Morgunblaðið - 05.12.1999, Blaðsíða 50

Morgunblaðið - 05.12.1999, Blaðsíða 50
50 SUNNUDAGUR 5. DESEMBER 1999 MORGUNBLAÐIÐ HUGVEKJA I DAG Maður - Musteri Þjóðin lofsöng Guð sinn í litlum torfkirkjum í þúsund ár. Stefán Friðbjarnarson fjallar um það. Musteri Guðs er heilagt, og þér eruð það musteri. (Páll postuli) LANDNAMA getur tíu land- námsmanna á ströndu hins yzta hafs, ströndinni frá Höfðaströnd í Skagafírði til og með Siglufirði. Þeir vóru norskir, gauzkir, sænskir og suðureyskir, afkom- endur Ragnars loðbrókar, Hörða-Kára, Haralds víkings, Upplendingajarla. Einn þeirra var kvæntur dótturdóttur Kjar- vals Irakonungs. I þeirra hópi var og Hrafna-Flóki, sem settist að í Fljótum. Óvíða á landinu var jafnlítið svæði numið af jafnmæt- um mönnum frá jafnmörgum löndum. Guðríður Þorbjarnardóttir, kona Þorfinns karlsefnis Þórðar- sonar, var af Höfðaströnd. Hún kemur mjög við sögu í umræðu líðandi stundar um komu nor- rænna manna til Ameríku. Guð- ríður og Þorfinnur fóru héðan til Grænlands og þaðan til Norður- Ameríku fyrir um það bil þúsund árum. Snorri sonur þeirra fædd- ist í Ameríku, fyrstur hvítra manna. Heimkomin bjuggu þau að Glaumbæ í Skagafirði. Guð- ríður, sem var kristin kona, fór og suðurgöngu, þ.e. pílagríms- ferð til páfans í Róm. Hún var víðförulust íslenzkra kvenna um sína daga. Margir af þessu svæði hafa skiiið eftir sig spor í Islands sögu. Meðal þeirra er Fjölnis- maðurinn Baldvin Einarsson frá Hraunum í Fljótum, sem gaf út tímaritið „Ármann á Alþingi". Hann lézt árið 1833, aðeins 27 ára gamall. Bergur Thorberg landshöfðingi (1884 og til dauða- dags) fæddist að Hvanneyri í Siglufirði 1829. Nær í tíma er Ólafur Jóhannesson, forsætis- ráðherra, fæddur í Fljótum. Enn má nefna „athafnaskáldin" Pálma Jónsson, stofnanda Hag- kaups, frá Hofi á Höfðaströnd og Guðmund Jónsson, stofnandi BYKO, úr Fljótum. Fleiri mætti til tína. Hjaltadalur er á austurmörk- um þessa svæðis. Að Ási í Hjaltadal reisti Þorvarður Spak- Böðvarsson kirkju árið 984, sext- án vetur fyrir kristnitöku árið 1000. Önnur kirkja í dalnum rís þó hærra í Islands sögu, sjálf Hóladómkirkja. Allar götur síð- an Norðlendingar fengu eigin biskupsstól árið 1106 fara þeir „heim til Hóla“ þegar dómkirkj- an söguríka er heimsótt. Að Hól- um situr nú annar tveggja vígslubiskupa okkar. Skammt innan við Hofsós, þar sem nú er Vesturfarasafn, er jörðin Gröf. Þar bjó um og eftir aldamótin 1600 Guðmundur Hallgrímsson og synir hans, Hallgrímur og Pétur. „Sá Pétur var faðir séra Hallgríms Péturs- sonar skálds, og má vera, að Hallgrímur sé fæddur í Gröf, þótt það sé ekki fullvíst,“ segir Kristján Eldjárn forseti í bæk- lingi um Grafarkirkju. Grafar- kirkja er ein af sex torfkirkjum sem varðveizt hafa. Önnur sögu- fræg torfkirkja er handan (vest- an) fjarðarins, Víðimýrarkirkja. Víðimýri var í lok 12. aldar eitt af höfuðbýlum Asbirninga. Elzta timburkirkja landsins, sem enn stendur, er Knappsstaðakirkja í Fljótum, byggð 1834. Knapps- staðir vóru landnámsjörð Þórðar knapps, sænsks manns, er settist að í Fljótum, ekki langt frá (Yzta) Mói, þar sem Hrafna- Flóki bjó. í litlum torf- og timburkirkj- um söng fólkið á ströndu hins yzta hafs Guði sínum lof og dýrð um aldir og bar fram bænir um daglegt brauð, kærleika og frið. Þar þáðu og áar okkar heilög sakramenti. Já, þessi lágreistu musteri vóru haldreipi kynslóð- anna og griðastaðir í hörðum heimi norðurhjarans. Þau vóru og nánast einu samkomustaðir landsmanna öldum saman. Hlut- ur þeirra í íslands sögu er mikill og merkilegur. Hann má ekki gleymast söguþjóðinni, sem þarf að þekkja bakland sitt og rætur. Já, þessi litlu musteri, gerð úr grjóti og torfi, mega ekki gleym- ast. Torfkirkjumar, sem enn standa, þarf að varðveita vel. Það fer vel á því að þær gegni áfram hlutverki í trúarlífi þjóðar og einstaklinga. Það er stutt að fara fyrir fólk á höfuðborgar- svæðinu í torfkirkju Arbæjar- safns. Torfkirkjan sú er vin í hraða og mýrarijósum tækni- og tölvualdar. Þar er gott að vera einn með sjálfum sér. Og þar er kjörið að ganga í heilagt hjóna- band, ef fólk hefur slíkt í hyggju, og bera böm til skímar. Ennú síður má það musteri gleymast sem sérhvert manns- bam er. Páll postuli sagði: „Vitið þér eigi, að þér eruð musteri Guðs og andi Guðs býr í yður? Musteri Guðs er heilagt, og þér eruð það musteri." Eða eins og segir á öðr- um stað: „Musteri mynda oss ber. - Musterið það erum vér.“ Höfundur er fyrrvernndi blaða- maður við Morgunblaðið VELVAKAMII Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15 frá mánudegi til Fóstudags Dapurlegar fréttir ÞAÐ voru dapurlegar fréttir í útvarpinu í morg- un. Reyndar skelfilegar, ef sannar eru. Nýnasistar og fleiri glæpamenn eru orðn- ir svo illvígir að hvorki lög- regla né dómarar þora að ganga að þeim eins og lög og venja gera ráð fyrir. Og á vefsíðum þeirra eru þessi skilaboð: „Við tökum það sem við viljum, og ef ein- hver fer að ybba sig ja - þá!“ það virðist sem sé að hinn frjósami og fyrrum gjöfuli akur skandinavískr- ar velferðar og velmegun- ar, sé ekki bara farinn að bera þyrna, þistla og arfa, heldur spretti þar nú ban- eitraðir sveppir. Kannski væri enn betri samlíking að segja að þarna væri á ferðinni illkynja æxli, sem nauðsyn væri að skera burt sem allra fyrst, með- an það er skurðtækt. Og þá má búast við að þurfi að gera sársaukafulla aðgerð. Það er vægast sagt dapur- legt að ávöxtur tækni, vel- ferðar og velmegunar í Skandinavíu, sem litið var til sem fyrirmyndar um mestalla veröld, skuli vera svo hroðalega skemmdur. En lítum þá okkur nær! Hvað um hina „meintu" fíkniefnasala sem raunar er búið að sanna glæpina á? Sem steypa með köldu blóði fjölda unglinga í ævi- langa ógæfu og hörmung- ar? Eru þeir ekki sama teg- und eiturjurta? Og er þeim nokkur vorkunn, að vera í einangnjn,- lengi! Kristján Arnason, Skálá. Auglýsingafé til góð- gerðarmála MIG langar að lýsa hrifn- ingu minni á ákvörðun yf- irmanna Bónuss fyrir að gefa peninga er áttu að fara í auglýsingar fyrir fyrirtækið til góðgerðar- mála núna þegar jólin eru að nálgast. Ég er svo rosa- lega mildð jólabarn í mér að ég afber varla þá hugs- un að fólk geti ekki ýtt áhyggjum sínum til hliðar um jólin og haft það gott með fjölskyldu eða öðrum ástvinum. Ég efast nú samt um að það hafi ein- tóm góðmennska legið að baki þessari ákvörðun Bónussmanna, því í raun- inni er þetta líklegast ein besta auglýsing sem þeir hafa komið með til þessa. En ef þetta leiðir til þess að enn fleiri geti notið jól- anna get ég ekki gert ann- að en hrópað húrra fyrir þeim! Ég get samt ekki annað en vonað að fleiri einstaklingar og fyrirtæki fari að fordæmi þeirra og reyni að leggja sitt af mörkum við að hjálpa þeim sem eru hjálpar þurfi. Með fyrirfram þökk og ósk um gleðileg jól. Berglind Guðmundsdóttir. Tryggingastofnun BÖÐVAR hafði samband við Velvakanda og vildi koma á framfæri kvörtun, vegna Tryggingastofnunar ríkisins. Hann er krabba- meinssjúklingur og hefur verið að bíða eftir örorku- skírteini. Þegar hann hafði samband við stofnunina var sagt að það væri búið að senda það í pósti. I millitíðinni lendir hann í árekstri og getur ekkert nýtt sér afsláttinn, sem hann hefði annars fengið, ef hann hefði verið búinn að fá skírteinið. Einnig hefði hann getað nýtt sér afsláttinn á göngudeild krabbameinssjúklinga. Fósturmóðir hans hringdi í Tryggingastofnun og kannaði málið. Þá kom í ljós að það var ekki byrjað á því að útbúa skírteinið, en það hafði samt verið sagt við hann hálfum mán- uði áður, að það væri farið í póst. Hann segir að vottorðið hafi komið frá lækni 13. okt., örorkumat írá trygg- ingalækni 19. nóv. og skír- teinið var tilbúið 23. nóv. Hann fékk skírteinið afhent 1. des. og þá var það búið að liggja einhvers staðar á stofnuninni í átta daga og fannst ekki þótt margoft hefði verið spurst fyrir um það. Munaði engu að hann fengi ekld bætur fyrir des- ember vegna þessa. Hvers konar afgreiðsla er þetta eiginlega? Honum finnst þjónustan hjá þeim fyrir neðan allar hellur. Tapað/fundið Flíspeysa týndist GRÆN flíspeysa, sem er fóður innan úr úlpu, týnd- ist á milli Hólahverfis og Plastprents á Fosshálsi í október. Skilvís finnandi hafi samband í síma 567 5799. Peysunnar er sárt saknað. Morgunblaðið/Kristinn Víkverji skrifar... JOHN Barnes hefur verið einn besti knattspyrnumaður Eng- lendinga á síðustu áratugum. Hann lék með Liverpool á hátindi ferils síns og marga leiki fyrir landslið Englands. Víkverji er að lesa sjálfsævisögu Barnes, sem nú er yf- irþjálfari Glasgow Celtic í Skotlandi, og þar er um athyglisverða bók að ræða fyrir margra hluta sakir. Bar- nes er þeldökkur og lýsir gífurlegum kynþáttafordómum í bók sinni. Lýs- ingar af framkomu leikmanna og áhorfenda á knattspyrnuleikjum í Englandi eru ekki fagrar, en hann segir meinið ekki einskorðast við knattspymu heldur sé kynþáttahat- ur mikið vandamál í bresku þjóðfé- lagi. Og ástæðuna megi að miklu leyti rekja til fáfræði. Faðir Barnes starfaði í utanríkis- þjónustu Jamaíka (þar sem John er fæddur og alinn upp fyrstu árin) og bjó fjölskyldan því í fínu hverfí í London þegai’ þangað kom. Dreng- urinn varð mikill íþróttamaður strax í æsku og hljóp mikið á kvöldin til að æfa sig, en segir að lögreglunni hafi ætíð fundist það sérstaklega grun- samlegt að sjá svertingja hlaupa um í íþróttagalla í umræddu hverfi og oft hafi hún athugað hvað hann væri að þvælast þarna! Barnes segist aldrei hafa brugðist illa við kynþáttahatri áhorfenda, vegna þess að það væri nákvæmlega það sem þeir vildu. „Það hefur greinilega verið mikið að gera hjá ávaxtasalanum á horninu," sagði hann einu sinni við blaðamenn eftir leik við nágrannana í Everton - vegna þess að banönum hafði verið kastað inn á völlinn að honum í gríð og erg. Hann gagnrýnir svertingja nokk- uð í bókinni; til dæmis að margir þeirra lýsi stolti yfir því að vera svartir. „Ég er stoltur af því sem ég er og það vill þannig til að ég er svartur,“ segir hann. „Hvemig getur einhver verið stoltur af því einu að koma þeldökkur úr móðurkviði?“ Þeldökkir eru margir hverjir óánægðir með þessa skoðun Barnes, segir hann, en þeir verða hins vegar að átta sig á því, að hans mati, að ekki einungis hvíti maðurinn verði að endurskoða afstöðu sína til málefna kynþáttanna. Hinir þeldökku hafi alls ekki alltaf rétt fyrir sér í þessum efnum. Hvorir tveggju verði að læra. x XXX x AFAR athyglisvert var að lesa ummæli Þórarins Ólafssonar í Reykjavík í DV fyrir skömmu, en hann hagnaðist um umtalsverða fjár- muni við það að Siglfirðingur, frysti- togari norður í landi, var seldur. Þór- arinn, sem einnig var í fréttum stuttu áður þegar hann og eiginkona hans, Marta Bjarnadóttir, seldu tískuverslunina Evu, sem þau höfðu rekið í þrjátíu ár, segir svo frá í DV: „Ég lagði peninga í þetta fyrirtæki fyrir einum 15-20 ámm og tók þá vissa áhættu. Mér leist vel á fyrir- tækið sem bróðir minn og félagi hans vora að stofna en að öðra leyti hef ég ekki komið nálægt rekstrin- um.“ Þórarinn átti 20% í fyrirtæk- inu, skv. frásögn DV, þegar Þormóð- ur rammi keypti 60% þess og þá kom á daginn að fjárfesting Þórarins hafði skilað honum 150 milljónum króna. „Persónulega finnst mér þetta ekki réttlátt kerfi og alls ekki sann- gjamt að menn geti efnast svona á því að selja hlut sinn í sjávarútvegs- fyrii-tækjum. Ég get ekkert að þessu gert en hafði þó lagt sem svarar einu íbúðarverði í Siglfirðing og menn geta reiknað út hvernig hægt hefði verið að ávaxta þá upphæð á öllum þessum áram. Það er verra þegar fólk sem aldrei hefur komið nálægt sjávarútvegi er að fá kvótagróða í arf. Sjálfur átti ég ekki mikla pen- inga þegar ég fjárfesti í Siglfirðingi en ég hafði trú á fyrirtækinu. Þarna var um að ræða einn fyrsta frysti- togarann á landinu.“ Fram kemur að greiða þurfi 40% skatt af söluhagnað- inum, þar sem seld voru hlutabréf í fyrirtækinu en ekki kvóti. „Ég skila því einhverju aftur til samneyslunn- ar. Og hvað sem má segja um órétt- látt kvótakerfi þá höfum við ekki annað betra kerfi enn sem komið er.“ X XXX X ÍKVERJA fannst athyglisvert að heyra bandarískan vísindamann lýsa því yfir í þætti Ómars Ragnars- sonar um þjóðgarða í Sjónvarpinu fyr- ir skömmu, að Geysir og næsta ná- grenni hans væri viðbjóðslegasti stað- m- á Islandi í dag. Umgengni þar hefði verið slík, síðast þegar hann kom, að hann og fleiri vísindamenn hefðu heit- ið því að koma aldrei aftur að Geysi. Maðurinn sagði að svo mikið rasl hefði bæði verið ofan í hvemum og allt í kring, að mikill ósómi væri að. Ljótt er ef satt er, hugsaði Víkverji með sér.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.