Morgunblaðið - 31.08.1999, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 31. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÁBYRGÐ OG
YELFERÐ BARNA
OFBELDI er alltaf hörmulegt, en fátt er verra en ofbeldi
gegn börnum. Þau geta ekki borið hönd fyrir höfuð sér.
Það er sorgleg staðreynd, að börn hafa búið við misjafnar að-
stæður frá upphafi vega, en í siðuðu nútímaþjóðfélagi ber
börnunum allt það bezta sem foreldrar, ættingjar og samfé-
lagið sjálft getur búið þeim. Við berum öll ábyrgð á börnum
þessa lands og hún felur m.a. í sér að gera félagsmálayfirvöld-
um viðvart leiki grunur á að barn sé beitt andlegu eða líkam-
legu ofbeldi. Fyrirmæli íslenzkra laga í þessum efnum eru
skýr og upphefja m.a. þagnarskyldu heilbrigðisstétta.
Samkvæmt almennri skilgreiningu er ill meðferð „þegar
börn verða fyrir áverka af hendi foreldris eða forráðamanns,
eða vegna vanrækslu þeirra, og framferði foreldris eða for-
ráðamanns stríðir gegn viðurkenndri hegðun eða brýtur í
bága við lög um vernd barna og ungmenna nema um slys hafi
verið að ræða.“
Rauði kross Islands efndi til ráðstefnu fyrir síðustu helgi
um börn og áföll og í fyrirlestri, sem Gestur Pálsson, barna-
læknir á Barnaspítala Hringsins, flutti, sagði hann, að ofbeldi
gegn börnum fæli m.a. í sér líkamlega áverka, svo sem bein-
brot, bruna, mar, sár eða áverka á innri líffærum. Kynferðis-
leg misbeiting falli þó ekki undir þessa skilgreingu. Gestur
kvað rétt barna viðurkenndan með ýmsum hætti, m.a. með yf-
irlýsingu Sameinuðu þjóðanna og með lögum og reglugerðum
hér á landi. Hann kvað réttindi barna í góðum farvegi á ís-
landi, en hins vegar væri spurningin sú, hvernig gengi að
framfylgja lögunum. í því sambandi lagði hann áherzlu á þá
lagaskyldu, að tilkynna félagsmálayfírvöldum um slæma með-
ferð á barni jafnvel þótt aðeins lægi fyrir grunur um slíkt en
ekki vissa.
I máli Gests kom fram, að frá árinu 1980 hafi 308 börn ver-
ið rannsökuð á barnadeild Landspítalans vegna gruns um illa
meðferð, þar af 43 vegna líkamsmeiðinga. I helmingi tilfella
hafi verið hægt að staðfesta áverkann, sem barnið var sent út
af á barnadeildina. Hann taldi trúlegt, að líkamlegt ofbeldi
gegn börnum væri vangreint hér á landi. Miðað við tölur frá
Bretlandi um tíðni slíks ofbeldis jafngilti það 10-20 tilvikum
alvarlegra áverka hér á landi árlega og einu til tveimur and-
látum.
Þessar upplýsingar eru ógnvekjandi og virðist tíðni alvar-
legs ofbeldis gegn börnum sennilega meira en flestir íslend-
ingar hafa gert sér í hugarlund. Við því þarf að bregðast og
það verður varla gert öðruvísi en að hafa vakandi auga á
börnum í nánasta umhverfi. Við berum öll ábyrgð á velferð
þeirra.
LÍFRÆNT LAMBAKJÖT
FORVITNILEG umræða á sér nú stað í íslenskum land-
búnaði um möguleika þess að íslenskt lambakjöt fái vott-
un sem lífrænt ræktuð afurð á Evrópumarkaði, líkt og rakið
var í grein í Morgunblaðinu um helgina.
Það leikur enginn vafí á því að íslenskt lambakjöt er fram-
leitt við mun náttúrulegri aðstæður en gengur og gerist við
kjötframleiðslu víðast hvar í heiminum. Þar sem ærnar hafa
verið aldar á ólífrænu fóðri yfir veturinn uppfyllir lambakjötið
hins vegar ekki reglur ESB um lífrænar afurðir þó svo að
lömbin gangi sjálfala um heiðar fram að slátrun.
Áhugi hefur verið á því að reyna að fá undanþágu frá þessu
en það telja framleiðendur lífrænna afurða hér á landi fráleitt.
Rök þeirra eru sterk. Lífræn framleiðsla á landbúnaðarafurð-
um byggist á ákveðnum forsendum og hugmyndafræði, hún er
ekki markaðssetningarbragð. Sé áhugi á því að auka veg ís-
lensks lambakjöts á erlendum mörkuðum með því að bjóða
upp á lífrænt vottaðar afurðir væri nær að hvetja þá bændur
er vilja taka skrefið til fulls og uppfylla nauðsynleg skilyrði
fyrir vottun.
Lífrænar afurðir njóta vaxandi vinsælda í flestum iðnríkj-
um og benda allar spár til að sú þróun muni halda áfram.
Neytendur verða sér stöðugt betur meðvitandi um innihald
matvæla og með hverju díoxín- eða hormónahneyksli vex tor-
tryggni þeirra í garð iðnaðarframleiðslu á matvælum.
Neytendur eiga að geta valið á milli þess að kaupa hefð-
bundna framleiðslu eða þá lífræna, sem yfírleitt þarf að
greiða meira fyrir. Þeim er enginn greiði gerður með því að
íslensk sauðfjárrækt í heild sinni reyni að verða sér úti um líf-
rænan stimpil án þess að hin nauðsynlega hugarfarsbreyting
er slíkri vottun fylgir eigi sér stað.
Austfirðingar stofna félag til stuðningi
Morgunblaðið/jt
Einar Rafn Haraldsson var kjörinn formaður samtakanna.
Fóik
Stjórnvöld standi
fyrirætlanir um vir
Með stuttum fyrirvara
boðuðu nokkrir Aust-
fírðingar til stofnfundar
samtaka til að hvetja
stjórnvöld til að hvika
ekki frá áformum um
virkjun fallvatna á Aust-
urlandi og uppbyggingu
stóriðju á Reyðarfírði.
Jóhannes Tómasson sat
fundinn, en hann sóttu
yfír 600 Austfírðingar.
Hann var þétt setinn bekkurinn í Valaskjálf á stofnfundi samtake
YFIR 600 manns sátu stofn-
fund samtakanna Afl fyrir
Austurland á Egilsstöðum
síðastliðinn laugardag. Um
1.200 manns höfðu skráð sig í sam-
tökin þegar fundur var úti og jafn-
framt skrifað undir áskorun til
stjómvalda um „að hvika hvergi frá
áformum um virkjun fallvatna á
Austurlandi og uppbyggingu stóriðju
í Reyðarfírði, Austfirðingum og þjóð-
inni allri til heilla", eins og segir í
þriðju grein samþykktai- um mark-
mið og tilgang samtakanna. Áfram
verður safnað undirskriftum og liggja
listar frammi víða á Austurlandi.
Einar Rafn Haraldsson á Egils-
stöðum, sem kjörinn var formaður
samtakanna, segir markmið þeirra að
standa fyrir söfnun undirskrifta til að
sýna hver sé raunverulegur stuðning-
ur við áform um virkjanir og stóriðju
á Austurlandi. Einnig að standa fag-
lega að umræðu um virkjanir og stór-
iðju og taka virkan þátt í umræðum
um málefnið.
Eiríkur Ólafsson á Fáskrúðsfirði,
einn forgöngumanna um stofnun
samtakanna, kvaðst vona að fundar-
dagsins yrði minnst fyrir þá sam-
stöðu sem Austíu-ðingar sýndu með
fundinum. „Núna sjá fjölmiðlamir
hinn þögla meirihluta hér á Austur-
landi,“ sagði hann. Hann
sagði virkjun hafa verið
lofað í tuttugu ár en með-
an ekkert hefði gerst
mættu Austfirðingar
horfa á eftir fólki sínu sog-
ast til suðvesturhorns landsins. „Eft-
ir tuttugu ár eru margh- sem reyna
að bregða fyrir okkur fæti. Sjónvarp
allra landsmanna er með hreint ótrú-
legan áróður gegn Austfirðingum og
atvinnuuppbyggingu hér. Búið væri
að reka marga úr starfi ef þeir mis-
notuðu aðstöðu sína eins og sumir
þar á bæ - og samt neyðumst við til
að borga afnotagjöldin," sagði Eirík-
ur meðal annars í ávarpi í upphafi
fundarins. Hann sagði að það sama
ætti við um aðra fjölmiðla án þess að
nafngreina þá.
Gæs friðuð til að
skjóta hana sxðar
„Félagar Skotveiðifelagsins vilja
friða gæsina, það er nú gott, en ein-
göngu til þess að geta skotið hana
síðar.“ Eiríkur sagði að Austfirðingar
vildu fara mjúkum höndum um land-
ið. „Við eigum rétt á og
reyndar krefjumst þess að
fá að búa og starfa áfram í
þessum fallega fjórðungi
okkar, sem er samfélag
mannlífs og náttúru, og
geta lifað hér mannsæmandi lífi.“
Theodór Blöndal á Seyðisfirði flutti
tölu á fundinum þar sem hann rifjaði
upp sögu virkjunaráforma á Austur-
landi. Hann sagði í upphafi máls síns
að svo góð mæting á fundinn sýndi að
þeir sem hefðu staðið fyrir virkjunar-
áformum og þeir sem hefðu bundið
vonir við þær hefðu haft rétt fyrir
sér. Theodór minnti á að Fljótsdals-
virkjun hefði verið boðin út árið 1991,
mörg tilboð borist og þá hefði ríkt
sæmileg sátt um málið. Hann sagði
bylgju fólksflutninga frá Austurlandi
hafa byrjað með tilkomu kvóta, flokk-
un veiðiskipa og sameiningu fyrir-
tækja, vélvæðingu í frystihúsum og
bræðslu, kvóta í landbúnaði og fleiru.
Theodór sagði margt hafa verið gert
til að snúa þessari þróun við. Stofnað
hefði verið Atvinnuþróunarfélag
Austurlands, sveitarfélög verið sam-
einuð svo og heilsugæslustöðvar, allt
þetta væri til að undirbúa jarðveginn
og bæta fyrir áframhaldandi byggð á
Austurlandi. „En okkur er farið að
vanta ný atvinnutækifæri og þess
vegna kom það eins og ný von fyrir
tveimur árum þegar fulltrúar frá
Noregi fóru hér um og vildu skoða
byggingu stóriðjuvers í Reyðarfirði."
Hann sagði að þá hefði landið á Eyja-
bökkum skyndilega verið talið mun
verðmætara en áður, sem gæti vel
verið, og vissulega væri fagurt á
Eyjabökkum. „En það verður ekki
bæði haldið og sleppt. Við getum ekki
Höfum beðið
eftir virkjun í
tuttugu ár