Morgunblaðið - 05.09.1999, Síða 10

10 SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ALLMARGIR íslendingar
hafa nú nýtt sér tölvu-
tæknina til að stunda fjar-
nám við erlenda háskóla,
einkum í Bretlandi og
Bandaríkjunum. Erfítt er
þó að fá traustar upplýs-
ingar um fjöldann og hvað
fólkið leggur einkum stund á enda
hvergi til nein miðlæg skrá yfir
nemendurna. Námsframboðið er
mismunandi fjölbreytt í skólunum,
um er að ræða BS-gráður og BA-
gráður en einnig mastersnám.
Einkum virðast Bretar vera fram-
arlega á þessu sviði. Lítið er enn
um að Islendingar stundi fjamám
við háskóla á Norðurlöndunum, þó
hefur Háskólinn á Akureyri verið
milliliður íyrir fjamám við háskóla
í Svíþjóð. Hægt er meðal annars að
fá upplýsingar og heimilisföng fjöl-
margra háskóla erlendis á heima-
síðu Alþjóðaskrifstofu háskóla-
stigsins, http:/Avww.ask.hi.is.
Guðbjörg Guðmundsdóttir er
fædd 1962 og útskrifaðist með BS-
gráðu í hjúkrun frá Háskóla ís-
lands 1988, vann lengi á krabba-
meinsdeild Landspítalans en vinn-
ur nú hjá Sjúkrahúsi Reykjavíkur.
Hún er í sambúð en á engin böm.
Guðbjörg lýkur í haust tveggja
ára mastersnámi í hjúkmn við há-
skólann í Manchester en Háskólinn
á Akureyri hefur milligöngu um
námið hér heima.
„Við vorum 12 íslendingar, þar
af tveir karlar, í þessu námi en ein-
hverjir hættu og nýr hópur byrjaði
í haust, hef ég heyrt. Frá því í
fyrrahaust hefur verið boðið upp á
mastersnám í hjúkmnarfræði við
Háskóla Islands en mjög fáir eru
teknir inn.
Þurftu aldrei að fara út
Við fómm aldrei út til Manchest-
er en við sem vomm hér fyrir
sunnan þurftum að fara nokkmm
sinnum norður. Seinna árið gátum
við þó notað fjarfundakerfíð í Há-
skóla íslands og sleppt öllum
ferðalögum. Við höfðum alltaf ís-
lenska leiðbeinendur í hverju nám-
skeiði og bresku kennarana vomm
við í tölvupóstsambandi við eftir
þörfum. Námsefnið fengum við
sent að utan í pósti auk hugmynda
um ítarefni."
Skólagjöldin vora um 190 þús-
und krónur á ári en þar við bættist
bókakostnaður, síma- og ljósritun-
arkostnaður og fleira. Hún giskar á
að beinn heildarkostnaður hennar
við námið hafí verið um 500 þúsund
krónur en þá vantar að vísu kostn-
að vegna vinnutaps. íslendingar
njóta aðOdarinnar að Evrópska
efnahagssvæðinu og greiða nú ekki
mikið hærri skólagjöld en bresku
nemendurnir.
„Kostnaðurinn er því miklu
minni en við hefðbundið nám er-
lendis en á hinn bóginn er þetta
ekki lánshæft nema maður hætti
alveg að vinna.
Ég var í u.þ.b. 60% vinnu en not-
aði öll leyfi tO að vinna ritgerðir.
Þetta var því mjög stíf vinna í tvö
ár. Ég áttaði mig ekki á því í byrj-
un hvað það var mikil vinna að
skrifa ritgerðirnar. Mér finnst
mjög gott að hafa lokið námi í þess-
ari grein við breskan skóla vegna
þess að hjúkranarfræðinámið hér
heima er mjög amerískt en aðstæð-
ur allt öðruvísi í heilbrigðismálum
vestra en hér á landi. Breskar að-
stæður minna meira á okkar.
Þetta tók meira á en ég bjóst við
en var mjög skemmtilegt. En ég
hugsa að fólk með stóra fjölskyldu
þurfi virkilega að beita sig aga til
að hafa tíma fyrir námið. Hins veg-
ar er hægt að gefa sér meiri tíma,
ég lauk þessu á „réttum tíma“ en
nokkrir fengu að fresta námskeið-
um. Hægt er að vera fimm ár að
ljúka náminu. Auðvitað er mjög
gott að fara út og stunda þar nám
en það getur verið erfitt ef makinn
hefur ekki tök á því að fara með.“
íslensku nemendurnir fengu
fréttabréf sem nemar í fjamáminu
í Manchester gefa út, að öðm leyti
vora samskiptin engin við erlendu
nemana. Hún sagðist hafa haft
mikið samband við þá úr íslenska
hópnum sem vom fyrir sunnan en
eðlOega minna við Norðlendingana.
Námið er allt fræðilegs eðlis og
gengið út frá því að nemandi sé
þegar kominn með nokkurra ára
starfsþjálfun auk BS-prófs. Guð-
björg sagðist eiga erfitt með að
meta hvort mastersnámið væri
sambærilegt við það sem nú er haf-
ið hér á landi en prófið ætti að vera
metið jafnhátt.
„Skólinn í Manchester er mjög
virt stofnun og námið hefur verið
viðurkennt af félögum hjúkrunar-
fræðinga annars staðar í Evrópu
og ég geri ráð fyrir að þetta verði
viðurkennt hér eins og aðrar
mastersgráður. Kosturinn við fjar-
námið er að maður ræður sínum
tíma meira sjálfur en gallinn að
maður er einangraður. Það vantar
auðvitað stemmninguna sem fylgir
því að vera í bekk og tala reglulega
við hina nemendurna, í kaffinu og á
göngunum," sagði Guðbjörg Guð-
mundsdóttir.
Mastersnám fyrir 700 þúsund
Svava Friðgeirsdóttir er 26 ára
bókasafnsfræðingur og vinnur á
skjalasafni Landsbankans þar sem
hún hefur unnið í fjögur ár. Hún er
ógift og barnlaus. Svava lauk BA-
prófi frá Háskóla íslands 1995 og
þriggja ára fjarnámi í skjalastjóm
við breskan háskóla í fyrra.
„Ég hafði alltaf hugsað mér að
fara tO Bandaríkjanna í framhalds-
nám, ætlaði að safna peningum íyr-
ir náminu. Ég skuldaði þegar yfir
mOljón í námslánum hér heima en
ef ég hefði farið út í framhaldsnám
hefði skuldin hækkað, farið yfir
þrjár milljónir. Og í Bandaríkjun-
um em skólagjöldin oft miklu
Tölvu- og fjarskiptatæknin er að umbylta mörgu
og þá ekki síst námi af ýmsu tagi. Líkamleg ná-
lægð við kennara er ekki lengur skilyrði fyrir
því að geta stundað
*
nám, Islendingur í
Taílandi getur stund-
að nám við Verk-
sjálfsaga
menntaskólann á
Akureyri, handbolta-
maður í Magdeburg
nám við breskan há-
skóla. Áður þurfti fólk
úti á landi að rífa sig
Guðbjörg
Guðmundsdóttir
Svava
Friðgeirsdóttir
Ólafur
Stefánsson
hærri í góðum skólum, jafnvel yfir
milljón á ári og þá á maður eftir að
fæða sig og klæða.
Ég sá auglýsingu í bresku blaði
um væntanlegt fjarnám í skjala-
stjórn við háskólann í Nort-
humbria í Newcastle, aflaði mér
upplýsinga og yfirmaður minn vildi
að ég sækti um. Ég fékk strax já-
kvætt svar en fyrsta árið vora að-
eins 12 nemendur teknir inn.“ Hún
segist hafa verið eini útlendingur-
inn í hópnum en einn Bretanna sé
búsettur í Hollandi. Svava fór út í
stutta heimsókn þegar námið byrj-
aði en þá var námið kynnt og nem-
endur fengu með sér pakka af
gögnum, frekari gögn voru send í
hefðbundnum pósti og tölvupósti.
Úrlausnir voru sendar út í tölvu-
pósti, formleg próf vom ekki tekin
en úrlausnirnar metnar. Síðan fór
hún út í nokkra daga á haustin í
upphafi hvers skólaárs þar sem
farið var yfir námsefnið.
„Námskráin er samin með það í
huga að fólk sé í starfi. Við notuð-
um verkefni í fyrirtækjunum sem
við unnum hjá sem dæmi til að
leysa og ég lærði miklu meira af
því en af dæmum í einhyerjum
ímynduðum fyrirtækjum. Ég gat
kannað hér í fyrirtækinu hvernig
lausnirnar virkuðu og þannig gat
ég séð jafnóðum hvort ég var á
réttri braut.
Það var ætlunin að nota gagn-
virkan búnað á fyrirfram ákveðn-
um tímum en það voru ekki allir
með nauðsynlegan búnað á tölvun-
um sínum til þess svo að það datt
upp fyrir. En þetta kom ekki að
sök því að við áttum mjög góð sam-
skipti innan hópsins með tölvupóst-
inum. Og kosturinn var sá að ég
gat lært þegar mér hentaði en
svona nám byggist mikið á sjálfs-
aga.“
upp með rótum til að
stunda framhaldsnám í
Reykjavík, nú er hægt að spara stórfé og fyrir-
höfn, læra á staðnum. Áhrifin á byggðaþróun
geta orðið mikil, eitt helsta vandamálið við að
búa á fámennum, afskekktum stöðum er
einmitt skorturinn á menntunartækifærum.
Kristján Jónsson kynnti sér þessi mál og ræddi
við fólk í fjarnámi.
Fyrstu tvö árin vora skólagjöld-
in um 140 þúsund krónur á ári en
um 90 þúsund síðasta árið. Svala
segist telja að námið með bóka-
kostnaði, flugferðum og öðm hafi
alls kostað sig nálægt 700 þúsund
krónur. Hún hafi ekki tapað neinu í
launum.
„Ég var svo lánsöm að mér var
sýndur mikOl skilningur hér í fyrir-
tækinu. Ég tók mér sumarfrí þeg-
ar ég fór út á haustin en í síðustu
ferðinni fékk ég að fara út á laun-
um. Erlendis er reyndar mikið um
að fyrirtæki kosti starfsmenn sína
til að stunda fjamám, þau gera
þetta ef þau vilja halda í fólkið. Ein
stúlkan hafði unnið í sex vikur hjá
fyrirtæki og var ráðin af því að hún
vOdi fara í þetta nám, það var gert
að skilyrði þegar staðan var aug-
lýst.
Ég mæli hiklaust með því að fólk
notfæri sér þennan möguleika,
námið er jafngott í sjálfu sér og
hefðbundið nám, gráðan er ekkert
lélegri. En auðvitað fer maður á mis
við menninguna og allt umhverfið í
erlendum háskóla, kynnist ekki
öðm þjóðfélagi. Hins vegar fær
maður heOmikla þjálfun í að nota
enskuna, bæði í að skrifa og lesa.
Umsjónarkennarinn minn
hringdi líka öðru hverju tO að
kanna hvernig gengi, hann lét ekki
tölvupóstinn duga og fylgdist með
einkahögum og öðru, hvort ég
þyrfti að fresta verkefni eða eitt-
hvað annað. Þetta er mjög vel
skipulagt enda hafa aðrir skólar
fengið þarna ráðgjöf um skipulagn-
ingu á fjarnámi,“ sagði Svava Frið-
geirsdóttir.
Fjarnám með handboltanum
Ólafur Stefánsson er 25 ára
gamall atvinnumaður í handbolta
og hefur leikið með þýska liðinu
Magdeburg í tvö ár þar sem hann
býr með eiginkonu sinni, Kristínu
Soffíu Þorsteinsdóttur og barni.
Hann var um hríð í læknisfræði
hér heima en hefur nú í eitt ár
stundað fjarnám í húmanískum
greinum við Opna háskólann í
Bretlandi.
Opni háskólinn er starfræktur
sem sérstök deild í mörgum há-
skólum í Bretlandi en skóli Ólafs er
í Newcastle. Hann er svo ásamt
mörgum öðrum nemendum Opna
háskólans með tengilið í miðstöð í
Hamborg, eina af þrem slíkum í
Þýskalandi og þar er kennari til
staðar. Getur nemandi farið þang-
að tO að sækja námskeið þriðju
hverja viku en hægt er að stunda
námið algerlega án slflcra beinna
samskipta við miðstöðina eða Bret-
land, láta tölvupóst og hefðbundin
póstsamskipti við kennarann duga.
„Þeir senda allt námsefni, útbúa
sjálfir bækur og snældur og mynd-
bönd. í 60 eininga námskeiðinu
sem ég er í núna á að skila átta rit-
gerðum, 2.000 orðum að meðaltali,
og gefin er einkunn fyrir hverja
ritgerð en ekki formleg próf í
áfanganum. Ef ég lýk alls 360 ein-
ingum er ég kominn með BA-próf í
greininni og myndi þá taka prófin í
Hamborg eða Berlín."
Atvinnumennska í þýskum hand-
bolta er krefjandi, mikil ferðalög
um helgar vegna leikjanna en með
skipulagningu segist hann hafa
nægan tíma að sinna náminu.
„Námstíminn er frá því í febrúar
fram í október, ég er núna í hálfu
námi en ætla að auka við mig eftir
áramótin. Ég er núna í svonefnd-
um inngangsfræðum en á næsta
ári byrja ég í námskeiði sem heitir
upplýsingastefnan og einnig
frönsku, tek þá alls 90 einingar.
Greinarnar á sviðinu sem ég valdi
eru margar, t.d. listasaga og klass-
ísk fræði, auk þess er hægt að læra
um tækni og vísindi, rekstrarfræði,
bókmenntir og tónlist svo að eitt-
hvað sé nefnt. Svo em þeir líka
með margs konar framhaldsnám
fyrir þá sem lokið hafa BA- eða
BS-prófi. Þetta er mjög vel skipu-
lagt enda eru þeir komnir með
mikla reynslu undanfarna áratugi
og maður fær mikla og stöðuga
hvatningu í náminu.“
Ólafur fór sl. sumar á námskeið
Opna háskólans í Skotlandi og hitti
þar hóp nemenda sem leggja stund
á sömu greinar, alls um hundrað
manns sem skipt var í minni hópa.
Uppihaldið var innifalið í skóla-
gjöldunum en hann þurfti sjálfur
að greiða flugmiðana. Á kvöldin
voru fyrirlestrar og fleira í boði
sem hann segir hafa komið sér vel
enda ljóst að helsti gallinn við fjar-
námið er að geta ekki kynnst öðr-
um nemendum milliliðalaust og
lært líka af þeim. Sjálfur kemst
hann ekki á námskeiðin í Hamborg
vegna leikjanna. Ólafur er nú í
tölvupóstsambandi við nokkra
nemendur sem hann kynntist í
Skotlandi.
Skólagjöldin eru um 120 þúsund
krónur árlega fyrir fullt nám og
segir hann að oft styrki fyrirtæki
námsmanninn, vilji þannig auka
verðmæti starfsmanna sinna með
aukinni menntun.