Morgunblaðið - 11.06.1999, Blaðsíða 14

14 FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Viagra
á markað
1. júlí
VIAGRA-LYFIÐ var í gær
kynnt íslenskum læknum, en
það verður sett á íslenskan
markað hinn 1. júlí og verður þá
fáanlegt gegn framvísun lyfseð-
ils.
Tveir danskir læknar, þeir
Peter Lyngdorf og Miehael
Vissing, önnuðust kynninguna,
en þeir hafa báðir stundað rann-
sóknir á ristruflunum og hafa
umfangsmikla reynslu af viagra.
Kom meðal annars fram í máli
þeirra að lyfið var sett á dansk-
an markað í fyrra og að nú hafa
fjölmargir sjúklingar prófað
það. Hefur það í mörgum tilvik-
um haft afar jákvæð áhrif á líf
sjúklinganna, en samkvæmt al-
þjóðlegri rannsókn töldu 72%
karla sem tóku viagra sig njóta
eðlilegra samfara.
Saga og verkun viagra
Viagra fékkst viðurkennt af
eftirlitsstofnun Bandaríkjanna
með lyfjum og matvælum í
mars 1998, að undangengnu
þrettán ára rannsóknarstarfi.
Síðan þá hafa yfir 9 milljónir
lyfseðla verið gefnir út til um
4,5 milljóna manna og nam
heiídarsalan árið 1998 788 millj-
ónum dollara. Lyfið er nú skráð
í 61 landi og sýna rannsóknir að
sá fjöldi karlmanna sem leitað
hefur til lækna vegna greining-
ar eða meðferðar ristruflana
hefur tvöfaldast á einu ári, frá
1997 til 1998.
Viagra virkar á þann veg að
það örvar blóðstreymið til getn-
aðarlimsins nægilega mikið til
að ná og viðhalda stinningu.
Peter Lyngdorf vildi þó vekja
athygli á því að viagra yki ekki
kynlífslöngun, heldur virkaði
það aðeins við kynferðislega
örvun. Jafnframt kom fram að
viagra getur haft ýmsar auka-
verkanir, svo sem höfuðverk,
roða í andliti, sjóntruflanir og
meltingartruflanir. í flestum til-
vikum eru þessar aukaverkanir
þó mildar og líða fljótt hjá. Það
sem helst ber að varast er að
taka ekki viagra á sama tíma og
nítratlyf eru tekin þar sem
blöndun þeirra getur valdið um-
talsverðri lækkun blóðþrýst-
ings. Einnig ber hjartasjúkling-
um að hafa samráð við lækni
áður en þeir nota viagra þar
sem samfarir auka álagið á
hjartað.
AVSKÁÓTÆICÍ HF.
Garösenda 21,
108 Reykjavík,
sími 568 6925.
FRÉTTIR
Þing norrænna þvagfæraskurðlækna og hjúkrunarfræðinga
Vonast til að fínna var-
anlegri lausn en viagra
gerð krabbameins hjá íslenskum
karlmönnum og að jafnaði greinist
um 140 ný tilfelli á ári. Segir hann
tíðni krabbameinsins hafa aukist
nokkuð á undanförnum árum, en
leggur áherslu á að dánartíðnin af
völdum þess hækki mun hægar. Var
rannsókn hans hugsuð sem nánari
kortlagning á því hvernig krabba-
meinið dreifist milli sjúklinga. „í ljós
hefur komið að um 60% einstakling-
anna eru með staðbundinn sjúkdóm
við greiningu, en þá aftur 40% sem
eru með sjúkdóm sem er vaxinn út
fyrir blöðruhálskirtilinn, annaðhvort
staðbundið við blöðruhálskirtilinn
eða farinn að dreifast og mynda
meinvörp," sagði Jón.
Rannsókn Jóns hefur einnig beinst
að þvi hvemig mönnum með krabba-
mein í blöðruhálskirtli farnast og þar
eru helstu niðurstöður þær að þeir
sem hafa krabbameinið á lægstu
stigum þess hafa jafngóðar lífshorfur
og friskir jafnaldrar þeirra. Þeir sem
hafa staðbundið krabbamein á verra
stigi þurfa hins vegar að horfast í
augu við um tveggja ára lífsskerð-
ingu miðað við jafnaldra og um 25%
líkur á dauða af völdum sjúkdómsins
á tíu árum. Þeir sem hafa krabba-
meinið á hæsta stigi missa aftur um
átta ár miðað við jafnaldra og sjúk-
dómurinn gerir það að verkum að
lífslíkur þeirra eftir tíu ár eru aðeins
um 5-10%. Jón vildi þó undirstrika
að gangur sjúkdómsins getur verið
mjög mismunandi. I sumum tilvikum
hefði hann nánast engin áhrif á lífs-
hlaup sjúklingsins en gæti á hinn
bóginn stytt líf hans verulega. Jafn-
framt sagði hann að meðalaldur
þeirra sem greinast með krabba-
meinið væri 74 ár og taka þyrfti tillit
til ýmissa annarra sjúkdóma.
Hvað varðar meðferðarmöguleika
sagði Jón að þeir væru háðir stigi og
eðli æxlisins og aldri sjúklingsins.
Hjá eldri mönnum með krabbamein
á lágu stigi væri oft beðið og séð til
hvort grípa þyrfti inn í. Einnig sagði
hann hægt að grípa til hormónalyfja
sem bæla æxlið, en hjá yngri mönn-
um með staðbundið krabbamein
væri gjarnan ráðist í skurðaðgerð
eða tekin upp geislameðferð.
Norræna hjartalæknaþingið í Reykjavfk
Byltingum spáð í meðferð
bráðrar kransæðastíflu
BANDARÍSKI læknirinn Eric Topol
boðaði byltingu í meðferð kransæða-
stíflu í fyrirlestri, sem hann hélt á
Norræna hjartalæknaþinginu í gær.
Sagði hann meðal annars að meðferð,
sem nú krefðist hálfs mánaðar
sjúkrahúsvistar myndi brátt ekki
krefjast nema sólarhringslegu á
sjúkrahúsi.
Norræna hjartalæknaþingið er nú
haldið í 17. sinn og fer fram á íslandi
dagana 9. til 11. júní. Þetta er í annað
sinn sem það er haldið hér á landi en
það var fyrst haldið hér fyrir tíu ár-
um. Fjöldi fyrirlesara er á þinginu og
eru gestir og þátttakendur um 800
manns. Tveir af virtustu hjartalækn-
um heims halda fyrirlestur á þinginu.
Topol, sem er prófessor við
Cleveland-læknamiðstöðina í Banda-
rílq'unum, talaði í gær um byltingu í
nútímameðferð á bráðri kransæða-
stíflu. Á morgun talar svo Eugene
Braunwald, prófessor í Boston í
Bandaríkjunum sem hann kallar:
Þróun hjartalækninga á næstu öld.
Að sögn Ama Kristinssonar, yfir-
læknis á hjartadeild Landspítalans,
er mikill heiður fyrir aðstandendur
þingsins að hafa fengið þessa menn
Eric Topol Árni Kristinsson
hingað til lands á þingið. Þeim stóð
báðum til boða að flytja fyrirlestra á
öðrum þingum en vildu frekar koma
til íslands.
Fljótvirkari meðferð
Eric Topol fjallaði um meðferð
sjúklinga með kransæðastíflu í sínum
fyrirlestri. Hann greindi bæði frá því
hvaða aðferðum hefði verið beitt til
þessa og hvaða nýjungar væru í sjón-
máli. Hingað til hefur
ýmsum aðferðum verið
beitt gegn kransæða-
stíflu og t.d. var sjúk-
lingum stundum gefið
aspirín til að eyða tapp-
anum sem myndast
hafði í æðinni og hindr-
aði blóðflæði. í dag eni
menn mikið famir að
nota blóðflögumynd-
andi lyf ásamt sterkari
útgáfu af aspiríni sem
hefur verið nefnd
súper-aspirín. Að auki
beita læknar kransæða-
víkkun. í lok fyrirlestr-
arins talaði Topol um
hvað aukin tækni og
þekking hefði gert meðferðina fjót-
virkari. Hann líkti framtíðinni við
aktu-taktu veitingastað þar sem þú
þarft ekki lengur að leggjast inn á
sjúkrahús. Aðgerð sem áður krafðist
nær hálfs mánaðar sjúkrahúslegu,
þýðir ekki nema sólarhringsviðveru
fyrir sjúklinginn í framtíðinni.
Topol sagði í viðtali við Morgun-
blaðið að sér fyndist ráðstefnan mjög
gagnleg og lofaði hana í hástert. Hér
væri fólk með mikla þekkingu að
skiptast á skoðunum um framfarir í
greininni. „Ráðstefnan er ekki of stór
sem gerir það að verkum að það er
auðveldara að meðtaka fróðleikinn,“
sagði Topol. Spurður um ástæðu þess
að hann tók ráðstefnuna á Islandi
fram yfir aðra í London sagði hann að
samvinna við ísland í rannsóknum á
hjartalækningum hefði skilað mjög
miklu.
Árni Kristinsson nefndi líka fyrir-
lestur Stephen Humpreys frá Bret-
landi, Kára Stefánssonar, forstjóra
Islenskrar erfðargreiningai- og Karls
Tryggvasonar, prófessors í Svíþjóð,
um erfðir hjarta- og æðasjúkdóma.
Humpreys talaði um samspil erfða-
galla og umhverfis, hvernig reyking-
armenn með erfðargalla gætu fengið
hjartasjúkdóma vegna reykinganna
og gallans, á meðan aðrir gætu reykt
í fjölda ára án þess að fá viðkomandi
sjúkdóm, en þeir hefðu þá ekki erfða-
gallann. Kári talaði um erfðagalla Is-
lendinga og rannsóknir sem benda til
þess að langlífi á Islandi gangi í erfð-
ir. Karl er hins vegar sá fyrsti sem
uppgötvaði erfðagalla er getur leitt til
nýmasjúkdóms.
Morgunblaðið/Halldór
TOM F. Lue flytur fyrirlestur sinn um ris-
truflanir á nýju árþúsundi.
Morgunblaðið/Golli
JÓN Tómasson kynnti rannsóknir sínar á
krabbameini í blöðruhálskirtli.
TOM F. Lue, einn helsti sérfræðing-
ur heims í ristruflunum, vonast til að
finna varanlegri lausn á þeim en vi-
agra-lyfið býður upp á og segir fyrstu
tilraunir vekja hjá sér bjartsýni.
Þetta er meðal þess sem fram kemur
á norrænu þingi þvagfæraskurð-
lækna og hjúkrunarfræðinga sem nú
stendur yfir í Borgarleikhúsinu, en
Davíð Oddsson forsætisráðherra setti
það formlega í gærmorgun.
Guðmundur Vikar Einarsson, for-
seti þingsins, sagði í samtali við Morg-
unblaðið að þingið hefði verið í undir-
búningi síðastliðin tvö ár, enda að
mörgu að hyggja varðandi til dæmis
pantanir á gistirými og ráðstefnusöl-
um. Þá hafi fjöldi þinggesta farið
langt fram úr upphaflegum áætlun-
um, en þingið sækja um 400 þvag-
færaskurðlæknar og 200 hjúkrunar-
konur og verður heildarfjöldi gesta
því um 700 þegar makar eru taldir
með. Þingið var síðast haldið hér á
landi árið 1989 og þá sóttu það um 150
manns og var í fyrstu búist við um 300
þátttakendum að þessu sinni.
Aðspurður um helstu umfjöllunar-
efni þingsins sagði Guðmundur Vik-
ar að mikil athygli, ekki síst fjölmiðla
og almennings, beindist að ristrufl-
unum hjá karlmönnum, en um þær
fjallar fyrirlestur Toms F. Lue, sem
er einn virtasti sérfræðingur heims í
þeim efnum. Guðmundur Vikar sagði
þó að af nægu öðru væri að taka og
að komið yrði inn á öll svið þvag-
færaskurðlækninga. „Hér verður til
dæmis mikið fjallað um blöðruháls-
kirtilinn og þá sérstaklega krabba-
mein í honum. Jón Tómasson er einn
þeirra sem fjalla um þau mál. Þá má
einnig nefna fyrirlestra um sístöðu,
þvagleka, krabbamein I þvagblöðru,
nýrnasteina og krabbamein í nýrum
og svona mætti lengi telja,“ sagði
Guðmundur Vikar.
Hann sagði jafnframt að þing sem
þetta hefði gríðarlega mikið gildi
fyrir Island, bæði vegna þeirrar
miklu læknisfræðilegu þekkingar
sem bærist til landsins og vegna
þess efnhagslega ábata sem ferða-
mennska af þessu tagi skilaði. Þá
taldi hann að þingið væri mikilvægur
liður í að efla samband og samstarf
milli norrænna lækna og hjúkrunar-
fræðinga.
Kínversk jurtalyf í stað viagra?
Morgunblaðið náði tali af þeim
Tom F. Lue og Jóni Tómassyni. Lue,
sem er prófessor við Kalíforníuhá-
skólann í San Francisco, hefur starf-
að við rannsóknir á ristruflunum
karla síðan 1981 og er sem fyrr segir
einn mesti sérfræðingur heims á því
sviði. Kynnti hann rannsóknir sínar í
fyrirlestri sem hann nefndi „Ris-
truflanir á nýju árþúsundi". Hann
segir athygli sína nú mikið beinast
að því að draga úr þeim aukaverkun-
um sem viagra-lyfið hefur, en notkun
þess getur m.a. valdið höfuðverk og
meltingartruflunum.
Vonast hann til að geta
þróað lyfið þannig að það
virki aðeins á getnaðar-
liminn, en hafi engin áhrif
á aðra líkamshluta. Sagði
hann að hafin væri vinna
með s.k. anti-sense-tækni
sem koma á í veg fyrir
framleiðslu líkamans á
því ensími sem viagra
virkar á og gæfu fyrstu
tilraunir á dýrum ástæðu
til bjartsýni.
Auk þessa kvaðst Lue
nú vera að vinna að því að
finna varanlega lækningu
á ristruflunum svo að þeir
sem þjást af þeim verði
ekki háðir því að taka vi-
agra-töflur. Nefndi hann í
því sambandi að ristrufl-
anir má oft rekja til blóð-
rásarvanda eða skemmda
á taugakerfi og sagði að
ef hægt væri að bæta
blóðrás sjúklinga eða
græða taugar þeirra geti
það leitt til lækningar á
ristruflunum.
Lue sagðist ekki
byggja allar rannsóknir
sínar á nýjustu tækni,
heldur væri hann líka
með jurtalyf til skoðunar.
„Við erum nú að prófa
kínverskt jurtalyf sem
samsett er úr tíu efnum.
Það virðist gefa góða raun, en enn
vitum við ekki hvernig það virkar, né
heldur hvaða efni í því hafa þessi já-
kvæðu áhrif. Við þurfum því að
kanna þetta nánar, en þetta er vissu-
lega spennandi kostur, enda hafa
Kínverjar notað lyf af þessu tagi öld-
um saman með góðum árangri.“
Merk íslensk rannsókn á
krabbameini í blöðruhálskirtli
Jón Tómasson, læknir á barna-
deild Sjúkrahúss Reykjavíkur, hefur
ásamt fleirum unnið að rannsókn á
krabbameini í blöðruhálskirtli hjá ís-
lenskum karlmönnum sem greindust
frá 1983-1987. Jón segir krabbamein
í blöðruhálskirtli vera algengustu