Morgunblaðið - 11.06.1999, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1999 4Tr
GÍSLI
BJÖRGVINSSON
+ Gísli Björgvins-
son fæddist á
Hlíðarenda í Breið-
dal 24. mars 1909.
Hann lést á Skarði í
Breiðdal 26. maí
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
bændahjónin Björg-
vin Jónasson og
Sigurbjörg Erlends-
dóttir, sem bjuggu á
Hlíðarenda. Gísli
var elstur tíu systk-
ina en af þeim eru
fjögur enn Lifandi.
Gísli kvæntist
1938 Sigurbjörgu Snjólfsdóttur
frá Veturhúsum í Hamarsfirði,
f. 30. júlí 1915, d. 16. septem-
ber 1992. Börn þeirra eru: Ás-
dís, f. 17. apríl 1940, tvíburarn-
ir Bergþóra og Snjólfur, f. 3.
janúar 1942, og Ingibjörg, f. 7.
apríl 1952. Ásdís er bústýra á
Skarði í Breiðdal, gift Sigurði
Kristinssyni frá Djúpavogi.
Börn þeirra eru Árnaldur,
bóndi og búfræðing-
ur á Hlíðarenda,
kvæntur Gróu Jó-
hannsdóttur búfræð-
ingi, og Hlíðar, sem
býr með foreldrum
sínum á Skarði.
Bergþóra er skóla-
málastjóri í Húna-
vatnssýslum, gift Er-
ling Ólafssyni að-
stoðarskólastjóra í
Húnavallaskóia.
Börn Bergþóru eru
Þórður tónsmiður, í
sambúð með Bryn-
dísi Höllu Gylfadótt-
ur selióleikara, og Gísli háskóla-
nemi, í sambúð með Sunnu Þór-
arinsdóttur stúdent frá Akra-
nesi, synir Magnúsar Þórs Jóns-
sonar, tóniistarmanns og rithöf-
undar, fyrri eiginmanns hennar,
og Auður Lilja Erlingsdóttir
stúdent. Snjólfur er rafveituvirki
á Breiðdalsvík, kvæntur Steinu
Kristínu Þórarinsdóttur frá
Vestmannaeyjum. Börn Snjólfs
Á Austfjörðum hefur löngum
dafnað þroskavænlegt mannlíf sem
hefur getið af sér margan kjam-
mikinn einstakling. Þegar þú ekur
eftir þjóðvegi 1 frá Egilsstöðum og
niður á firði þá ferðu inn Skriðdal-
inn, yfír Breiðdalsheiði og kemur
niður í Suðurdal. Þú ekur út hann
og þá blasa við Eydalir, hið marg-
fræga prestsetur þar sem margir
merkisklerkar hafa setið og ritað
nafn sitt í sögu og ljóð landsins, og
á vinstri hönd teygir sig Norðurdal-
ur en Breiðdalur skiptist í Suður-
dal, Norðurdal og Útsveit. Hann er
ekki fjölfarinn þar sem enginn
þjóðvegur liggur um hann lengur
en þar þróaðist líf og gerir enn þótt
það hafi átt undir högg að sækja
eins og á fleiri dreifbýlisstöðum
okkar lands seinustu áratugi. Þú
ekur framhjá bæjunum Gilsárstekk
og Gilsá meðfram Breiðdalsá og
framundan er fögur fjallasýn þar
sem Tóin gnæfir hátt til himna og
áður fyrr lágu alfaraleiðir hér um
yfir Reindalsheiði frá Fáskrúðsfirði
og suður Jórvíkurskarð og síðan
Berufjarðarskarð niður í Berufjörð.
Hér er bæiinn Hlíðarendi og út
frá Hlíðarenda var reist nýbýlið
Þrastarhlíð iyrir miðbik aldarinnar.
Þar bjó Gísli Björgvinsson, sem nú
hefur kvatt þetta jarðlíf, ásamt
konu sinni Sigurbjörgu Snjólfsdótt-
ur og þau eignuðust þar bömin Ás-
dísi, tvíburana Bergþóm og Snjólf,
og Ingibjörgu. Orlögin höguðu því
svo að á seinni hluta áttunda ára-
tugar þá fór ég að venja komur mín-
ar á þetta heimili eftir að ég hafði
hafið sambúð með Bergþóm. Ein-
hvem veginn hafði ég, borgarbamið
úr Reykjavík, aldrei ímyndað með
að ég ætti eftir að þramma um
Norðurdahnn og kynnast mannlíf-
inu þar. En enginn ræður sínum
næturstað og með tímanum varð
þessi dalur fastur liður í tilvem
minni. Á hverju sumri lá leiðin aust-
ur og þetta var einn af gleðigjöfum
lífsins að dvelja um skeið fyrst í
Þrastarhlíð og síðan í Hlíðarenda
eða á Skarði eftir að Gísli hafði
bmgðið búi og bjó hjá Ásdísi dóttur
sinni og Sigurði manni hennar en
Sigurbjörg lést 1985.
Gísli var hár og myndarlegur á
velli enda höfðu hann og bræður
hans verið annálaðir íþróttamenn í
sinu heimahéraði á yngri áram.
Hann var stórskorinn í andliti og
miklar augabrýr settu sterkan svip
á hann. Þegar maður kynntist
Gísla þá komst maður að því að
þetta var maður margra sæva.
Hann var vel lesinn og fróður sem
af bar. Hann var af þeirri kynslóð
sem þurfti að hafa fyrir því að
komast til bókar og mennta. Hann
átti því láni að fagna að komast tvö
ár í Héraðsskólann á Laugarvatni
og það hefur eflaust sett mark á
allt hans líf. Hann fylgdist með öllu
sem var að gerast í þjóðlífinu langt
fram á níunda áratug lífs síns.
Hann hafði verið athafnamikill í fé-
lags- og íþróttalífi. Var oddviti um
skeið í Breiðdal. Hann var tónelsk-
ur og spilaði á dragspil af mikilli
list. Stjórnmálabarátta og umræð-
ur um hana var hans yndi. Hann
var einn af þeim sem hafði yfirgef-
ið Framsóknarflokkinn, var vinstri
þjóðemissinni, mikill andstæðing-
ur herstöðva og alþýðukúgunar
hvar sem hún birtist og hafði alltaf
eitthvað að leggja til málanna um
þau málefni. Hann var einn af
ósungnu hetjum ferskeytlunnar,
þessarar þjóðarskemmtunar Is-
lendinga, og þegar hann vildi láta
skoðun sína í Ijós var það í formi
vísu og þar vom fáir honum fremri.
Vísur sínar á eldri áram skrifaði
hann á vafninga sem komu utanum
Þjóðviljann og hafa flestar af þeim
glatast. Höfundareinkenni hans
vora kaldhæðni og glettni sem
hittu beint í mark. Eg get ekki
stillt mig um að láta hér fylgja
þrjár stökur. Sú fyrsta varð til í
verðbólguþjóðfélaginu íslandi og
þar var til bankastjóri nokkur:
Vel hefur Nordal við oss gert,
vann því fjöldans hjörtu.
Að hans ráði er aldrei skert
íslenskt gengi í björtu.
Ónefndur ráðherra en fyrsti
stafurinn í nafni hans byrjar á Joð
Ó en var ekki í náðinni hjá Gísla, af
mörgum ástæðum;
Bænir mínar ber ég fram í bljúgum
tóni:
Vættir góðar vaki á Fróni
og vemdi okkur fyrir Jóni.
Og hér kemur ein um svipað efni
sem enn á við og kannsld aldrei
eins og í dag:
Skriðdýr lifa á landi hér,
létt mun dæmi að nefna.
Um það vitni íslensk ber
utanríkisstefna.
Ég kynntist Gísla þegar hann var
kominn á efri ár. Ég upplifði því
ekki að sjá framkvæmdamanninn
og bóndann sem rak stórt heimili.
Þó átti ég því láni að fagna að sjá
stjúpsyni mína og dóttur fara til
dvalar hjá Gísla og Sigurbjörgu.
Þar sá maður þá þætti sem ein-
kenndu þau hjón framar öllu öðra.
Þau voru mannvinir, húmanistar, í
orðsins fyllstu merkingu. Börn löð-
uðust að þeim og þau komu fram við
þau eins og fullþroska einstaklinga.
Áram saman tóku þau böm til sum-
ardvalar og sum af þeim komu ár
eftir ár og urðu hluti af fjölskyld-
unni. I samskiptum þeirra við böm
spegluðust lífsviðhorf þeirra og það
var gaman að koma og setjast niður
eru Kristrún, en móðir hennar
er Sigrún Aadnegard, Sigur-
björg Asdis, kennari á Breiðdals-
vík, Guðríður, gift Þorgilsi Guð-
mundssyni, og Þóra Kristín hár-
skeri, í sambúð með Stefáni
Magnússyni frá Fáskrúðsfirði.
Barnabörn Gísla og Sigurbjarg-
ar eru nú orðin tíu. Ingibjörg bjó
með foreldrum sínum í Þrasta-
hlíð þar til hún flutti með föður
sínum til Ásdísar systur sinnar.
Gísli stundaði nám við Héraðs-
skólann á Laugarvatni
1930-1932. Hann stundaði flest
venjuleg störf til sveita, m.a.
vegavinnu, sláturhússtörf og
vinnumennsku. Hann var fyrst
bóndi á Hlíðarenda í Breiðdal
með móður sinni við andlát föður
síns, síðan á Streiti í Breiðdal og
seinast á nýbýlinu Hlíðarenda II
(Þrastahlíð), einnig í Breiðdal.
Gísli gegndi fjölmörgum trún-
aðarstörfúm í sinni sveit, sat í
hreppsnefnd, var oddviti um
skeið, sat í stjórn Kaupfélagsins
og Ungmennafélagsins Hrafnkels
Freysgoða. Seinustu árin, eftir
lát Sigurbjargar konu hans, bjó
hann hjá Ásdísi dóttur sinni á
Skarði.
títför Gísla fór fram frá
Heydalakirkju 6. júní.
og spjalla um allt milli himins og
jarðar. Þau bættu hvort annað upp
eins og hjón gera oft eftir langar
samvistir. Gísli var ekki í eldhús-
störfunum né lagði á borð, hann var
dæmigerður fulltrúi sinnar kynslóð-
ar í þeim hlutum, og Sigurbjörg
sagði svo sem ekki margt en þegar
hún sagði eitthvað var tekið mark á
því og það virt. Þau vora hluti af
lífsstíl sem því miður er að hverfa í
fjölmiðlaþjóðfélagi okkar tíma. Oft
hafa á okkar heimili vaknað minn-
ingar um sumardvalimar í Þrasta-
hlíð. Og vissir atburðir hafa með
tímanum orðið þjóðsögur í furðu-
sagnastíl.
Ég vil með þessu greinarkorni
kveðja Gísla og þakka fyrir margar
ánægjustundir sem hann veitti
mér. Ég hugsa að ég hafi orðið
betri maður á því að kynnast hon-
um og hans lífsgildum. Ég veit líka
að hans verður sárt saknað, af
systkinum, sérstaklega Ingibjörgu,
bamabörnum og öllum þeim sem
hafa kynnst honum á lífsleiðinni.
Mig langar að enda með einni af
vísum Gísla sem sýnir hans lífsvið-
horf í hnotskurn;
Láti ég prenta ljóðasafnið
líst mér vandi að fmna nafnið
en áherslu ég á það legg:
Að eitthvert gras úr heimahögum
hæfa þyki mínum bögum.
- Það gæti verið þursaskegg.
Það vora heimahagarnir, tryggð-
in við þá og baráttan fyrir mann-
sæmandi kjörum þeirra sem reyna
að seiglast áfram við óblíð kjör í
dreifbýlinu ásamt virðingu fyrir líf-
inu sjálfu. Þetta era þeir þættir
sem ég mun minnast Gísla fyrir.
Erling Ólafsson.
Kvatt hefur okkur kempa góð,
kær verður minning sú.
Yndi hans voru íslenzk ljóð,
átti þar löngum dýran sjóð.
Andans var blómlegt bú.
Fá og fátækleg verða kveðjuorð
mín þegar sá góði drengur, Gísli
bóndi Björgvinsson í Þrastarhh'ð í
Breiðdal, er allur. Kynni mín við
hann mest á stopulum stundum á
fundaferðum, en þær stundir ómet-
anlegar, auðguðu og brýndu til at-
hafna góðra í þágu lands og lýðs,
Austurlands þó allra helzt.
Og svo fengust með ærnum eft-
irgangsmunum hverju sinni þessar
leiftrandi íyndnu stökur, sem
aldrei misstu marks. Þær gátu ver-
ið býsna beittar þegar baráttugleði
hugsjónamannsins birtist í fjóram
línum, meitluðum og snjöllum, mál-
ið tært og hreint, en oftast varð
hnyttnin öðru yfirsterkari, gróm-
laus og gefandi gleði eina. Vísurnar
hafa víða fylgt mér í fagnaði góðum
og alltaf vekja þær gleðihlátur svo
geislandi bjartan, svona í réttum
takti við stökurnar hans stór-
snjöllu. Mér auðnaðist einu sinni að
koma þeim að á öldum ljósvakans
og uppskar mikla þökk margra fyr-
ir s.s. jafnan áður og síðar er ég
hefi leitað í Ustasmiðju hans. Gísli
fylgdist fjarska vel með hræring-
um öllum í þjóðlífinu, átti auðveí#*-
með að greina hismið frá kjarnan-
um, sá gjaman bezt skoplegu hlið-
amar, en hann var alvöramaður
markvissra meininga um það sem á
döfinni var hverju sinni.
Félagshyggja, réttlæti og jöfnuð-
ur manna á meðal vora honum boð-
prð bezt, ísland vildi hann hafa fyrir
Islendinga eina, alfrjálst af viðjum
erlends valds. Heit gat eggjan hans
orðið þegar honum þótti undanslátt-
ur og öfugþróun úr hófi keyra. En
gamansemin ghtrandi var aldrei
langt undan og þessi hlýja hugsurí*.
þess sómadrengs sem unni íslenzkri
sveit og auði hennar, ævistarfið
helgað frjóu Ufi og gróðri hinnar
gefandi moldar. Hann var bóndi af
beztu gerð, en hefði sómt sér vel
hvarvetna í þjóðfélaginu, ekki sízt
vegna ágætrar greindar og gjör-
hygU sem gagnast hefðu hvar sem
var. Vináttu hans og samfylgd mat
ég mikils, enda GísU ófeiminn við að
segja kost og löst á hverju einu, orð
hans hin ágætasta loftvog fyrir
þann sem í stríði dægurmálanna
stóð. Að leiðarlokum þakka ég ljúf-
ar Uðnar stundir, aðeins aUtof fáar
með þessum öðUngi aUslenzkra við-
horfa, sem átti þá hugarsýn heið^
að okkur mætti hlotnast enn betn
og réttlátari veröld, þar sem réttur
hins snauða væri í engu fyrir borð
borinn. Bömum hans og aðstand-
endum öðram era sendar einlægar
samúðarkveðjur. GísU bar eðlilega
hag bænda og sveitanna mjög fyrir
bijósti og sveið sárt þegar að þeim
vora atlögur gerðar. Hann orti svo
eitt sinn um illkvittna árás á stétt
sína.
Háðu stríð við eld og ís
unnu sigra stóra.
Nú er þjóðarvoði vís
verði þeim leyft að tóra.
Far heill vinur á vegum hins
óræða. Fylgi þér ómur íslenzkra
ljóða og yndi dalanna byggða.
Helgi Seljan.
+ Guðrún Þórhild-
ur Björg Jónas-
dóttir var fædd að
Borg í Skötufírði við
Isaíjarðardjúp hinn
26. júní 1930. Hún
lést á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 6. júní
síðastliðinn. For-
eldrar: Jónas Þórð-
arson smiður og
Sigríður Magnús-
dóttir húsfreyja. Á
öðru aidursári henn-
ar fluttu foreldrar
hennar að Kleyfúm í
Skötufu-ði þar sem
Guðrún ólst upp þar til hún var 8
ára, en þá fluttu foreldrar henn-
ar til Hmfsdals. í Hnífsdal ólst
Guðrún upp til um 18 ára aldurs,
þá tók hún sig til og ákvað að yf-
irgefa heimahagana og fór í vist
suður. Hún starfaði sem vinnu-
stúlka á nokkrum heimilum og
um tíma á Ferstiklu sem lengi
var áningarstaður þeirra sem
áttu leið norður í land. Árið 1948
Elskuleg móðir mín Guðrún Þór-
hildur Björg Jónasdóttir lést á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur að kvöldi 6.
júní sl. eftir erfið veikindi. Stutt er á
milli sorgar og gleði því daginn áður
hafði hún ætlað að koma heim dag-
stund. Mamma mín var ákveðin
kona sem lét sér ekki allt fyrir
brjósti brenna, það sá ég best þegar
hún var orðin veik. Ef eitthvað bját-
aði á var alltaf gott að geta leitað til
hennar. Styrkurinn sem hún gaf
mér á erfiðum tímum er mér ómet-
anlegur. Hannyrðakona var hún
mikil sama hvort það var heklað,
prjónað, saumað eða föndrað, allt
fluttist svo Guðrún
til Innri-Njarðvíkur
þar sem hún starf-
aði lengi hjá mötu-
neyti hraðfrysti-
hússins á staðnum.
Þar hitti hún eigin-
mannsefni sitt,
Eyjólf Kr.
Snælaugsson, og
voru þau gefin sam-
an í Narfakoti í
Innri-Njarðvík árið
1955. Guðrún eign-
aðist fjögur börn og
eru þau: 1) Jónas
Helgi Eyjólfsson, f.
1952, leiðbeinandi og fyrrum yf-
irlögregluþjónn. 2) Vilhjálmur
Kristinn Eyjólfsson, f. 1954,
verktaki. 3) Eyjólfur Ævar Eyj-
ólfsson, f. 1956, slökkviliðsmað-
ur. 4) Þórey Eyjólfsdóttir, f.
1963, húsmóðir. Böm Guðrúnar
eru öil á lífi.
titför Guðrúnar fer fram frá
Innri-Njarðvíkurkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
lék þetta í höndunum á henni og var
hún vandvirk mjög. Garðurinn
hennar var henni kær enda eyddi
hún þar mörgum stundum við að
gróðursetja tré og blóm. Ekki ætla
ég að tíunda samverustundir okkar
mömmu hér, þær eigum við fyrir
okkur, enda efni í heila bók. Mér
dettur þó til hugar ljóð eftir Davíð
Stefánsson sem ég heyrði fyrir
nokkrum áram og er það svona:
Ef sérð þú gamla konu
þá minnstu móður þinnar
sem mildast átti brosið
og þyngstu störfin vann.
Hún fómaði þér kröftum
og fegurð æsku sinnar
og fræddi þig um lífið,
sem gerði úr þér mann.
Elsku mamma mín, ég þakka þér
innilega fyrir allar samverustund-
irnar sem við áttum. Ég trúi að nú
sért þú á stað með fallegum garðW
og þjáist ekki lengur.
Blessuð sé minning þín.
Elsku pabbi minn og fjölskylda.
Guð gefi ykkur styrk til að takast á
við sáran missi.
Þórey Eyjólfsdóttir.
Elsku amma Gunna er dáin. Við
söknum hennar mikið, en við vitum
að nú líður henni betur. Það verður
tómlegt að koma heim til ömmu til
að hjóla í sumar. Amma kenndi okk-
ur bæn:
Vertu yfir og allt um kring.
Með eUífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring,
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum.)
Guð geymi þig, elsku amma
Gunna.
Elsku Eyjólfur afi, Guð styrki
Þig-
Kristinn Orn, Gunnar Örn,
Ævar Örn og Eyjólfur Örn.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusetL
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að dis)^'
lingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er
móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru
nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect eru einnig auðveld í
úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í
bréfasíma 569 1115, eða á netfang þess
(minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið
greinina inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina
fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðal-
línubil og hæfilega línulengd - eða 2.2Q^|
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
GUÐRUN ÞORHILDUR
BJÖRG JÓNASDÓTTIR