Morgunblaðið - 20.04.2000, Qupperneq 54

54 FIMMTUDAGUR 20. APRÍL 2000
IvíORGUNBLAÐIÐ
Sú hún-
vetnska
hirti öll
verð-
launin
MorgunblaðiðA7 aldimar
KIRKJUSTARF
kl 19:30.
22 apríl: Samkoma kl 14:00. Ræðu-
maður Helga R Armannsdóttir
Páskadagur: Morgunbænastund
kl 8:00. Upprisunni fagnað og Drott-
^Tm lofaður.
26 aprfl: Bænastund kl 20:30.
26 apríl: Samverustund unga fólks-
ins kl. 20:30.
28 apríl: Bænastund unga fólksins
kl 19:30.
Allir hjartanlega velkomnir.
Hvítasunnukirkjan Ffladelfía. Skír-
dagur: Brauðsbrotning kl. 16.30,
ræðumaður Mike Fitzgerald. Páska-
dagur: Hátíðarsamkoma kl. 16.30,
ræðumaður Vörður L. Traustason.
Annan páskadag: Maria samkoma kl.
20.
Loftsalurinn, Hólshrauni 3, Hf.Fyr-
irlestur um árangursríkt bænalíf
verður sýndur á myndbandi á stóru
tjaldi þriðjudagskvöldið 25. april kl.
20.30. Fyrirlesari er Dwight Nelson.
Allir velkomnir. Guðsþjónusta á
páskadagsmorgun kl. 11. A undan kl.
10 verður boðið upp á morgunverð.
Dagskrá þriðjudaginn 25. aprfl:
Árbæjarkirkja. Foreldramorgnar
í safnaðarheimilinu kl. 10-12. Hitt-
umst, kynnumst, fræðumst. 10 ára
afmæli foreldramorgna. Komum
sjálfar með afmælisbakkelsi.
Breiðholtskirkja. Bænaguðsþjón-
usta með altarisgöngu kl. 18.30.
Bænaefnum má koma til sóknar-
gírests í viðtalstímum hans.
Æskulýðsstarf á vegum KFUM &
K og kirkjunnar kl. 20.
Digraneskirkja. Starf aldraðra
kl.11.15. Leikfimi ÍAK, léttur máls-
verður, helgistund og samvera. Kl. 17
TTT 10-12 ára starf á vegum KFUM
og K og Digraneskirkju.
Fella- og Hólakirkja. Foreldra-
stund kl. 10-12. Kyrrðar- og bæna-
stund kl. 12.10-12.25. Organisti
kirkjunnar leikur á orgelið frá kl. 12.
Þakkar- og bænaefnum má koma til
fjresta og djákna kirkjunnar. Léttur
hádegisverður í safnaðarheimilinu að
lokinni bænastund. Starf fyrir 9-10
ára stúlkur kl. 15-16.Starf fyrir 11-
12 ára stúlkur kl. 16.30-17.30. Æsku-
lýðsfélagið fyrir 8. bekk kl. 20-22.
Grafarvogskirkja. Opið hús eldri
borgara kl. 13.30-16. Kyrrðarstund,
handavinna, söngur, spil og spjall.
Kaffiveitingar. KFUK fyrir stúlkur
9- 12 ára kl. 18-19. Æskulýðsstarf
fyrir unglinga 15 ára og eldra kl. 20-
22.
Iljallakirkja. Bæna- og kyrrðar-
stund kl. 18.
Kópavogskirkja. Foreldramorg-
unn í safnaðarheimilinuBorgum í dag
kl. 10-12. Kyrrðar- og fyrirbæna-
stund í dag kl. 12.30. Fyrirbænaefn-
■Aim mákoma til prests eða kirkju-
varðar
Seljakirkja. Mömmumorgnar kl.
10- 12.
Boðunarkirkja. í kvöld kl. 20 verð-
ur bænastund að Hlíðarsmára 9. Allir
hjartanlega velkomnir.
A fostudaginn langa kl. 20 verður
kvöldmáltíðarsamkoma. Einstök og
eftirminnileg vitnisburðarsamkoma
með athöfn sem innifelur allar tákn-
myndir biblíunnar, svo sem fóta-
þvottinn, brauðið og bikarinn. Eftir
samkomuna verður ávaxtahlaðborð.
Allir velkomnir. Næsta laugardag,
samkoma kl. 11. Steinþór Þórðarson
með prédikun og Ragnheiður Ólafs-
dóttir Laufdal með biblíufræðslu.
jBama- og unglingadeildir. Súpa og
brauð eftir samkomuna. Páskadagur
kl. 8, upprisuhátíð. Hugleiðing, Stein-
þór Þórðarson. Léttur morgunverð-
ur eftir samkomuna. Allir velkomnir.
Fermingar
Ferming í Hjallakirkju, í dag skír-
dag, kl. 11:00. Fermd verða:
Jóhann Smári Gunnarsson,
Bjarnastaðir.
Sævar Logi Ólafsson,
Kambahrauni 47,
Hveragerði.
40TZophonías Friðrik Gunnarsson,
Læk í Ölfusi.
Ferming í Strandarkirkju
2. Páskadagur kl. 14:00. Fermd
verða:
Skúli Sigurbergsson,
Heinabergi 21.
ÞAU tíðindi gerðust nú á Hvann-
eyri að einn og sami keppandinn í
keppninni um Morgunblaðsskeif-
una hirti öll þrenn verðlaunin
sem í boði eru. Þar var að verki
ung mær úr Vestur-Húnavatns-
sýslu, Hallfríður Ósk Ólafsdóttir
frá Víðidalstungu, sem tamdi
hestinn Tvist frá sama bæ. Sá er
á sjötta vetur, undan Hervari frá
Sauðárkróki og Hyllingu frá
Skógum. Hlaut hún 72,5 stig. En
hún gerði gott betur því hún fékk
flest atkvæði í keppninni um Eið-
faxabikarinn sem veittur er þeim
nemanda sem þykir hirða hest
sinn best. Greiða nemendur
ásamt starfsmönnum í hesthúsi
atkvæði um það hver þeim þykir
hafa staðið þar best að verki. Þá
töldu fulltrúar Félags tamninga-
manna hana hafa setið og stjórn-
að hesti sínum best allra í keppn-
inni og hlaut hún að launum
ásetuverðlaun félagsins.
í öðru sæti með 69 stig varð
Hildur Stefánsdóttir frá Laxárdal
sem tamdi Kalda frá Skáney. Sá er
fimm vetra undan Andvara og
Blíðu frá Skáney. Orri Páll Jó-
hannsson úr Reykjavík varð þriðji
með 68,50 stig, en hann tamdi
Júlíu frá Akri. Hún er undan
Frama frá Bakka og Stjörnu frá
Akri. í fjórða sæti með 60,5 stig
varð svo Sigurður Þór Guðmunds-
son frá Hvammstanga, en hann
tamdi Rými frá Syðri-Reykjum. Sá
er undan Stíganda frá Sauðárkróki
og Spólu frá Gufunesi. I fimmta
sæti með 55,5 stig varð svo Guðný
H. Indriðadóttir frá Þúfu, en hún
tamdi Mókoll frá Þúfu. Sá er und-
an Orra frá Þúfu og Prinsessu frá
Sperðli.
Svanasöngur
skeifukeppninnar?
Það vekur athygli að þátttak-
endur í skeifukeppninni voru að-
eins fimm, sem er mun færra en
verið hefur í gegnum tíðina. Vekur
þessi staða óneitanlega spurningar
um það hver sé framtíð tamninga
bændadeildarnema á Hvanneyri
og hvort styttist í svanasöng skeif-
ukeppninnar á HvannejTÍ. Með
samstarfssamningi Landbúnaðar-
háskólans á Hvanneyri og Hóla-
skóla fór áhersluþungi hesta-
mennskunnar norður en tamn-
ingar á Hvanneyri hugsaðar sem
hagnýtur þekkingarauki fyrir
verðandi bændur. Nú ber svo við
að bændadeildin var óvenju fá-
menn í vetur og mátti skilja á há-
skólarektor, Magnúsi B. Jónssyni,
að líklega mætti finna orsakirnar í
neikvæðri umfjöllun um landbún-
aðinn í þjóðfélaginu og þeim erfið-
leikum sem við er að etja á þeim
vettvangi. Framtíð skeifukeppn-
innar á Hvanneyri er sem sagt í
uppnámi þessa stundina. Ofan á
bætist að Svanhildur Hall, sem
kennt hefur tamningar á Hvann-
eyri síðastliðna tvo vetur, hefur
sagt starfi sínu lausu.
I formála í skeifublaðinu segir
formaður Grana, hestamannafé-
lags Hvanneyringa, að þar sem
Ijóst hafi verið að skeifukeppnina
tæki fljótt af í dagskrá skeifudags-
ins hafi verið ákveðið að bjóða upp
á opna gæðingakeppni í samstarfi
við hestamannafélagið Faxa. Var
það góð hugmynd og reyndist
hestakostur þar með ágætum. Að
sögn heimamanna er heldur dauft
yfir hestamennskunni á Vestur-
landi og því athugandi hvort ekki
sé tilvalið að stíla inn á slíka
keppni á Hvanneyri á vordögum,
hvort sem keppt verður áfram í
tamningum nemenda bændadeild-
ar eða ekki. Ætti slíkt að hleypa
mönnum kapp í kinn og lífga upp á
þjálfun hrossa í héraðinu.
Úrslit í gæðingakeppni Grana
og Faxa urðu sem hér segir:
A-flokkur
Ganti frá Hafnarfirði, eigandi
Hulda Sigurðardóttir, knapi
Sveinn Ragnarsson, 8,29/8,48
Snerpa frá Nýjabæ, eigandi Ólöf
Guðbrandsdóttir, knapi Róbert L.
Jóhannsson, 7,85/8,19
Hnísa frá Syðra-Skörðugili, eig-
andi og knapi Þorvaldur Kristjáns-
son, 7,55/8,13
Fól frá Feti, eigandi og knapi
Gunnar Halldórsson, 7,54/7,69
B-flokkur
Furða frá Nýjabæ, eigandi Ólöf
Guðbrandsdóttir, knapi Róbert L.
Jóhannsson, 8,69/8,70
Kola frá Laugabæ, eigandi Ólöf
Guðbrandsdóttir, knapi Róbert L.
Jóhannsson, 8,37/8,57
Góða Nótt frá Ytra-Vallholti,
eigandi og knapi Þorvaldur Krist-
jánsson, 8,30/8,37
Karkur frá Syðstu-Fossum, eig-
andi Snorri Hjálmarsson, knapi
Elsa Albertsdóttir, 8,34/8,30
Forkur frá Brjánslæk, eigandi
og knapi Þorkell Þórðarson, 8,33/
8,23
Ungmenni
Þórdís Sigurðardóttir á Rumi
frá Gullberastöðum, 8,15
Haukur Bjarnason á Blika frá
Skáney, 7,85
Unglingar
Sóley B. Baldursdóttir á Há-
gangi frá Sveinatungu, 8,23
Elísabet Fjeldsted á Stjarna frá
Þorkelshóli, 8,19
Birta Sigurðardóttir á Ragga frá
Gullberastöðum, 7,85
Börn
Sigrún Ámundadóttir Skugga, á
Fannari frá Hofsstöðum, 8,12
Sveinn F. Guðmundsson Faxa, á
Dúfu frá Geirshlíð, 7,99
Guðrún Ó. Ámundadóttir
Skugga, á Ási, 7,94
Sigurborg H. Sigurðardóttir
Faxa, á Odda frá Oddsstöðum,
7,86
Sigrún Sveinbjörnsdóttir Faxa,
á Litla-Ljót frá Víðidalstungu, 7,77
ÍSLENSKT MAL
Nafnliðurinn val er mjög al~
gengur. Ekki er alltaf ljóst
hvað hann merkir. Nú skulum
við velja úr nokkrum kostum.
1. val getur verið skylt sögn-
inni að velja, eins og í úrval.
Val er þá eitthvað sérlega gott.
2. val getur minnt á dauða
menn á vígvelli. Kannski hafa
Oðinn og Freyja valið þá úr.
3. val getur verið hið sama og
í Valland = Frakkland.
4. val getur verið skylt latínu
valeo = vera öflugur, blómstra,
sbr. heillakveðjuna Vale! =
vertu sæll.
5. val getur verið skylt vald,
sbr. fornháþýsku waltan =
ríkja, stjórna, sbr. nr. 4.
6. val getur verið stofn í
fuglsheitinu valur, en það er
kannski sama og nr. 3j það er
„valskur fugl“, sjá Islenska
orðsifjabók eftir Ásgeir Bl.
Magnússon.
★
Algengast íslenskra nafna,
sem hefjast á Val-, er Valgerð-
ur. Gerður er skylt garður, er
valkyrjuheiti og merkir þá sem
verndar eða veitir skjól. Val-
gerður mætti því merkja: Sú
valkyrja sem verndar menn,
verndarvættur.
Nafnið Valgerður hefur alla
tíð verið algengt okkar á meðal
og forfeðra okkar. I Landnámu
eru nefndar 17, í Sturlungu 22.
Þegar fyrst var tekið alls-
herjarmanntal, árið 1703, voru
þær 634 og nafnið í áttunda
sæti kvenna.
Alla 19. öld eru á milli 400 og
500. Árið 1910 eru 559, en nafn-
ið komið í 21. sæti, þar af 70
fæddar í Árnessýslu.
Árin 1921-1951 eru 427
meyjar látnar heita Valgerður,
og nafnið er númer 32 í hópi
kvenna. Nú eru í þjóðskránni
nær því 1.000, mjög mikill meiri
hluti sem heitir Valgerður einu
nafni eða fyrra.
★
Kunningi minn kom til mín
áhyggjufullur og sagði: „Skyldi
Schumacher halda höfðinu?“
Ég spurði hvað hann ætti eigin-
lega við, og þá sagði hann mér
frá því, að menn, sem lýstu
kappakstri, kenndum við For-
múlu I, hefðu sagt, að þjóð-
söngurinn hefði verið spilaður
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
1054þáttur
til höfuðs Michael Schumach-
er.“
Nú er það svo, að menn
leggja stundum fé til höfuðs
einhverjum, en þá er ekki þjóð-
söngurinn leikinn, heldur bjóða
menn fúlgur fjár, ef tiltekinn
maður yrði drepinn. Menn eru
enn að þessu. En hljóðfæraleik-
urinn eftir ökukeppnina, giska
ég á, að hafi verið til heiðurs
M.S.
★
Þjóstólfur þaðan kvað:
Þeir halda að ég segi það satt,
að sú stórbrotna Hallfríður Matt.
hefði engarvöflur,
tvídósaði töflur
og tæki Jóakim væna alveg fatt.
★
Mikil prýði er að myndhverf-
um orðtökum í máli okkar, ef
rétt er með þau farið. Það er
vegna þess að við sjáum mynd,
t.d. að bera kápuna á báðum
öxlum. Líkingin er tekin af
manni sem fer ekki í ermarnar
á yfirhöfn sinni, „hagar sér eft-
ir aðstæðum“, en það gerði Sæ-
mundur fróði, þegar hann
komst með naumindum út úr
Svartaskóla. Á þýsku er sam-
svarandi orðtak den Mantel auf
beiden Schultem tragen.
Að hafa hreinan skjöld
merkir að vera saklaus, hafa
góða samvisku. Karl nokkur
heyrðist tauta: Sá bar nú ekki
skjöldinn á báðum öxlunum, en
hvað hann átti við, var óljóst.
★
Nota bene í latínu merkir:
Athuga vel. Þetta eru fyrirmæli
eða tilmæli. Ymislegt, sem upp
hefur sprottið í seinni tíð, hef
ég reynt að athuga vel, en ekki
komist að neinni niðurstöðu.
Hvers vegna er farið að nota
„þess vegna“ í merkingunni
jafnvel? Dæmi: Ég ætla að
vera hér nokkrar vikur og þess
vegna allt árið. Er þetta heima-
smíðað rugl, eða er þetta fyrir
erlend áhrif, og þá hvaðan?
Nú segja bæði börn og full-
orðnir: „Þetta var þvílíkt fal-
legt“, og það á að merkja af-
skaplega fallegt. Þvflíkt er
fornafn og stendur því með
nafnorðum, en allt í einu hefur
það tekið stöðu atviksorðs.
Hvers vegna? Mér þætti vænt
um að fá skýringar á þessu.
★
Skalla-Grímur Kveldúlfsson
var iðjumaður mikill og ramm-
ur að afli sem hann átti kyn til.
Hann var járnsmiður og sagði
að sá þyrfti að vera árla uppi
sem auðgast vildi á því starfi. I
Raufarnesi í Borgarlandi fann
hann engan svo góðan stein, að
gott væri að lýja við hann járn.
Hratt hann því fram skipi
áttæru, fór fyrir borð og kafaði
og hafði upp með sér stein sem
hann lúði síðan járn sitt við.
Steinninn var svo þungur, að
ekki mundi þurfa minna til að
hefja hann en fjóra menn full-
fríska.
Ekki er þess getið að Grímur
kynni kaldabras eins og löngu
síðar Snorri á Húsafelli; dætur
hans, Engilfríður og Mikilfríð-
ur voru líka góðir járnsmiðir.
Sögnin að lýja merkir að
„hamra, mýkja með barsmíð14.
Hún beygðist lýja-Iúði-lúð. Síð-
ar varð áhrifsbreyting, er nafn-
hátturinn líkti eftir þátíðinni og
varð lú(a) í stað Iýja. Af þessu
kemur samsetningin lúbeija,
og svo lýsingarorðið lúinn, sem
upphaflega hefur verið lýsing-
arháttur þátíðar í karlkyni af
sögninni að lýja (lúa, lú). Þá var
einnig til hvorugkyns nafnorðið
lú = þreyta, svo og lúi sömu
merkingar. Þá er lúalag =
þreytandi aðferð, eða svívirði-
leg framkoma, sbr. orðtakið að
liggja á því lúalaginu.
Auk þess fær Olafur Arnalds
gildan staf fyrir lögulegt og
lýtalaust málfar í sjónvarpsvið-
tali.
★
Vilfríður vestan kvað:
Gagnmerk í Hrísey var gonna,
éggiskaá30tonna,
og sætustu meyjar
þeirrarágætueyjar
voru æstar í róður með Konna.
Auk þess var Landssíminn
ekki tárhreinn í auglýsingu.
Þar var „aur“ hafður í staðinn
fyrir nefnifallið eyrir. Getur
stofnun sem Landssíminn verið
þekkt fyrir þetta?
En Sigmundur Guðmun-
dsson á Akureyri stingur upp á
ágætu orði fyrir e. beautybox.
Það væri fagurker á íslensku.