Morgunblaðið - 05.09.1999, Síða 12

12 SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Kínvers
versku þjóðarinnar hafi nú efni á að fjár-
festa í einkabíl. Hingað til hafa þó aðeins
fáir keypt sér þarfasta þjóninn, skrifar
Niels Peter Arskog, fréttaritari Morgun-
blaðsins í Kína, í þriðju grein sinni um til-
veruna í Kína nú á tímum.
KÍNVERJAR hafa ekki
farið vai'hluta af auknum
lífsgæðum undanfarin
tuttugu ár eða síðan land-
ið, árið 1979, opnaði dyr sínar fyrir
alþjóðlegum áhrifum og gaf mark-
aðsöflunum færi á að leika lausum
hala. Aætlunarbúskapur kommún-
ismans vék fyrir „sósíalísku mark-
aðsskipulagi" sem enn er í þróun en
hefur gerbreytt Kína í átt að auð-
valdssamfélagi. í hverri fjölskyldu
eru a.m.k. þrír einstaklingar - nú búa
um 1,3 milljarðar manna í Kína - sem
segja að lífsgæði þeirra séu nú mun
meiri en árið 1979, og að efnahagur
fjölskyldunnar sé blómlegur.
„Fyrir um tíu árum notuðum við
um 70% af tekjum fjölskyldunnar til
daglegrar neyslu, en í dag hefur
þetta hlutfall lækkað í 30-35%,“
sagði viðmælandi Morgunblaðsins í
Peking nýverið. Víst er að fjöl-
skylda þessi er ekki frábrugðin öðr-
um sem í höfuðborginni búa. Af-
gangur teknanna er svo notaður til
að láta óskir um veraldlegar neyslu-
vörur rætast. Kínverskur almenn-
ingur á í dag samanlagt andvirði
45.390 milljarða íslenskra króna á
sparifjárreikningum.
Á sjöunda áratugnum voru það
reiðhjól, saumavélar, armbandsúr
og útvörp sem fylltu óskalista fjöl-
skyldumeðlima. Á áttunda áratugn-
um komu kæliskápar, litasjónvörp,
myndbandstæki og uppþvottavélar
til sögunnar. Nú er einkatölvan í
efsta sæti. Farsíminn fylgir þar fast
á eftir, ásamt geislaspilaranum.
Ekki má þó gleyma þarfasta þjónin-
um, einkabifreiðinni.
Þeir sem starfa í bifreiðageiran-
um segjast búast við að fólk kaupi
um 900.000 bifreiðar á þessu ári.
Telja þeir jafnframt að á næsta ári
muni kaupendur verða yfir ein
milljón. Árið 1998 voru 1,6 milljónir
bifreiða framleiddar í Kína, þar af
voru aðeins 507.000 einkabifreiðar -
flestar af Volkswagen-tegund - af-
gangurinn var vörubifreiðar og rút-
ur. En auk þessa voru framleiddar
um 2,5 milljónir landbúnaðartækja,
þriggja hjóla ökutækja og ódýrra
flutningabifreiða.
123 bifreiðaframleiðendur
í Kína
í Kína eru nú 123 bifreiðaverk-
smiðjur, en flestar þeÚTa eru afar
smáar og meirihlutinn óarðbær.
Samanlagt tap þessara verksmiðja á
síðasta ári var um 2,2 milljarðar yu-
an, eða tæpir nítján milljarðar ísl.
króna. Stjórnvöld hafa því mælst til
þess að fýrirtæki þessi skuli samein-
ast eða þá hætta framleiðslu. Er það
yfirlýst stefna stjórnarinnar að inn-
an nokkurra ára verði aðeins þrír til
fimm stórir bifreiðaframleiðendur í
landinu.
Einn þeirra mun að sjálfsögðu
verða Volkswagen, sem í dag er
langstærsti framleiðandinn á mark-
aðnum og eru Volkswagen bifreiðar
framleiddar í tveimur verksmiðjum
sem eru í eigu bæði Þjóðverja og
Kínverja. Á síðasta ári voru fram-
leiddar 300.000 bifreiðar af Santana-
gerð, 66.000 VW Jetta og 11.000
Audi bifreiðar í Kina.
í febrúarmánuði sl. hóf bandaríski
bifreiðarisinn General Motors fram-
leiðslu á nýrri gerð Buick í Kína.
Þeir stóðu betur að vígi en Ford í
samkeppni um framleiðslurétt á bif-
reiðum í landinu en stjórnvöld settu
árið 1995 auknar hömlur á inn-
streymi erlendra framleiðanda til
landsins. „Enga fleiri bifreiðafram-
leiðendur," sögðu kínverskh' vald-
hafar. En í kjölfar opinberrar heim-
sóknar Jiangs Zemins, forseta lands-
ins, til Bandaríkjanna árið 1997, var
afráðið að leyfa General Motors að
fjárfesta í verksmiðju í Kína fyrir 1,6
milljarða bandaríkjadala, eða um 117
milljarða ísl. króna.
Bandaríski bifreiðaframleiðandinn
Chrysler var íyrsti erlendi aðilinn
sem, í upphafi níunda áratugarins,
setti verksmiðju á fót í Kína. Auk
Volkswagen verksmiðjanna sem voru
reistar um miðbik níunda áratugar-
ins, eru starfræktar Citroén verk-
smiðjur í borginni Wuhan sem stend-
ur við Yangtze ána. Franski bifreiða-
framleiðandinn Peugeot íramleiddi
bifreiðar í landinu í nokkur ár en
hætti starfsemi fyrir tveimur árum
eftir að salan stóð ekki undir vænt-
ingum. Seldi fyrirtækið verksmiðjuna
til japanska framleiðandans Honda,
sem hefúr enn ekki lokið við smíði
verksmiðju sinnar í Guangzhou þar
sem fyrirhugað er að hefja fram-
leiðslu Accord-gerðarinnar. Auk
hinna erlendu bifreiða framleiða Kín-
verjar sjálfir íburðarmikla glæsi-
vagna sem bera nafnið „Rauði fán-
inn“, ásamt nokkrum tegundum smá-
bíla sem að mestu leyti eru notaðir til
leiguaksturs. Þá eru ennfremur fram-
leiddar bifreiðar með leyfi frá Dai-
hatsu fyrirtækinu og ber gerðin nafn-
ið Xiali, en er betur þekkt á Vestur-
löndum sem Charade. Fyrir áramót
er þó ráðgert að verksmiðjan hefji
framleiðslu á Toyota Corolla með
leyfi frá Toyota fyiTrtækinu.
Fiat, Renault og Nissan standa í
röð og bíða þess að stjórnvöld leyfi
þeim að opna nýjar verksmiðjur í
Kína.
Eftir að Kínverjar hófu sjálfir
framleiðslu á einkabifreiðum hefur
hlutfall innfluttra bifreiða - sérstak-
lega Mercedes, Volvo og banda-
rískra bifreiða - fallið úr 180.000 árið
1993 í tæplega 160.000 á ári.
10 milljónir einkabifreiða
Þrátt fyrir að það virðist ótrúlegt,
miðað við umferðarþungann, kíló-
metra langar umferðarteppur - í
borgum Kína, þá er fjöldi bifreiða
enn hlutfallslega lágur.
Alls eru um 52 milljónir ökutækja
á skrá, en mestur hluti þessa eru bif-
hjól og vespur, rútur, vöru- og flutn-
ingabifreiðar, auk landbúnaðar-
tækja. Aðeins um tíu milljónir einka-
Morgunblaðið/Kong Qing Yan
Umferðarþunginn er mikill frá morgni til kvölds í gatnakerfi Peking borgar. Hefur ríkisstjórn landsins
gagnrýnt borgai-yfirvöld fyrir að hafa ekki bætt úr aðkallandi vanda.
bifreiða aka um kínverskt vegakerfi.
Flestar þein-a eru í eigu fyrirtækja
eða ríkisstofnana. Aðeins um þrjár
milljónir bifreiða eru í einkaeigu í
landinu, þar af eru 500.000 í Peking
en alls aka þar 1.400.000 bifreiðar
um götur. Hlutfallið er ein bifreið á
hverja tíu íbúa. Eru þá meðtaldar
vöruflutningabifreiðar, rútur og
72.000 leigubifreiðar.
Aðeins um þrjú prósent kín-
verskra fjölskyldna er búa í stór-
borgum hafa til þessa fjárfest í
einkabifreið og þrjú prósent til við-
bótar, samkvæmt nýlegri könnun,
hugleiða bílakaup á næstunni. Sam-
kvæmt sömu könnun hyggjast um
7% fjölskyldna kaupa bifreið innan
tveggja ára. Tíundi hluti þessara
fjölskyldna segist bæði geta keypt
og vilja draumabílinn innan árs.
„Ég hef hugsað mér að kaupa
Santana, líklegast í haust,“ sagði Wu
Ming, 35 ára, sem starfar við eigið
fyrirtæki, er Morgunblaðið hitti
hann að máli í bifreiðasölu Peking,
Beijing Asian Games Automobiles
Exchange, þar sem hann spígsporaði
á milli bílanna ásamt hundruðum
annarra tilvonandi bifreiðaeigenda.
Fyrsta skrefið í bílakaupum er í
Peking, eins og annars staðar, að
kanna hvernig landið liggur á mark-
aðnum. Staðalútgáfan af VW Sant-
ana 2000 kostar 169.000 yuan, eða
1.443.300 krónur íslenskar, á meðan
kínverski smábíllinn Alto kostar
59.800 yuan, eða 508.300 krónur, og
er hann ódýrasti bíllinn á kínverska
markaðnum. Citroen Fukan kostar
119.000 yuan, 1.011.500 krónur. Nýi
Buick bíllinn, sem framleiddur er í
Shanghai, er verðlagður á bilinu
250.000-300.000 yuan (2.125.000-
2.550.000 krónur).
Margir nýir ökuskólar
Næsta skref er að verða sér úti
um ökuskírteini. Milljónir Kínverja
hafa tekið ökupróf á síðustu árum og
að undanfömu hefur aragrúi nýrra
ökuskóla verið opnaður um landið
allt. í Peking einni eru nú um 100
ökuskólar starfræktir og í hverjum
mánuði hefja um 100-130 nýir nem-
endur nám í hverjum þeirra.
Framundan eru ökutímar til tveggja
mánaða og þá er skírteinið í höfn - að
því tilskildu að nemendur standist
ökuprófið.
Ceng Xu, 28 ára, er einn þeirra
sem nýverið fengu ökuskíi-teini sín
og eru nú að hugleiða kaup á nýjum
bíl. Ceng stjórnai- eigin fyrirtæki og
er dæmigerður fulltrúi nýrrar stétt-
ar manna, er starfa hjá fyrirtækjum
í eigu erlendra aðila, kvikmynda-
stjai-na, rokkstjarna, blaðamanna
eða hinna örfáu embættismanna, er
hafa efni á að kaupa eigin bifreið.
Einn sölumannanna hjá Beijing
Asian Games Automobile Exchange
segir að fjölskylda er hyggur á bíla-
kaup verði að hafa minnst 100.000
yuan (850.000 ísl. krónur) í árslaun,
ef hún á að ráða vel við að kaupa og
reka bíl.
Samt er það aðeins lítið brot al-
mennings sem hefur svo háar tekjur.
Rannsóknir sýna að 11% Kínverja
eim velstæð og hafa árstekjur yfir
100.000 yuan. Meðaltekjur eru hins
vegar aðeins um einn tíundi hluti af
þeirri upphæð.
Þrátt fyrir það er rífandi gangur í
bílasölu. E.t.v. er það að þakka nýj-
um fjárfestingarleiðum sem bankar
og lánastofnanir kynntu nýverið og
er ætlað að stuðla að auknum fjár-
festingum og styðja við bakið á
stefnu stjórnarinnar um gjöfulan bif-
reiðaiðnað.
Stefna stjómvalda í þessum mál-
um er þó eilítið þversagnakennd.
Annars vegar vilja menn stefna að
blómlegum iðnaði en á hinn bóginn
vilja stjórnvöld einnig sinna um-
hverfismálum.
Á liðnu ári var bannað að selja blý-
bætt bensín í stórborgum Kína. Þar
að auki hafa nýjar reglui- verið
kynntar sem kveða á um að í bifreið-
um beri að koma í veg fyrir umhverf-
ismengandi útblástur. Daglega
klippa lögregluþjónar skráningar-
númer af fjölda bifreiða vegna þessa,
eða þá að eigendum þeirra er gert
skylt að koma fyrir hvarfakútum á
sérstökum verkstæðum. Mengun af
útblæstri bifreiða ber að halda í lág-
marki.
Vilja selja bíla og koma
í veg fyrir loftmengun
Yfirvöld hafa ennfremur sett
hömlur á skráningu vélhjóla í stór-
borgum landsins og á sú stefna
einnig að minnka loftmengun - sam-
tímis því sem hún styður við bakið á
bifreiðaframleiðendum.
Síðastliðið haust hugðust stjórn-
völd slá tvær ílugur í einu höggi; ýta
undir bílakaup almennings með því
að nema úr gildi skatta og vegagjöld
sem voru innheimt í héruðum lands-
ins og þess í stað kynna nýtt bensín-
gjald til sögunnar er renna myndi til
ríkisvaldsins.
Ekkert varð af stefnubreytingunni
vegna ákafra mótmæla héraðs-
stjórna sem sáu fyrir sér mikið
tekjutap. Bifreiðaeigendur höfðu
verið afar sáttir við stefnubreyting-
una sem einfaldaði rekstur bifreiða.
Stjórnvöld neyddust því til að breyta
lagafrumvarpinu í þá veru að nú er
sveitarstjórnum endurgreiddur hluti
gjaldanna sem innheimt eru.
Lítrinn af blýlausu bensíni kostar
2,32 yuan eða 19,72 ísl. krónur. Er hin
nýju bensíngjöld hafa verið tekin upp
mun bensínlítrinn hækka í 3,47 yuan,
eða 29,50 krónur. Hins vegar munu
ýmis vegagjöld og skattar hverfa.
Þetta þýðir þó ekki að ríkið eða
héraðsstjómir muni hætta við vega-
framkvæmdfr. Þvert á móti juku
stjórnvöld vegaframkvæmdir á síð-
asta ári. Lagðir voru 37.000 km af
þjóðvegum þannig að nú geta kín-
verskir ökuþórar ekið um 1,26 millj-
ón km vega sem liggja þvers og
kruss um þetta risavaxna land. Á yf-
irstandandi ári er ráðgert að auka
vegaframkvæmdir um 12-15% frá
síðasta ári. Ástæðan er tvíþætt. Allir
hinir nýju, metnaðarfullu ökuþórar
þurfa vegi til að aka um. En ástæðan
er ekki síður sú að útvega atvinnu
hinum mikla fjölda manna sem á
hverjum degi sem líður missa at-
vinnu sína er fyrirtæki verða gjald-
þrota og leggja upp laupana.
í góðui
Kunnugir segja að um ellefu prósent kín-