Morgunblaðið - 18.12.1998, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 1998
MORGUNB LAÐIÐ
LISTIR
Hið helga hlutverk
„ALLIR sem lesa Nýja testa-
mentið taka eftir því hvað konur
eru áberandi - hvað þeirra hlut-
ur er stór. Þær koma mjög við
sögu Jesú. Þegar haldið er
áfram, Postulasagan lesin og
bréfín, kemur skýrt fram að kon-
ur hafa látið mikið til sín taka í
frumkirkjunni og sýnilega átt
mjög mikinn þátt í útbreiðslu
kristninnar. Sú útbreiðsla var
svo ör að það vekur undrun. Ein
skýringin er auðsjáanlega sú að
hinn kristni boðskapur hefur átt
greiðan aðgang að konum og
hvernig þær fengu að njóta sín í
hinum kristna söfnuði. Það er
gaman að velta þessum málum
fyrir sér og spennandi að
skyggnast um á þessu sviði -
skynja veruleikann á bak við,
bæði hinn jarðneska veruleika og
hinn yfirjarðneska," segir Sigur-
björn Einarsson biskup um bók
sína, Konur og Kristur, sem Set-
berg hefur gefið út.
Beinasta tilefni þess að Sigur-
björn fór á þessu ári að huga
nánar að þessu viðfangsefni,
vinna af krafti úr því sem hann
átti, bæði í huganum og á blöð-
um, var einkamál. „Bókin ber
með sér að hún er þakkarsveigur
til konu minnar, Magneu, en í
ágúst í sumar höfðum við verið
65 ár í hjónabandi. Ég á henni
meira að þakka en öðrum mönn-
um og þau störf sem ég hef
gegnt í þágu kirkjunnar hafa að
stórum hluta verið borin uppi af
henni.“
Sigurbjörn segir viðfangsefn-
ið að sjálfsögðu afar víðtækt en
Konur og Kristur snúist þó ein-
göngu um konur í Nýja testa-
mentinu. „Ef farið yrði yfir
kirkjusöguna í heild, þá yrðu
margar minnisstæðar konur á
vegi manns. Islenska kirkjan á
konum til að mynda mikið að
þakka. Erlendis hef ég heyrt tal-
að um þrjá Islendinga af mestri
aðdáun, þar af eru tvær konur
og einn karlmaður. Konurnar
eru Ólafía Jóhannsdóttir og
Ingibjörg Ólafsson. Hvorug
þessara frábæru kvenna fékk
svigrúm til að starfa á Islandi og
þó lét Ólafía mikið til sín taka
hér heima. Hennar er meðal
annars minnst sem eins ötulasta
forgöngumanns að stofnun há-
skóla á íslandi. Vettvangur þess-
ara kvenna beggja var á sviði
mannúðarmála og líknarmála
erlendis, þar sem þær gátu sér
frábært orð. Karlmaðurinn í
þessum hópi er séra Friðrik
Friðriksson."
Undirtitill rits Sigurbjörns er
Um móður í Nasaret og aðrar.
Kveðst hann oft leiða hugann að
því hvernig mæðra er minnst í ís-
lenskum bókmenntum og sér í
lagi í sambandi við jólin. Engar
konur í sögu landsins hafi verið
krýndar eins dýrum þakkar-
sveigum og mæðurnar. „Ég nefni
kvæði Matthíasar til móður sinn-
ar: „Engin kenndi mér eins og
þú...“ Þá minntist Einar Bene-
diktsson móður sinnar á ógleym-
anlegan hátt. Ég hef einkum í
huga erindið sem heitir Landið
helga. Þar segir: „Ég man: Ein
bæn var lesin, lágt í tárum, við
ljós sem blakti gegnum vetrar-
húmið.“ Þessi minning fylgir
skáldinu ævilangt."
Þegar nær dregur þúsund ára
afmæli kristni á íslandi segir
Sigurbjörn vert að rifja upp
hvaða þátt konur hafa átt í því
að vekja menn til vitundar um
Guð - kenna börnum að „elska
Guð og biðja“. „Framtíð kristni á
Islandi er að mestu komin undir
því hvernig konur rækja þetta
helga hlutverk áfram á landi
hér!“
Páll hafði farið úr einni borg í
aðra í Litlu-Asíu og boðað
Krist.
En allt í einu er tekið í taumana,
„andi Jesú“ stöðvar hann, leyfir
honum ekki að fylgja þeirri áætlun,
sem hann hafði sett sér. Og með það
tekur hann á sig náðir í Tróas á As-
íuströnd.
En þá nótt birtist honum í sýn
maður frá Makedóníu, því landi í
Evrópu, sem næst var handan við
sundið. Og maðurinn sagði:
„Kom yfir til Makedóníu og
hjálpa oss.“
Evrópumaður, Rómverjinn Pílat-
us, hafði dæmt Jesú til dauða.
Nú birtist Evi'ópa í sýn og bað, að
þessi Jesús kæmi sér til hjálpar. Og
Páll og félagar hans sigldu þegar til
Filippí, sem var fremst borga á
þessu austurhorni álfunnar.
Nýkomnir þangað gengu þeir á
hvíldardegi út fyrir borgina, en við
ána, sem rann þar, hugðu þeir vera
bænastað. Þeir fundu staðinn. Þar
voru konur fyrir. „Settumst vér nið-
ur og töluðum við konurnar, sem
voru þar saman kornnar" (v. 13).
Ekki verður annað séð en að kon-
ur einar hafi sótt þennan stað að
þessu sinni. En væntanlega hefur
þetta verið samkomustaður Gyð-
inga.
Sigurbjörn Einarsson
Ein kona í hópnum er nafngi-eind,
Lýdía, og hún var „guðrækin", en
þannig voru þeir menn, konur og
karlar auðkenndir, sem voru ekki
Gyðingar en höfðu orðið snortnir af
guðstrú þeirra og siðgæðisviðhorf-
um og sóttu samkomuhús þeirra
eða bænastaði.
Hvað um það: Fyrsta skráða lín-
an í kirkjusögu Evrópumanna er
um konur, sem biðja.
Skyldi það ekki vera burðarþátt-
ur í líftaug þeirrar sögu alla tíð?
Hvernig hafa þessar konur beðið?
Þess er ekki getið. Það eitt er
víst, að þær hafa verið að leita að
þeim Guði, sem gæti hjálpað, styi-kt
í baráttu lífsins, sefað sorgir og létt
raunir, afmáð saurgun, læknað sár
samviskunnar, svalað innstu þrá,
lyft anda þeirra upp yfir ánauð,
rangsleitni, öryggisleysi, lífsótta.
Gyðjur heiðninnar höfðu brugðist,
guðir og andar hjálpuðu ekki, blót
og særingar voru til einskis. Þær
þurftu að leita hærra.
Páll og þeir félagar tóku þessar
konur tali.
Postulinn hefur með gleði leyft
þeim að tala! Og talað við þær.
Hann mat þær að því leyti engu
miður en þá spekinga, sem hann
fann skömmu síðar í Aþenu. Og
hann hefur líkast til sagt hið sama
við þær og þá: „Þetta, sem þér nú
dýrkið og þekkið ekki, það boða ég
yður,“ þ.e. skapara og föður allra
manna, sem er opinber í Jesú Kristi
krossfestum og upprisnum.
Konur á bænastað.
Sá Guð, sem þær þekktu ekki,
hlustaði á þær, þekkti þær, skildi
þær. Og bæn þeirra hafði meiri
áhrif en þær höfðu hugboð um eða
nokkurn mann gat grunað.
Ég er hér að láta uppi skoðun,
sem ég hef lengi átt og hugleitt mér
til styrktar. Mér finnst ég sjá sam-
band milli þessara biðjandi kvenna
og þeirra atburða, sem Postulasag-
an skýrir frá, áður en þeirra er get-
ið og síðan í framhaldi.
Páll aétlaði ekki til Filippí. Hann
hafði allt aðra áætlun.
En þá var kallað á hjálp frá álfi
unni hinum megin við sjóinn. I
þeirri beiðni og viðbrögðum Páls við
henni var Guð að svara þeirri þrá og
leit, þeim stamandi bænum, sem
bærðust í brjósti og á vörum
manna, sem þyrsti eftir lifanda
Guði, meðvitað eða ómeðvitað.
Það er alls ókunnugt og óskýrt,
hvernig kristnin breiddist út um
löndin umhverfís Miðjarðarhaf ná-
lega með eldingarhraða á fáum ár-
um eftir upprisuna. En þær heim-
ildir, sem til eru um það, Postula-
sagan og bréfin í Nýja testament-
inu, benda á vissa málavexti, sem
vafalaust voru mikilvægir um þá
sögu hvarvetna. Og ekki verður hjá
því komist að álykta, að hlutur
kvenna í frumsögu kristninnar hafi
verið næsta gildur.
Úr Konur og Kristur.
Hvað vitið þið fegra
Nýjar hljómplötur
• ÍSLENSK tónlist fyrir ein-
leiksfiðlu er í flutningi Rutarlng-
ólfsdóttur. A plötunni eru: Studie
op. 3 eftir Jón
Leifs, Sónata eft-
ir Hallgrím
Helgason, Di-
mension eftir
Magnús Bl. Jó-
hannsson, Lag og
tilbrigði eftir Atla
Heimi Sveinsson
og Adagio eftir
Tryggva M. Bald-
vinsson. Elsta
verkið eru Stúdíur Jóns Leifs,
samdar 1924, en yngsta verkið er
verk yngsta tónskáldsins, Tryggva
M. Baldvinssonar, samið 1996.
Verk Atla Heimis og Tryggva
voru samin sérstaklega fyrir Rut,
en jafnframt frumlutti hún verk
Magnúsar Bl. Jóhannssonar, Di-
mension, á Myrkum músíkdögum í
febrúar 1995.
í kynningu segir að Rut Ingólfs-
dóttir hafi um árabil verið einn
fremsti fiðluleikari landsins, og lát-
ið að sér kveða í íslensku tónlistar-
lífi. Rut hefur margoft verið ein-
leikari með Sinfóníuhljómsveit Is-
lands og með Kammersveit
Reykjavíkur. Hún hefur verið for-
maður Kammersveitarinnar og
fyrsti fiðluleikari frá upphafi, 1974.
Rut hefur komið fram á tónleikum
á Norðurlöndum og víðar í Evr-
ópu.
Útgefandi er íslensk tónverka-
miðstöð. Verð: 1.900 kr.
TONLIST
Seltjamarneskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Drengjakór Laugarneskirkju flutti
andleg og veraldleg lög, vegna út-
gáfu geisladisks. Þeir sem komu
fram auk kórsins voru eldri nemend-
ur, þjálfari kórsins Björk Jónsdóttir,
pianóleikarinn Peter Máté, undir
stjórn Friðriks S. Kristinssonar. Mið-
vikudagurinn 16. janúar 1998.
EINN af athyglisverðustu kórum
landsins er tvímælalaust Drengjakór
Laugarneskirkju og undir stjórn
Jólatónleikar
Kammerkórs
Hafnarfjarðar
ÚTGÁFU- og jólatónleikar Kam-
merkórs Hafnarfjarðar og Þórunnar
Guðmundsdóttur verða í Hásölum
Hafnarfjarðarkirkju sunnudaginn
20. desember kl. 17.
Frumfluttir verða á tónleikum
margir nýir textar við jólalög sem
sérstaklega hafa verið þýddir fyrir
kórinn. Textarnir eru eftir Guð-
mund Óla Ólafsson, Gunnlaug V.
Snævarr, Kristján Val Ingólfsson,
Sigfinn Þorleifsson og Sigurbjörn
Einarsson. _ Með kórnum leika
Ástríður Alda Sigurðardóttir píanó-
Friðriks S. Kristinssonar hefur kór-
inn eflst og á tónleikunum í Seltjarn-
arneskirkju sl. miðvikudag var ljóst
að Drengjakór Laugameskirkju hef-
ur náð þeim áfanga að teljast ein-
hver athyglisverðasta uppeldisstofn-
um á sviði söngs, sem starfar hér á
landi. Þetta mátti heyra í upphafi
tónleikanna en þrjú fyrstu lögin vora
sungin af blönduðum kór, þar sem
fyrrverandi nemendur sungu tenór
og bassaraddirnar og gat þar að
heyra marga góða röddina. Lögin
sem blandaði kórinn söng voru Leið
mig Guð eftir Wesley, Ave verum
efth- Elgar og Eitt er orð Guðs eftir
Fauré og voru þessi lög mjög vel
leikari, Gunnar Gunnarsson
flautuleikari og Þröstur Þorbjörns-
son gítarleikari.
-----------------
Myndröð til sýn-
is Við Tjörnina
í HERBERGI nr. 8 á veitinga-
staðnum Við Tjörnina, er nú til sýn-
is myndröð eftir Rúnu Þorkelsdótt-
ur, sem ber heitið Eyja. Myndröðin
er unnin með olíulitum á ljósrit og
unnin samhliða bókverki sem ber
sama heiti, tileinkað Jóni Gunnari
Árnasyni myndlistarmanni sem nú
er látinn.
Sýningin er opin alla daga frá kl.
14-19 í desember.
flutt, sérstaklega hið fagra Ave ver-
um eftir meistara Elgar.
Það er svolítið sérkennilegt að
velja Vínarljóðið eftir Schubert sem
einkennislag, sem oftar en ekki er
sungið við drykkjuvísur frægar en
líklega hafði Lúther rétt fyrir sér,
þegar hann var gagnrýndur fyrir að
setja trúarlega texta við danslög, er
hann svaraði því til, að með hinum
tníarlega texta hefur lagið verið
helgað Guði. Og þar með syngja
menn „Hvað vitið þið fegra en Vínar-
ljóð?“ og það gerði drengjakórinn
mjög fallega.
Summer is Icumen In, keðjusöng-
urinn (kanón) frægi frá 1240, er
fannst í handriti sem varðveitt var í
Reading-klaustrinu og getgátur eru
um, að sé eftir munk, John of Forn-
sete, að nafni, er starfaði þar, var
næsta verkefni drengjakórsins og
sungið í útsetningu eftir Vaughan-'
Williams. Hann notai' aðeins hluta
lagsins, sem er tvöföld keðja, lagið
sjálft keðjusungið í fjórum röddum
en á móti því syngja tvær bassaradd-
ir keðju innbyrðis og er þessi enda-
lausa keðja byggð á kunnáttu, sem
var ekki almennt iðkuð fyrr en löngu
síðar og því alveg einstakt tónsmíða-
afrek, af þeirri gerð, sem J.S. Bach
lék sér að að útfæra t.d. í hinni
frægu Tónafórn. Útsetning Vaugh-
an-Williams er nokkuð hlaðin og
byggð á tveimur þjóðlögum en ein-
söng í miðlaginu söng Þorkell Gunn-
ar Sigurbjörnsson mjög fallega.
Þrjú næstu viðfangsefni voru sam-
söngsatriði, fyrst tvísöngur Hjalta
Magnússonar og Steins Einars Jóns-
sonar í laginu Let Us Wander efth'
Purcell, sem þeir sungu mjög vel og
af öryggi, þá Pie Jesu eftir A. Lloyd-
Webber en í því sungu saman radd-
þjálfai'i kórsins, Björk Jónsdóttir, og
Níels Bjarnason og var gaman að
heyi’a kynslóðabilið brúað á svo
skemmtilegan máta. Björk naut
reynslu sinnar en drengurinn Níels
gaf henni ekkert eftir. Þriðja lagið,
drengjatríóið fræga úr Töfraflautunni
eftir Mozart, sem sungið er við sálm-
inn í dag er glatt í döprum hjörtum,
var mjög vel sungið af Sölva Rúnari
Péturssyni, Þorkeli Gunnari Sigur-
bjömssyni og Steini Einari Jónssyni.
Næstu viðfangsefni voru allt kór-
lög, Te Deum eftir Þorkel Sigur-
björnsson, Drottinn Guð af himni há-
um eftir Mozart, Það á að gefa börn-
um brauð eftir Jórunni Viðar, Boð-
skapur Lúkasar, Far, seg þá frétt,
og Hósíanna eftir Egil Hovland, allt
ágæt söngverk, sem í heild voru vel
sungin. Þeir eldri nemendur sem
hófu tónleikana bættust aftur í hóp-
inn og þessi blandaði kór lauk tón-
leikunum með lögunum Frá ljósanna
hásal og í árdagsbirtu efsta dags.
Allur söngur kórsins var framfærður
af öryggi og eru raddir drengjanna
mjög góðar og auðheyrt að radd-
þjálfunin er í góðu lagi, þó á stund-
um mætti heyra lága tónsetu á efstu
tónum sópranraddanna. Að öðru
leyti var söngurinn hreinn, sam-
hljómurinn góður og flutningurinn í
heild fallega mótaður af söngstjóran-
um, Friðriki S. Kristinssyni, sem
naut góðrar aðstoðar undirleikarans
Peters Máté.
Jón Ásgeirsson
Rut
Ingólfsdóttir
í dag til kl.
22:00
HREYSTI
sportvoRumis
Fosshálsi 1 - Sími 577-5858
Húfur-Bolir-Peysur-Sokkar-Hanskar-Skór-Úlpur-Buxur-Bakpokar-Æfingatæki-Töskur - Allt í jólapakkann