Morgunblaðið - 21.10.1999, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
PIMMTUDAGUR 21. OKTÓBER 1999 45
Evrópusam-
bands-þankar
ÞEGAR ég fluttist til Svíþjóðar
gekk ég að því sem vísu að Svíar
væru bæði leiðinlegir og algerlega
lausir við allt sem við köllum á góðri
íslensku húmor, en ég átti sem betur
fer eftir að kynnast annarri hlið á
Svíum. Þeir voru ekki svo leiðinlegir
sem af var látið og
langt M því að vera
húmorslausir. Eftir að
hafa búið hér í landi
þeirra tel ég mig geta
vitnað um þetta án
þess að skammast mín.
Vitanlega gæti ég kom-
ið með mörg dæmi máli
mínu til stuðnings, en
það hyggst ég ekki
gera og læt nægja eitt.
En það sem ég kýs
að gera að umræðuefni
að þessu sinni er sú
ákvörðun Svía að
ganga í Evrópusam-
bandið.
A sínum tíma þegar
Svíar héldu þjóðara-
tkvæðagreiðslu um inngöngu Sví-
þjóðar í Evrópusambandið var
meirihluti þjóðarinnar á því að þetta
væri toppurinn, enda vilja Svíar
hvergi annars staðar vera en á
toppnum. En nýjar skoðanakannan-
ir sýna að meirihluti þjóðarinnar er á
móti Evrópusambandinu og því
vaknaði sú spuming hjá mér hvort
þeir sem spurðir voru í þessari skoð-
anakönnun hafi ekki verið vaknaðir
þegar fyrmefnd atkvæðagreiðsla fór
Mm, því allir hljóta að vita að meiri-
hluta kjósenda þarf til að taka slíka
ákvörðun sem síðar leiddi af sér að
Svíar gengu í Evrópusambandið eða
var þetta bara eitt dæmi um sænsk-
an húmor, segja já, en meina nei?
Vitringar þess tíma sögðu að mat-
vöraverð skyldi lækka svo mikið, vit-
anlega talið í prósentum, en hver
hefur niðurstaðan orðið? Nýlega
sýndi einn snillingur fram á að verð
á matvöra hefði hækkað um 8,4%
síðan Svíar gengu til liðs við Evrópu-
sambandið en laun hafa ekki hækk-
að nema um u.þ.b. 3%.
Og hvað þýðir þetta í raun fyrir
hinn venjulega Svenson? Jú, hann
hefur minna ijármagn tíl að leika sér
með í loks hvers mánaðar.
En síðan kemur þversögnin, bíla-
sala hefúr aukist veralega og fast-
eignasala einnig. Hagvöxtur hefur
verið með ágætum síðustu tvö árin,
eða svo, en það vil ég skýra með
betri stjórnun á fjármálalegum rík-
isrekstri, ekki vegna inngöngu Sví-
þjóðar í Evrópusambandið.
Einu sinni þegar ég bjó á Islandi
fannst mér rök Jójis Baldvins sem
vörðuðu inngöngu Islands í Evrópu-
sambandið verulega góð og verð ég
að játa að ég var dyggur stuðnings-
maður hans um tíma vegna þessa.
En í dag, eftir að hafa búið í svok-
ölluðu Evrópusambands-landi og
fengið að vera með í einum mesta
skrípaleik sem ég hef séð um dag-
ana, hef ég skipt um skoðun. Ekki
hef ég á nokkum hátt séð að hinn
venjulegi borgari hafí notið góðs af
þessu, þvert á móti hefur mér fund-
ist allt vera fremur á hinn veginn.
Við, þ.e. Svíar, ausum út nánast óta-
kmörkuðu fjármagni til þessarar
„mömmu" í Brassel og fáum síðan til
baka dálítinn hluta af þeirri upphæð
í formi styrkja.
En hver er þá að styrkja hvem?
Nýlega fékk Svíþjóð neitun uppá
100 milljarða ísl. króna til styrktar
landbúnaði. Finnar höfðu þó vit á því
að þiggja fátækrastyrk sem kom
þeim á fætur, en Svíar sögðust ekk-
ert vilja hafa með slíkt að gera.
Hugmyndin að Evrópubandalagi
er hvorki fundin upp af Jóni Baldvini
né nokkrum öðram starfandi pólitík-
usi í dag. Austurríkismaðurinn
Richard Coudenhove-Kalegris skrif-
aði um slíka möguleika árið 1923 og
fjölluðu skrif hans m.a. um samræm-
ingu á pólitískum og efnahagslegum
hlutum í Evrópu.
Winston Churchill taldi árið 1946
það vera lykilinn að Mmtíð Evrópu
sem þá var í rúst eftir stríðið, að
sameina lönd innan þessarar álfu og
þá í efnahagslegum og pólitískum
skilningi, þar með gæti t.d. komist á
friður, vai’anlegur friður, milli erki-
óvinanna Þjóðveija og Frakka.
Frakkinn Jean Monnet, sem
mikla reynslu hafði af
utanríkispólitík, lagði
til árið 1950 að gert
yrði samkomulag milli
Frakka og Þjóðverja
og snerist það sam-
komulag um franskan
stáliðnað og þýsk kol.
Þetta varð svo árið
1952. Evrópusamban-
dsbáknið hélt síðan
áfram að stækka og
heldur áfram að
stækka og sér ekki íyr-
ir endann á þeirri
stækkun. Embættis-
mönnum fjölgar,
kostnaðurinn vex og
lagabálkum fjölgar að
sama skapi. Otrúlegar
lagaflækjur sem ekki er allra að
skilja. Eða kannski á það þannig að
vera að venjulegur Svenson viti sem
minnst þá segir hann að minnsta
kosti ekkert.
Ekki er ég með þessum orðum
Evrópusambandið
Petta „skrímsli,
Evrópusambandið“
er þegar orðið of stórt,
segir Óli Jóhann
Pálmason, og of valda-
mikið og er því dæmt
til að fyrirfarast,
fyrr eða síðar.
eða tilvitnunum í sögulegar heimild-
ir að dæma samstarf Evrópuþjóða
út í hom. Það sem ég meina er að
samstarf áðurnefndra þjóða er að
mínu mati mjög mikilvægt, en það
era takmörk fyrir öllu. Hvert ein-
asta þjóðfélag sem ég þekki til (og
þau era nokkuð mörg), burðast með
„bákn“ sem kallast á stundum stjóm
eða stjómvöld og staðreyndin er sú
að því flóknara sem þetta bákn verð-
ur og dýrara vitanlega, því erfiðara
er fyrir einstaklinginn að fóta sig í
viðkomandi samfélagi.
Hvemig endar þetta svo?
Horfum aðeins til „Sovét“ eða
„Ráðstjómarríkjanna11 eins og það
kallaðist. Þar er eitt besta dæmi sem
við höfum. Miðstýringarvaldið getur
af sér afkvæmi sem enginn vill síðan
kannast við. „Báknið“ var orðið svo
stórt að við það varð ekki ráðið leng-
ur og kerfið einfaldlega sprakk og
hver er nú ábyrgur? Eymd, fátækt
og volæði er það sem þessar þjóðir
uppskára og kölluðu yfir sig, en eng-
inn vill kannast við að hafa valið
þennan kost, ekki benda á mig. Ekki
má þó líta svo á, að einn eða tveir séu
ábyrgir fyrir slíkri niðurstöðu, eða
niðurlægingu, það þarf meirihluta
heillar þjóðai- til og þar með kem ég
aftur inn á það sem ég sagði í upp-
hafi, era Svíar grínistar? Er inn-
ganga þeirar í Evrópusambandið
eitt allsherjar grín?
Það vona ég og óska þess jafn-
framt að fólk hlusti á þær raddir sem
ekki vilja að ísland gangi til liðs við
þetta „skrímsli11 Evrópusambandið.
Að vísu veit ég og viðurkenni, að
beita má þrýstingi og þá bæði póli-
tískum og efnahagslegum og verður
þá eitthvað undan að láta, en höldum
út, það kemur til með að borga sig
þegar til lengri tíma er litið. Þetta
„skrímsli, Evrópusambandið“ er
þegar orðið of stórt og of valdamikið
og er því dæmt til að iyrirfarast fyrr
eða síðar.
Höfundur er búsettur í Svíþjóð.
Óli Jóliann
Pálmason
Hvert stefnum við í um-
gengni við land og þjóð?
ÞAÐ er margt sem ber á góma í
umræðu þjóðfélagsins nú á þessum
haustdögum og margt sem vekur
furðu mína.
Eyjabakkamálin era heit um-
ræða og ekki að ástæðulausu því
þar er verið að fjalla um náttúrup-
erlur landsins, hvort eigi að selja
þær í hendur misviturra ráða-
manna til að splundra þeim og fá í
staðinn eiturspúandi verksmiðjur
þar sem afkomendur okkar verða
settir með rykgrímur og eymaskjól
inn í kerskála til að verða þrælar
erlendra auðhringa.
Málflutningur álvina Austur-
lands er þvílíkur að maður trúir
vart sínum eigin eyrum.
Áhrif sem þessar framkvæmdir
geta valdið eru rökkuð niður og
andstæðingar þeirra kallaðir óvinir
Austurlands. Þeim er jafnvel hótað
og farið fram á að þeir séu reknir úr
störfum og trúnaðarstöðum. Þarna
hefur beinlínis verið fram á að tekin
verði upp ritskoðun og þama er
augljósri skoðanakúgun beitt.
Hvað segir stjómar-
skráin um þetta?
Er þetta framtíðin
sem blasir við íslensku
þjóðinni í hennar
frjálsa landi?
Þessi þjóðfélags-
stefna hefur lítið
heyrst síðan sovétlýð-
veldið leið undir lok, en
það virðist vera að ein-
hverjir hér eystra hafi
gleymt að opna póstinn
sinn og viti ekki betur
en hún sé í fullu gildi.
Þeta er málflutnig-
nur sem enginn heið-
virður maður ætti að
látabendlasigvið.
Með þessu greinarkomi er ég
ekki að mæla á móti atvinnuupp-
byggingu á Austurlandi, sem er
nauðsynleg þar eins og annarsstað-
ar í dreifbýlinu til að gera byggilegt
fyrir þá sem þar vilja vera.
En það era nokkrar spumingar
sem vakna þegar kemur að þeirri
röskun sam framkvæmdir við virkj-
un á hálendinu norðan Vatnajökuls
munu valda.
1. Þegar Eyjabakkalón verður
fullbúið nær það frá stíflu og inn í
jökul.
Seinni hluta sumars má búast við
að þetta lón verði fullt af vatni, sem
rennur úr því yfir veturinn. Talið er
að vatnsborðið lækki um allt að 16
metra frá hausti til vors. Hversu
stórt verður það land sem þá verð-
ur komið upp, þakið fínum jökul-
leir, sem hlýtur að fjúka fyrripart
sumars yfir nærliggjandi land með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum?
2. Bæði Eyjabakkalón og Háls-
lón liggja að jökli. Þegar fram líða
stundir fara að brotna jakar úr
jöklinum sem sigla á lónunum þeg-
ar nægt vatn er í því. Það er því
augljóst að þessi lón verða bæði
mjög köld. Vatnið úr þessum lónum
verður síðan leitt í jarðgöngum nið-
ur í Fljótsdal og verður því jafnkalt
ef ekki kaldara en þegar það fór inn
í göngin. Þetta kalda vatn rennur
síðan örstutta leið á yfirborði og út í
Lagarfljótið sem er 114 m djúpt inn
við fljótsbotninn og sest þar á botn-
inn.
Eru líkur á því að þetta vatn
komi til með að kæla Löginn svo
hitastig lækki í fljótinu?
Það er ekki aðlaðandi tilhugsun
ef þessi röskun verður til þess að
hitastig á Héraðinu lækkar um
hálfa tO eina gráðu að meðaltali.
Svo er Ijóst að tfl að fullnægja
raforkuþörf fyrir fyrirhugað álver
nægir Eyjabakkavirkjun engan
veginn. Virkjun Jökulsár á Dal
kemur í beinu framhaldi og senni-
lega virkjun á Jökulsá á Fjöllum til
viðbótar.
Ef almenningur tekur ekki í
taumana munu þessir vinir þjóðar-
innar vaða yfir landið og kaffæra
Frá Eyjabökkum
öræfin okkar í lónum
til að framleiða raf-
magn sem þeir geta
svo sett á útsölu til er-
lendra auðhringa.
Málflutningur álv-
ina Austurlands er að
mörgu leyti merkfleg-
ur, en virðist oft ekki
byggður á trausum
granni.
Þó gekk Mm af
mér þegar Smári
Geirsson upplýsti al-
þjóð um það í sjónvar-
pinu að ekkert háhita-
Hákon svæði væri til í
Aðalsteinsson Austurlandsfjórð-
ungi.
Ég get aftur á móti upplýst
Smára um það að eitt mesta háhita-
svæði landsins er í Kverkfjöllum
sem era 35 km vestan við fyiirhug-
að Hálslón.
Þetta sýnir þekkingu þessara
manna á hálendinu hér eystra,
enda hafa þeir reynt að telja fólki
Ljósmynd Snorri Snorrason
Hálendið
Taki almenningur ekki 1
taumana, segir Hákon
Aðalsteinsson, munu
vinir þjóðarinnar vaða
yfír landið.
trú um að Eyjabakkar séu bara urð
oggrjót.
Eg held að margir sem hæst
hrópa á virkjanir og álver hefðu
gott af því að skríða upp úr fjöra-
grjótinu, skoða landið sitt og taka
svo afstöðu.
Svo er ein spuming í lokin. Hvað
er svona skelfflegt við orðið „Um-
hverfismat“?
Höfundur er hreppsljóri í Fljótsduls-
hreppi, einn af óvinum Austurlands.
Nyjung
Góð ein og sér
- og líka tilvalin með
eftirlætis morgunkorninu þinu!
Nú fæst gamla, góða súrmjólkin líka
með jarðarberjum og karamellu.
www.ms.is