Morgunblaðið - 12.11.1999, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1999
T-------------------------
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Ævar Hrafn ís-
berg fæddist að
Möðrufelli í Eyja-
firði 30. apríl 1931.
Hann lést á líknar-
deild Landspítalans
að morgni 3. nóvem-
ber1999.
Foreldrar hans
voru hjónin Guðbr-
andur Isberg, fyrr-
verandi sýslumaður
í Húnavatnssýslum,
f. 28. maí 1893, d. 13.
j'anúar 1984, og Ár-
nína Hólmfríður
Jónsdóttir, hús-
freyja, f. 27. janúar 1898, d. 3.
október 1941.
Systkini Ævars eru: 1) Gerður
Ólöf, f. 20. mars 1921, maki Jó-
hannes Halldórsson, f. 15. apríl
1917, 2) Guðrún Lilja, f. 28. sept-
ember 1922, maki Þórður Gunn-
arsson, f. 8. júlí 1918, d. 21. nóvem-
ber 1996, 3) Jón Magnús, f. 24.
apríl 1924,_maki Þórhildur Guð-
jónsdóttir ísberg, f. 1. desember
1925, 4) Ari Guðbrandur, f. 16.
Nýliðið haust var Ævari ísberg
erSí.t. Hann hafði undanfarna mán-
uði glímt við óvæginn sjúkdóm. Þótt
ekki væru miklar batahorfur var
fréttin um andlát hans samt óvænt.
Frétt um lát manns kemur svo oft á
óvart þótt við slíku megi búast.
Ævar Isberg var aðeins rösklega
þrítugur þegar hann varð skattstjóri
Reykjanesumdæmis á árinu 1962
þegar miklar breytingar urðu á
skipulagi skattkerfisins með fækkun
skattstjóra og skattanefnda. Það ár
voru embætti skattstjóra í Kópa-
yggi, Hafnarfirði og Keflavík sam-
einuð í eitt skattstjóraembætti og
varð Ævar fyrsti skattstjóri Reykj-
anesumdæmis eftir þær breytingar.
Að nokkrum árum liðnum flutti
hann sig um set til ríkisskattstjóra-
embættisins til Sigurbjöms Þor-
bjömssonar ríkisskattstjóra og fé-
laga hans. Varð Ævar
vararíkisskattstjóri á árinu 1967.
Jaíniramt var Ævar einnig varafor-
maður ríkisskattanefndar og sinnti
ýmsum störfum fyrir nefndina.
Samstarf þeirra Ævars og Sigur-
bjöms stóð í tæpa tvo áratugi. Undir
þeirra stjóm urðu miklar og marg-
háttaðar breytingar á skipan skatt-
framkvæmdar og starfshátta skat-
tyfirvalda. Þar bar hæst miklar
bfieytingar á tækniumhverfi með
tölvuvæðingu skattkerfisins sem
kallaði á endurskoðun vinnubragða
svo og ný löggjöf á þessum áram
sem gerði meiri kröfur til skattyfir-
valda og atvinnurekstraraðila en áð-
ur höfðu tíðkast. Þegar Garðar
Valdimarsson varð ríkisskattstjóri
hélt Ævar áfram störfum sem var-
aríkisskattstjóri um nokkuiTa ára
skeið.
Ævar kaus að láta af störfum var-
aríkisskattstjóra á árinu 1990 eftir
farsælan feril en hélt áfram að
starfa hjá ríkisskattstjóraembætt-
inu þar til hann lét af störfum fyrir
ári vegna veikinda. Þekldng Ævars
á skattumhverfi, skattarétti og
, sðgulegu samhengi hinna ýmsu
lagaákvæða var gríðarlega yfir-
gripsmikil. Hann tók meira eða
minna þátt í flestum skattalaga-
breytingum um rúmlega þijátíu ára
skeið og þekkti forsögu ákvæða og
fyrra réttarástand ótrúlega vel.
Hann var sérfræðingur í tekjuskatti
og öðram beinum sköttum. Þau vora
mörg erfiðu úrlausnarefnin í skatta-
málum hjá ríkisskattstjóraembætt-
inu sem komu fyrir augu Ævars í
einni eða annarri mynd. Samstarfs-
menn hans fundu fljótt þegar hann
hafði látið af störfum hve bagalegt
þSfi var að geta ekki leitað álits hjá
honum í erfiðum málum. Auk úr-
lausna í skattamálum hvíldi um all-
langt skeið að miklu leyti á hans
herðum fjárhagslegur rekstur emb-
ættis ríkisskattstjóra og ýmis sam-
eiginleg útgjöld skattkerfisins.
Ævar rak embættið af ráðdeild og
skynsemi en gætti þess um leið að
september 1925, d. 27.
júní 1999, maki Hall-
dóra Kolka, f. 3; sept-
ember 1929,5) Ásta, f.
6. mars 1927, 6) Nína
Sigurlína, f. 22. nó-
vember 1929, 7) Sig-
ríður Kristín Svala f.
1936, látin sama ár, 8)
Amgrímur Óttar, f.
31. maí 1937, maki
Bergljót Thoroddsen,
f. 20. desember 1938.
EHnn 5. október
1957 kvæntist Ævar
Vilborgu Jóhönnu
Bremnes, f. 4. júlí
1932, dóttur Johans Bremnes, f.
29. júní 1894, d. 7. júlí 1950, versl-
unarmanns og bónda, og Svan-
borgar Ingvarsdóttur Bremnes,
húsfreyju, f. 3. júlí 1896, d. 4. júní
1981. Böm Ævars og Vilborgar
em: 1) Svanborg, f. 25. nóvember
1957, maki Ingólfur Hreiðarsson,
f. 8. september 1958, böm: Ævar
Hrafn og Hrafnhildur Magnea og
Hildur Yr, faðir: Ingi Bæringsson,
dóttir hennar: Margrét Rún
nýjungar og ný tækni festi rætur
þegar það átti við. Um árabil annað-
ist Ævar stjóm á vélvinnslu álag-
ningar opinberra gjalda hjá skatt-
stjóram. Það verk reyndi mjög á
samráð og samstarf ýmissa ólíkra
stofnana sem að því verki komu.
Vinnudagurinn varð því oft langur
og krefjandi hjá Ævari og félögum
hans þegar álagningin stóð yfir.
Skapferli Ævars, jafnlyndi hans
og jákvætt viðhorf hans til sam-
starfsfólks og gjaldenda var ein-
stakt. Hann leysti öll mál á yfirveg-
aðan hátt án fums eða
taugaveiklunar. Hann var úrræða-
góður, réttsýnn og sanngjam maður
sem lagði sig fram um að leysa úr
vandamálum þeirra sem leituðu til
hans. Hann skipti aldrei skapi á
vinnustað og alHr samstarfsmenn
hans virtu hann og dáðu. Hann var
hlýr í viðmóti, drengur góður sem
var gæddur ríku skopskyni, einfald-
lega skemmtilegur félagi sem okkur
samstarfsmönnunum þótti öllum
vænt um.
Sem embættismaður var hann
milt yfirvald er gætti að vandaðri
ákvarðanatöku sem byggðist á jafn-
ræði og meðalhófi. Hann leitaðist við
að greiða götu þeirra gjaldenda sem
til hans leituðu og tókst oft á tíðum
með lagni að leysa vandamál fólks
og jafnframt gætti hann þess að
skýra ákvörðun þannig að gjaldend-
um væra Ijósar forsendur hennar.
Það var ekkert sérstaklega auð-
velt að verða sporgöngumaður Æva-
rs í vararfldsskattstjóraembættinu
en óneitanlega var það léttara að
vita af honum á næstu grösum. Það
var heldur ekki ósjaldan sem til
hans var Htið um ráð og fá ábending-
ar til úrlausnar aðsteðjandi álitaefn-
um, enda var Ævar góður leiðbein-
andi. I hugann laust oft; hvað skyldi
Ævar segja við þessu? Oftsinnis átt-
um við Ævar saman af margháttuð-
um tíleftium löng samtöl. Þá vora
vandamálin brotin til mergjar á
rökstuddan hátt þar til niðurstaða
var fengin eða málið varð skýrara.
Það var enda ríkari maður sem fór
af hans fundum. Sömu sögu má
segja þegar við Garðar glímdum
sameiginlega við einhver vandamál,
aftur og aftur var ákveðið að leita
eftir sjónarmiðum og ráðleggingum
Ævars.
Við samstarfsmenn Ævars til
margra ára kveðjum hann með virð-
ingu og þökk íyrir leiðsögn og að-
gæslu á undanfömum áram en ekki
síður iyrir að hafa verið okkur sam-
ferða í gegnum árin. Ævar var
gæddur miklum persónutöfram og
var samfylgd með honum því bæði
gefandi og skemmtileg. Hófsemi og
hreinlyndi var hans aðalsmerki,
hann var sannrn- öðMngur.
Ævar var ríkur maður, e.t.v. ekki
sérstaklega af veraldlegum gæðum,
en hann átti góða eiginkonu i Vil-
borgu og þau eignuðust sjö böm.
Styrmisdóttir, 2) Jóhann, f. 3.
febrúar 1959, dóttir: Fríða Jó-
hanna, móðir: Anna Lilja Mars-
hall, 3) Ámi, f. 6. nóvember 1960,
maki Bára Hafsteinsdóttir, f. 6.
maí 1962,_ böm: Vignir, íris og
Silja, 4) Ásta, f. 4. ágúst 1962,
maki Ámi Einarsson, f. 9. apríl
1960, böm: Amar Hrafn, Vilborg
Ásta og Dagur, 5) Ari, f. 31. maí
1964, maki Guðrún Lilja Jóhanns-
dóttir, f. 6. júní 1971, synir: Jörvar
og Daníel, 6) Guðrún, f. 26. sept-
ember 1965, maki Helgi Hjálmar-
sson, f. 17. ágúst 1966, sonur: Ey-
þór, dóttir Helga: Hrefna, 7)
Ævar, f. 11. febrúar 1968, maki
Ásdís Káradóttir, f. 18. september
1971, dóttir: Karítas.
Ævar varð stúdent frá Mennta-
skólanum á Akureyri 1953 og lauk
cand. oecon.-prófi frá viðskipta-
fræðideild Háskóla fslands 1958.
Hann starfaði í Framkvæmda-
banka íslands frá 1958 til 1962 er
hann var skipaður skattstjóri
Reykjanesumdæmis. Árið 1967
tók Ævar við starfi vararíkisskatt-
stjóra og gegndi því til 1990. Eftir
það vann hann að sérverkefnum
hjá ríkisskattstjóra þar til hann lét
af störfum vegna veikinda 1999.
Utför Ævars verður gerð frá
Digraneskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Það er sannkallað ríkidæmi. Missir
eiginkonu og bama er mikill. Þeim
og öðram aðstandendum era sendar
hugheilar samúðarkveðjur og hlýjar
hugsanir.
Nú er bróðir okkar horfinn til
austursins eilífa. Megi hæsti höfuð-
smiður tendra fyrir hann ljósið og
leiða hann inn á veg þess.
Skúli Eggert Þórðarson.
Við m'ðum vinir haustið 1948, báð-
ir að hefja nám í 2. bekk Mennta-
skólans á Akureyri. Hann kom frá
Blönduósi til vetrardvalar, ég nýl-
ega fluttur til Akureyrar frá Siglu-
firði og þekkti fáa í nýju umhverfí.
Samskiptí okkar Ævars urðu mikil
og góð, fyrst á menntaskólaáranum,
síðar á háskólaáram, enn síðar á
starfsvettvangi sem skaraðist nokk-
uð, þótt ekki væram við á sama
vinnustað. Því miður fækkaði sam-
fundum eins og oft vill verða þegar
aldur færist yfir.
En fyrir liðlega hálfrar aldar
kynni og trygga vináttu er nú þakk-
að þegar Ævar er kvaddur hinstu
kveðju. Hann laut í lægra haldi sem
svo margir aðrir eftir erfiða baráttu
við illvígan sjúkdóm.
Minningar leita á hugann. Þau
vora vissulega Ijúf, menntaskólaárin
fyrir norðan. Kunningsskapm- varð
að vináttu, samverastundir við nám
og leik. Margt var brallað á þessum
áram, en allt sýnist það í minning-
unni hafa verið fremur saklaust
gaman. Fyrir utan námið var farið á
skíði í Utgarð, stundum á skauta á
PolMnum, gengið á Súlur, setið yfir
molakaffi kvöldin löng á KEA eða
Lindinni og þá stundum pantaður
einn molakaffi en fjórir bollar, þegar
við mættum saman Stebbi Jóns,
Stebbi Scheving og við Ævar. Og við
þessir fjórir héldum löngum hópinn,
þótt kunningjahópurinn væri miklu
stærri.
En við hittumst Mka stundum að
sumri til. Sérstaklega er mér minn-
isstæð ferð sem við fóram þrír sam-
an sumarið 1951, þá 19 og 20 ára
gamlir, við Ævar og bekkjarbróðir
minn frá Siglufirði, Gunnar Skarp-
héðinsson, sem þá var við nám í út-
varpsvirkjun á Akureyri. Ævar
hafði fengið lánaðan sýslumann-
sjeppann og við ákváðum að fara í
ævintýraferð, kanna landið og fara
suður Kjöl. Á þeim áram vora slíkar
ferðir fátíðar og tæpt að treysta
slóðum á hálendinu. Við héldum upp
úr Sléttárdal og á Auðkúluheiði.
Skyggni var ekki gott og þar kom að
við töpuðum slóðinni þegar komið
var suður undir HveravelM. En
áfram héldum við og Gunnar var að-
al-„navigatörinn“. Fundum um síðir
að við voram á „réttum Kili“. Við
minntumst þess síðar hversu stór-
fengleg okkur þótti KerHngafjöllin,
Hvítárvatnið og Jarlhettur. Við náð-
um háttum á Selfossi og gistum í
Tryggvaskála. Fóram síðan þjóð-
veginn heim með viðkomu í Reykja-
vík. Ogleymanleg ferð fyrir unga
menn á þeim tíma. Nú er þetta
snertispölur, tekur vart meira en
3-4 tíma milli byggða.
Ævar var góður félagi, Ijúfur og
trygglyndur, lítið fyrir að trana sér
fram. En hann gat verið afar fastur
fyrir og ef honum mislíkaði eitthvað
gat hann orðið reiður mjög, en hann
var hins vegar manna fyrstur til að
sættast.
Og svo Mðu menntaskólaárin með
stúdentsprófi 66 ungmenna hinn 17.
júní 1953, í hinu fegursta veðri og
umhverfi sem Akureyri einn staða
býður.
Við tóku háskólaárin. Við deildum
saman herbergi í kjaHaranum á
Nýja Garði fyrsta veturinn, 1953-
1954. Ævar lauk prófi í viðskipta-
fræði vorið 1958 en ég prófi í lög-
fræði 1960. Samskiptin héldu áfram.
Ævar starfaði í Framkvæmdabanka
íslands til 1962 og á þeim tíma starf-
aði kona mín einnig þai'. Svo varð
hann skattstjóri í Reykjanesum-
dæmi til 1967 og síðan vai'aríkis-
skattstjóri. A þessu tímabiM var ég
sveitarstjóri í Garðahreppi og hafði
þá margvísleg samskiptí við skatt-
stjórann, síðar varamaður í ríkis-
skattanefnd til 1972 og þá á tíðum
fundum með vararíkisskattstjóran-
um.
Mér er kunnugt að Ævar var aHa
tíð mjög vinnusamur maður. Nánh'
samstarfsmenn hans höfðu orða á
því hversu mjög hann legði sig fram
við vinnuna, og raunar langt um-
fram það sem til væri ætlast. En það
var ekki aðeins í embættum sínum
sem Ævar sýndi svo einstaka vinnu-
semi. Hann áttí fyrir stórri fjöl-
skyldu að sjá, bjó þröngt fyrstu árin
í húsi tengdamóður á Digranesveg-
inum, byggði við það hús með eigin
hendi, og síðar nýtt og glæsilegt ein-
býMshús við Hrauntungu í Kópa-
vogi. Við þessar framkvæmdir lagði
hann fram ómælda vinnu. En þannig
varÆvar.
Hann var af traustu fólki kominn
og var næstyngstur í hópi átta
systkina. Móður sína misstí hann að-
eins 10 ára gamall. Það hefur verið
sár lífsreynsla fyrir svo ungan
dreng, og raunarsystldnahópinn all-
an og föðurinn. Ég man föður hans,
Guðbrand Isberg, sýslumann Húna-
vatnssýslu, _ höfðinglegan mann og
vel virtan. Ég kynntist einnig systk-
inum Ævars, misjafnlega mikið þó,
en allt var það og er mikið mann-
kostafólk. Fyrr á þessu ári lést Ari,
lögfræðingur, einn bræðranna. Hin
lifa þessa bræður sína.
Ævar kvæntist hinn 5. október
1957, heitkonu sinni Vilborgu
Bremnes. Um það leyti stundaði
hún einnig nám við Háskóla Islands.
í þessi fjöratíu og tvö ár lifðu þau í
farsælu hjónabandi og bjuggu allan
sinn búskap í Kópavogi.
Þau áttu einstöku bamaláni að
fagna, eignuðust sjö böm sem öM
hafa komið sér vel áfram í lífinu og
orðið foreldram sínum til hins mesta
sóma.
AHir sem einhver kynni höfðu af
Ævari sakna hans mjög. Hann var
drengur góður í þess orðs bestu
meridngu, velvíljaður, traustur og
ósériflífinn.
Ég votta Vilborgu, bömum,
tengdabömum og bamabömum,
systkinum og fjölskyldum þeirra
dýpstu samúð mína og konu minnar
og bið Guð að blessa þau öU og minn-
ingu Ævars. Þessi orð veit ég að stú-
dentahópurinn frá Menntaskólan-
um á Ákureyri 1953 vill gera að
sínum.
Ég kvaddi bróður minn með orð-
um Hannesar Péturssonar, skálds.
Mér finnst þau eiga við nú einnig.
Sásemlifir
deyrþeimsemdeyr
enhinnlátnilifir
ílyartaogminni
mannaerhanssakna.
Þeir eru himnamir honum yfir.
Ólafur G. Einarsson.
Ég kynntist Ævari fyrst fyrir
tæpum aldarfjórðungi þegar ég
þurftí að fá aðgang að gögnum ríkis-
skattstjóraembættísins vegna rit-
gerðar sem ég var að vinna í Dan-
ÆVAR H.
ÍSBERG
mörku um skattamál. Ég hafði
aldrei hitt hann fyrr þegar ég kom
til hans fyrirvaralaust sumarið 1975
á skrifstofuna á Skúlagötu 57 og leit-
aði ásjár hans, en hann var þá vara-
rfldsskattstjóri. Það var auðsótt mál
og ég fékk án nokkurrar umhugsun-
ar af hans hálfu aðgang að gögnum
embættisins og aðstöðu til þess að
vinna þau, eftir að hafa undirritað
drengskaparheitið hjá Kristjáni.
Mig grunaði ekki þá að ég ætti eftír
að vinna með Ævari öll þessi ár en
þetta litla atvik er einkennandi fyrir
þá hjálpsemi og elskulegheit sem
Ævar sýndi öllum sem til hans leit-
uðu, þarna var ekkert spurt heldur
strax sýndur áhugi, hvatning og
uppörvun. Á þeim áram sem í hönd
fóra eftir að ég var skipaður skattr-
annsóknarstjóri haustið 1976 áttum
við Ævar langa og giftudijúga sam-
vinnu. Á þeim áram stóð yfir sú end-
urskoðun skattakerfisins sem lauk í
byrjun níunda áratugarins og fól
meðal annars í sér gerð nýs fram-
talseyðublaðs með tölvutæku nú-
tímasniði. Þá var ennfremur unnið
að ýmsum skipulags- og tæknimál-
um ásamt byrjun á tölvuvæðingu
inn á skattstofunum sjálfum. Ævar
var potturinn og pannan í aUri þess-
ari vinnu, ásamt öðram góðum
mönnum, þar sem fyrstan má telja
Jón Zóphaníasson sem þá vann hjá
Skýrr, en síðar hjá rfldsskattstjóra.
Ævar var aUtaf tHbúinn að ræða við
alla og hlífði sér hvergi og er ég
hræddur um að þá þegar hafi hann
gengið nærri heilsu sinni og ekki
farið að þeim ráðum sem hann gaf
öðram. Ævar lét af störfum vararík-
isskattstjóra árið 1990 og hafði þá
gegnt því embætti samfellt frá árinu
1967. Þegar embættið flutti inn á
Laugaveg, var ég svo lánsamur að
geta haft Ævar nærri mér á skrif-
stofunni og naut ég ráðgjafar hans
og leiðsagnar meðan heilsa hans og
þrek leyfðu. Betri manni hef ég ekki
kynnst. Það var gaman að vera með
Ævari utan skrifstofunnar og við
BrynhUdur minnumst með hlýhug
og þakklæti þeirra stunda sem við
áttum saman með honum og VU-
borgu á skattstjórafundum úti á
landi, en af mörgum góðum samver-
ustundum era okkur einna minnis-
stæðastar þær sem við áttum með
þeim sumarið 1997 í Stykkishólmi.
Eftír að ég setti niður fyrirtæki hér í
Kópavoginum stóð alltaf tU að Ævar
kæmi á skrifstofuna í heimsókn, en
af því varð aldrei vegna veikinda
hans og ræddi ég síðast við hann í
síma nú í sumar.
Við Brynhildur sendum Vilborgu
og bömum þeirra Ævars okkar inni-
legustu samúðarkveðjur og biðjum
æðri mátt að styrkja þau og leiða í
sorginni.
Garðar Valdimarsson.
Það era fáir menn sem ég hef hitt
um ævina sem ég ber meiri virðingu
fyrir en Ævari. Ævar var sterkur
persónuleiki, hlýi', traustur og vand-
aður maður. I framkomu var hann
hæglátur og orðvar og flíkaði ekki
tilfinningum sínum en bjó yfir ák-
veðni og staðfestu.
Fjölskyldan var Ævari aUt og
hvergi sást það betur en í samskipt-
um hans við bamabömin sem hann
sýndi einstaka alúð. Þau löðuðust að
honum og vUdu helst aUtaf vera í
fangi afa síns eða nálægt honum og
var þeim það ávallt velkomið. Hann
var fjölskyldu sinni klettur í hafinu
og var alltaf boðinn og búinn að
rétta hjálparhönd og veita góð ráð ef
á þurfti að halda. Það hefði ekki ver-
ið í anda Ævars að hafa of mörg orð
um hann.
Með þessum fáu orðum langar
mig að minnast hans og þakka fyrir
að hafa kynnst þessum mæta manni.
Hann er einn af þeim sem með nær-
vera sinni bætir fólk og gerir lífið
bjartara. Ég vU einnig votta öUum
þeim sem misst hafa svo mikið með
fráfalH hans samúð mína og þá sér-
staklega VUborgu konu hans sem
sýnt hefur mikinn styrk á erfiðum
tímum.
Ámi Einarsson.
• F/eiri minningargreinar
um Ævar H. ísberg bíða birtingar
og munu birtast íblaðinu næstu
daga.