrði skap-
ist fyrir hallarbyltingu. Nákvæm-
lega engin rök hafa verið borin
fram því til stuðnings að vænta
megi þess að íraska þjóðin rísi upp
gegn forsetanum og steypi honum
af stóli. Útlægir stjórnarandstæð-
ingar hvetja Vesturlönd til þess að
fara með her inn í landið til að
koma Saddam frá. Það verður ekki
gert og geta útlægra hatursmanna
Saddams til að móta atburðarásina
verður áfram lítil sem engin.
Raunar hafa komið fram vís-
bendingar á síðustu vikum sem
túlka má á þann veg að staða for-
setans hafi veikst á heimavelli og
TYRKLAND
SÝRLAND
Miðjarðar- > ý
haí , ■■
ÍSRAEL < JÓRDANÍA
SAUDI
ARABÍA
KÚVEIT
HERAFLINN í PERSAFLÓA
í fyrstu árás Bandaríkjamanna á írak í fyrrinótt beittu þeir 200
stýriflaugum, aðallega gegn loftvarnakerfi írakshers og
forsetahöllunum.
22 skip og þar á
meðal flugmóðurskipið Enterprise með
70 flugvélar um borð.
Átta skip geta skotið stýriflaugum og
geta verið með 300 alls.
Flugmóðurskipið Carl Vinson með 70
flugvélar er væntanlegt á sunnudag.
130 árásar- og aðstoðarflugvélar
með bækist. I Kúveit, Saudi-Arabíu og Tyrklandi.
15 langfleygar B-52-sprengju-
flugvélar I Diego Garcia með um 100 stýriflaugar.
26.000 hermenn.
Ein freigáta og birgðaskip.
m 600 flugliðar.
12Tornado-orrustu-og
sprengjuflugvélar I Kúveit en búist er við, að þær
leiki stórt hlutverk I annarri árásahrinunni.
Fjórar árásar- og sprengjuflugvélar í Tyrklandi og
sex könnunarflugvélar I Saudi-Arabiu.
Breskur herafli
Bandarískur herafli
Forseta-
hallir
[\| Flugbannsv.
ÍRAN
Um 165 flugvélar.
6.000 loftvarna- S Flugskeyti
byssur (áætlað). < (ókunnur fjöldi).
í
Heimild: IISS, US State Department