Morgunblaðið - 18.03.1999, Síða 52

52 FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Sigríður Aðal-
heiður Péturs-
dóttir fæddist í
Hnífsdal 15. sept-
ember 1915. Hún
lést á Landakots-
spítala 11. mars síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Petrína Sigrún
Skarphéðinsdóttir,
f. 28.11. 1892, d.
10.5.1933, og Pétur
Sigurður Péturs-
son, f. 1.1. 1893, d.
24.11. 1921.
Sigríður giftist hinn 16.11.
1946 Hjálmari Bjarna Krisljáns-
syni, f. á Flateyri 2.12. 1917, d.
22.1. 1999. Sonur Sigríðar og
Guðna Þ. Asgeirssonar, f. 2.3.
1914, d. 26.5. 1966, er Ásgeir
Guðnason, f. 6.6. 1940, sein
Hjálmar gekk í föðurstað. Börn
Ásgeirs og fyrrum konu hans
Hlédísar Guðmundsdóttur, f.
Enn er komið að kveðjustund,
vinkona mín, hún Sigga, er öll.
Hvfldin hefur verið kærkomin,
heilsan var smám saman að fjara
út, lífslöngunin horfín, enda lézt
eiginmaður hennar, Hjálmar, fyrir
no'íkrum vikum.
Við áttum því láni að fagna að
eiga þau að nágrönnum í tæp 29 ár,
og með okkur tókst náin vinátta.
Fannst mér Sigga stundum ganga
næst móður minni, svo kær var hún
mér. Það var fastur liður í tilveru
rni ini að fara dag einn í hverri viku
yfir til hennar, setja rúllur í hárið,
snyrta það og greiða, sitja síðan yf-
ir kaffibolla og líkjörstári og hlusta
á frásagnir um lífið frá liðnum tíma.
Nú er þessum þætti lokið, hann
skilur eftir sig tómarúm. Ég á ekki
lengur erindi í þetta hús, og þegar
ég lít þangað heim, finnst mér eins
og það drúpi höfði af sorg. En eins
og mannslíkaminn er bústaður sál-
arinnar, þá er húsið íverustaður lík-
amans, og inn í það flytur ný kyn-
slóð og það öðlast nýjan tilgang.
Fyrstu minningarnar mínar um
Siggu eru frá því að ég var smá-
stelpa heima á Flateyri, en þar
bjuggu þau Hjálmar áður. Ekki er
langt um liðið síðan ég drap niður
penna til að minnast hans, svo eðli-
legt er að hann komi nokkuð við
sögu í minningum þeim sem hér
eru ritaðar.
Sigga var frábær söngkona, og í
minningu barnsins sé ég fyrir mér
listakonu sem stóð uppi á leiksviði
samkomuhússins okkar, sem mér
fannst stórt þá, og söng eins og
engill inn í hvers manns hjarta.
Rödd hennar var með þeim ágæt-
um að hún hefði átt að heyrast af
fjölum heimsborganna. Reyndar
var söngurinn áhugamál þeirra
beggja og fengu margir að njóta
hans.
Sigga var víðlesin og fróð, kunni
mikið af ljóðum og hafði til að bera
góða fráagnarlist. Oft gleymdum
við okkur í bókmenntalegum
vangaveltum, og ef mig rak í vörð-
urnar, fékk ég lánaða eina og eina
bók til aflestrar til að kynnast efn-
inu betur.
Sigga og Hjálmar, nú hafið þið,
þessar fögru liljur vallarins, hneigt
krónur ykkar í auðmýkt fyrii- lög-
málinu, og gengist á vald skapara
ykkar. Og ég veit að á þeim ódáins-
völlum sem nú geyma spor ykkar,
gróa öll blómin hans Hjálmars, og
englasöngurinn þinn fýllir loftið.
Hafið bæði heila þökk fyrir sam-
fýlgdina og vináttuna, sem aldrei
bar skugga á. Megi Guð styrkja og
varðveita einkasoninn, Ásgeir, og
fjölskylduna.
Kolbrún og Erling.
Skammt er nú milli kveðju-
stunda. Miðvikudaginn 17. mars
21.11. 1941, eru:
Sigríður Líba, f.
13.1. 1963; Guð-
mundur, f. 3.10.
1967; og Embla Dís,
f. 7.3. 1969. Lan-
gömmubörnin eru
sex. Sambýliskona
Ásgeirs er Svein-
fríður Ragnarsdótt-
ir, f. 17.1. 1949.
Sigríður og
Hjálmar bjuggu á
Flateyri til ársins
1964. Þar vann Sig-
ríður utan heimilis,
m.a. við fiskvinnslu. í Reykja-
vík bjuggu þau lengst af á
Langholtsvegi 28. Hjá Lands-
bankanum við Langholtsveg
annaðist Sigríður ræstingar og
hafði umsjón með matstofunni,
þar til hún lét af störfum vegna
aldurs.
Útför Sigríðar fór fram 17.
mars.
kvöddum við systur mína, Sigríði
Aðalheiði Pétursdóttur, en hinn 28.
janúar sl. var eiginmaður hennar,
Hjálmar Kristjánsson, til moldar
borinn.
Sigríður fæddist í Hnífsdal, dótt-
ir hjónanna Péturs Sigurðar Pét-
urssonar og Petrínu Sigrúnar
Skarphéðinsdóttur. Þar fæddust
einnig bræðurnii- Hallgrímur og
Magnús Björn. Þegar börnin voru
enn ung að árum fluttust þau hjón-
in til Flateyrar og bjuggu í Litla-
býli. Pétur drukknaði á Dýrafirði
24. nóvember 1921 og stóð þá móðir
okkar ein uppi með þrjú ung börn.
I þá daga var ekki um neinar
tryggingar að ræða eða styrki og
því erfiðara en nú að vera einstæð
móðir.
Móðir okkar barðist eins og hetja
við að halda fjölskyldunni saman, en
varð þó um skeið að koma eldri
bömunum fýrir. Magnús Pétursson
bróðir Péturs heitins og faðir okkar
yngri systkinanna var þá formaður í
Hnífsdal. Hann hjálpaði ekkju bróð-
ur síns eftir megni og var hún með-
al annars fanggæsla hjá honum og
skipshöfn hans í Hnífsdal.
Nokkrum áram síðar giftust þau og
bjuggu um skeið í Hnífsdal. Þar
gekk Sigríður í skóla. Þá var fjöl-
skyldan sameinuð á ný og brátt tók
að bætast í hópinn. Árið 1927 fluttu
þau hjónin að Kleifum í Seyðisfirði,
en áður höfðu þau eignast sín fyrstu
böm, Pétur Jóhann, Evu og Pál
Sigmund. Á Kleifum fæddust síðan
Skúli, sem dó eins mánaðar gamall
og undirritaður sem fæddist 1931,
tveim mánuðum fýrir brottflutning-
inn frá Kleifum. Sigga, eins og syst-
ir mín var alltaf kölluð, talaði alla tíð
um árin á Kleifum sem mestu ham-
ingjuár æsku sinnar og var oft talað
um veruna þar og ýmsa atburði er
þar gerðust. Árin á Kleifum urðu þó
ekki nema fjögur. Þá fluttist fjöl-
skyldan til Flateyrar og settist að í
Gunnlaugshúsi, sem hafði um skeið
verið í eigu Magnúsar og bræðra
hans. Allt virtist nú ganga í haginn,
en skjótt skipast veður í lofti. Þegar
fjölskyldan hafði aðeins verið eitt ár
á Flateyri dó næstyngsti bróðirinn,
Páll Sigmundur 26. ágúst 1932. ÁiT
síðar í febrúar fæddust foreldrum
okkar tvíburar sem heita Guðmund-
m- Ingvar og Guðný María. Þá ríkti
aftur gleði í Gunnlaugshúsinu þótt
skammvinn yrði. I byrjun maí sama
árið veiktist móðir okkar af lungna-
bólgu sem leiddi hana til dauða eftir
fáa daga. Hér hefst hetjusaga syst-
ur minnar. Sigga sat við sjúkrabeð
móður okkar og gerði allt hvað hún
gat til hjálpar þar til yfir lauk. Um
þá reynslu talaði Sigga aldrei, fyrr
en hún sagði mér frá þessari miklu
lífsreynslu fýiTr aðeins fáum vikum.
Þegar hér er komið er Sigga ekki
fullra 18 ára. Fljótlega tók hún við
störfum húsmóður á heimilinu.
Litlu tvíburarnir fóru í fóstur hvor á
sitt heimilið en aldrei slitnaði þó
samband þeirra við okkur hin. Eldri
bræðurnir voru næstu þrjú ár hjá
vandalausum. Heimskreppan var þá
í algleymingi, en faðir okkar var
einstakur heimilisfaðir, mikill verk-
maður og eftii-sóttur til vinnu. Sigga
annaðist heimilið og var okkur
systkinunum sem móðir, einkum þó
mér sem var aðeins tveggja ára og
þekki ekki aðra móður en hana. Á
þessum árum voru engin heimilis-
tæki komin til sögunnar, nema ef
kolaeldavélin teljist til þeirra.
Þvottar fóru fram í eldhúsi upp úr
bala og með þvottabretti. Slátur-
gerð, ullarþvottar og ótal margt
annað sem sjálfsþurftarbúskap
kreppunnar miklu íýlgdi. Mér er
hulin ráðgáta, er ég lít til baka,
hvernig unglingsstúlka gat annað
öllu sem þurfti og samt átt næga
orku eftir og hlýju til að ganga okk-
ur yngri systkinunum í móður stað,
einkum þó mér, sem var langyngst-
ur.
Oft var mikil glaðværð á heimil-
inu, enda laðaði Sigga fólk að sér
með glaðværð sinni og hlýju. Alltaf
var hún syngjandi og kunni ósköpin
öll af ljóðum og vísum. Ekki minnk-
aði glaðværðin þegar eldri bræð-
urnir komu á ný á heimilið. Þrátt
fyrir allt heimilisamstrið vann
Sigga tíma og tíma úti. Árið 1940
hinn 6. júní eignaðist Sigga son er
hlaut nafn afa síns, Ásgeir. Faðir
hans var Guðni Þ. Ásgeirsson.
Hann varð augasteinninn hennar
og nú bættist nýtt verkefni við,
þegar systkinin fóru að yfirgefa
heimilið og stofna sín eigin. ÁiTð
1946 gengu þau í hjónaband Sigríð-
ur og Hjálmar Bjarni Kristjánsson.
Hann gekk Ásgeiri í fóður stað, en
þeim Siggu varð ekki barna auðið.
Það kom eins og af sjálfu sér að á
heimili þeirra átti undiraitaður
alltaf skjól næstu árin auk þess sem
systkinabörnin komu til lengri eða
skemmri sumardvalar. Þau Hjálm-
ar og Sigríður vora óvenju samtaka
hjón, elskuðu söng og tónlist og
tóku virkan þátt í öllu söngstarfi á
Flateyri, sem og öðram félagsmál-
um. Sigríður hafði bjarta sópran-
rödd og var oft fengin til að syngja
einsöng við ýmis tækifæri. Eftir um
tuttugu ára búskap á Flateyri
fluttu þau til Reykjavíkur og áttu
síðan lengst af heimili á Langholts-
vegi 28 B.
Eftir að Suður kom vann Sigga í
eldhúsi útibús Landsbankans við
Langholtsveginn. í Reykjavík tóku
þau virkan þátt í kórstarfi eldri
borgara, allt þar til heilsu Siggu
hrakaði. Einnig ferðuðust þau all-
nokkuð, þæði innan lands og til út-
landa. Á Langholtsveginum var
gjarnan margt um manninn, barna-
börnin sóttu frið og hlýju til ömmu
og afa og þá ekki síður barna-
barnabörnin þegar þau komu til
sögunnar. Alltaf átti Sigga næga
ást til að umvefja með þessa kæra
gesti sína. Þau hafa misst mikið á
skömmum tíma Ásgeir, börn hans
og barnabörn og ég veit að söknuð-
ur þeirra er mikill.
Við, yngri systkinin, Pétur, Eva,
Oskar, Ingvar og María þökkum
elskulegri systur okkar allt sem
hún var okkur, íýrr og síðar. Bræð-
urnir Hallgrímur og Magnús er
látnir. Hallgrímur fórst með lv.
Pétursey 12. mars 1941. Magnús
lést 15. desember 1985.
Þegar ég heimsótti systur mína
síðast sagði ung stúlka, sem
hjúki-aði Siggu, okkur draum sem
hana hafði dreymt. „Mér þótti sem
ég liti inn í herbergið til þín, Sigga
mín, og þá sá ég Jesú standa við
rúmið þitt og hann strauk þér um
vangann og hagræddi sænginni
þinni. Hann var alls ekki kominn til
að sækja þig?“ Trúlega hefur hann
verið að undirbúa Siggu mína fyru-
ferðina yfir móðuna miklu. Ferðina
sem hún hefur nú farið.
Óskar Magnússon.
Það var vorið 1955, ég var rétt
sjö ára og Hallgrímur bróðir minn
fimm ára, að foreldrar mínir festu
kaup á sinni fyrstu íbúð. íbúðin var
einungis tilbúin undir tréverk og að
því stefnt að flytja inn um haustið.
Þetta vor urðum við jafnframt að
flytja úr þeirri íbúð sem við höfðum
haft á leigu í nokkur ár. Vandi for-
eldra minna var að brúa bilið yfii'
sumarið. Bauðst þeim þá að flytja
inn til vina í eitt herbergi og til þess
að það gæti orðið lausn var leitað til
Siggu frænku og hún beðin að ann-
ast um okkur bræður það sumarið.
Sigga brást ekki bróður sínum þá
frekar en endranær og flugum við
bræður vestur. Segja má að strax
er við stigum upp í gamla Katalínu-
flugbátinn hafi ævintýrið hafist.
Sumarið hjá þeim Siggu og Hjalla
var yndislegt, fullt af ævintýram.
Reyndar urðu þau tvö hjá okkur
Hallgrími en það þriðja var ég í
Hjarðardal og síðar það sumar hjá
Siggu og Hjalla.
Við þessi leiðarlok eru mér ofar-
lega í huga samtöl sem ég átti við
föður minn nokkrum dögum áður
en hann lést. Sagði hann mér þá
margt um fjölskyldu sína, forfeður
og sögur vestan af fjörðum. Af
sjálfum sér sagði hann frá árunum
á Seyðisfirði við Djúp, á Flateyri og
í Holti. Víst er að æskan var honum
erfið, missti föður sinn eins og hálfs
árs og móður sína þrettán ára.
Ekki er að efa að þessi bitra lífs-
reynsla hefur vegið þungt þegar
hann ræddi um ómöguleika þess að
búa á Vestfjörðum.
I þessum samtölum var honum
mikið í mun að koma því að hjá mér
að honum þætti miður hve lítfls
metinn hlutur kvenna innan ættar-
innar væri þegar rætt var um ágæti
feðranna. Sagði hann það rétt vera
að karlarnir hefðu verið sterkir og
duglegir en um leið skapmiklir og
frekir og ekki alltaf sést fyrir. Um
konurnar gilti að þær væra rólegar,
traustar og gáfaðar, miklu meira í
þær varið þótt því væri aldrei
hampað eins og hann sagði.
Það var ekki pabba eiginlegt að
nefna einstaklinga til sönnunar
máli sínu en víst að hlutur Siggu
frænku vó þar þungt, enda reyndist
hún honum bæði góð systir og síðar
sem góð móðir.
Nú þegar myndirnar sem geyma
minningarnar frá Flateyri renna
um hugann skil ég betur hvað hann
pabbi átti við þegar hann talaði um
traustar, gáfaðar og rólegar konur í
sinni ætt.
Einu sinni sem oftar höfðum við
bræður ekki hagað okkur alveg
sem skyldi, höfðum þá dáleitt hæn-
ur í kofa manns á Flateyi’i sem við
þekktum ekkert til. Hænunum vai'ð
ekki meint af en víst þótti að við
hefðum framkvæmt verknaðinn.
Hjalli sagði sposkur að heyrst hefði
að hænurnar hefðu verið dáleiddar.
Sigga frænka bætti við hvort við
„bíum bíum bambarnir“ hennar, en
svo kallaði hún okkur bræður,
þekktum nokkuð þá sem verknað-
inn frömdu. Þar með var ekki
meira um þetta talað.
Við bræður getum aldrei fullþakk-
að þeim Siggu og Hjalla íýiir yndis-
leg sumur á Flateyri og síðar góðai'
stundir hér í Reykjavík, enda ekki til
þess ætlast. Myndiraai' í minning-
unni gleymast aldrei og munum við
varðveita þær meðan lífs erum.
Sigga frænka birtist okkur bræðram
oft í bömum okkar og víst að okkur
hlýnar þá um hjai-tarætur við að
upplifa hjá þeim takta sem hún bjó
svo ríkulega yfir, rólyndið, æðraleys-
ið, hrekkleysið og glaðværðina.
Ekki er að efa að Hjalli, bræður
þínir, pabbi og Hallgrímur, sem
fórst þegar Pétursey var skotin
niður í stríðinu, ásamt öllum hinum
ættingjunum og vinunum sem farn-
ir voru hafi tekið vel á móti þér á
himnum þegar þú komst þangað
elsku Sigga. Við hin sem söknum
þín yljum okkur við góðar minning-
ar þá sérstaklega frá því við vorum
í þinni umsjón - hjá henni frænku
fyrir vestan.
Elsku Ásgeir og börn, góður guð
styrki ykkur í sorg ykkar.
Bjarni P. Magnússon.
Elsku hjartans amma, nú kveðj-
um við þig, aðeins sjö vikum eftir
að við kvöddum hann afa. Söknuður
okkar og missir er mikill, því ómet-
SIGRIÐUR
AÐALHEIÐ UR
PÉTURSDÓTTIR
anlegt var að eiga ykkur að. Nú er
lokið mikilvægum kafla í sögu lífs
okkar allra. En við eram sterk, því
við eigum svo margs að minnast.
Við hugsum til baka og gleðjumst
yfir óteljandi minningum um yndis-
legt fólk, sem gaf okkur svo margt.
Elsku amma, þú varst einstök
og þú varst svo mikil amma. Þú
gegndir því hlutverki af stór-
mennsku, eins og svo mörgum
öðrum hlutverkum sem óvenjulegt
og stundum erfitt lífið úthlutaði.
Við systkinin eigum ómetanlegan
fjársjóð minninga um sönginn
þinn, ljóðin og sögurnar, sem
fylltu eyrun og hugann á meðan
maginn tútnaði út af alls konar
bakkelsi og mjólk. Við fengum
aldrei nóg af listrænu veitingun-
um og alltaf varðstu jafn hissa
þegar við gátum ekki innbyrt
meira af kökunum. En hógværari
listamenn eru vandfundnir. Allt
lék þér í höndum og listsaumur
jafnt sem aðrar hannyrðir voru
þér mikilvæg því í þér bjó ljóm-
andi sköpunargleði. Söngurinn,
kvæðin og heimur bókmenntanna
heilluðu þig til síðasta dags. Þessi
fegurð sem umvafði þig alla tíð
var traustur og viðeigandi rammi
um einstaka sál.
Við gengum að þér vísri þegar
eitthvað bjátaði á og þú sást alltaf
það góða í öllu og öllum. Þessi já-
kvæðni var eitt af aðalsmerkjum
þínum og þú varst flestum öðrum
opnari fyrir nýjum og skrítnum
hlutum sem „nútíminn" bar til þín í
gegnum árin. Björt og gefandi
framkoman heillaði fólk og þinn
óviðjafnanlega smitandi hlátur var
engu líkur.
Þú áttir takmarkalausa þolin-
mæði kennarans. I höndum sjö ára
stelpu, sem vildi læra að hekla,
varð til stór dúkur og önnur fimm
ára lærði að lesa á fáeinum dögum
án þess að nokkur annar vissi.
Á heimili ykkar afa við Lang-
holtsveg var vinum okkar og síðar
mökum tekið opnum örmum og
mikið var glaðst yfir barnabarna-
bömunum. Fá hjón njóta þess
nokkurn tíma að vera jafn náin og
þið afi vorað alla tíð. Og ýmislegt
var bardúsað. Söngurinn átti hug
ykkar beggja og margir kórarnir
nutu þjálfaðra raddanna. Enn hittir
maður fólk sem talar um stór-
sópraninn Siggu Pé.
Ykkur afa þótti gaman að ferð-
ast og heimsækja framandi lönd.
En alltaf vorum við systkinin því
fegnust að fá ykkur aftur heim til
okkar. Og elsku amma, þrátt fýrir
erfið veikindi og aðgerðir stóðst þú
samt alltaf stöðug, sterk og jákvæð
þótt mótvindurinn væri stundum
mikill. Það er ekki hægt að gera
sér í hugarlund erfiðleikana og
sársaukann sem þú þurftir að lifa
með svo lengi, en aldrei heyrðist þú
kvarta.
Eflaust átti afi að fara á undan,
til að búa allt í haginn og taka svo á
móti þér. I lágreistu húsi við lygnan
fjörð hefur hann verið önnum kaf-
inn við undibúninginn. Þar er
vinnuherbergi fullt af undariegum
verkfæram og falleg stofa þar sem
sólin skín inn um glugga, á bók-
arkili og körfu með marglitu garni.
Hann er ekki búinn að setja upp
gardínur, því það átt þú að gera
eins og svo margt annað. Kórinn á
staðnum vantar góðan sópran og
margir gamlir vinir bíða. Garðurinn
er alltaf fullur af sól og ilmandi
blómum. Þar getur þú setið, notið
veðurblíðunnar og tínt ber í sult-
urnar þínar, á meðan afi hleypur
um og dyttar að. Nú er bakið þitt
beint, verkimir horfnir og þú getur
allt.
Síðustu minningarnar um okkar
ástkæra ömmu era um sátta og
elskulega konu, sem samþykkti, en
trúði aldrei almennilega, að það
sem við börnin hennar gerðum fyr-
ir hana var bara veikburða tilraun
til að endurgjalda brot af því sem
hún gerði fýrir okkur. Við þökkum
þér fyi'ir allt elsku amman okkar og
huggum okkur við fallegu minning-
arnar um þig og afa, sem voruð svo
stór þáttur í lífi okkar allra.
Embla Dís, Guðmundur
og Sigríður Líba.