Morgunblaðið - 10.11.2000, Qupperneq 14

14 FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Tæki til
beinþéttni-
mælinga
tekið í
notkun
INGIBJÖRG Pálmadóttir heil-
brigðisráðherra Iét í gær gera á
sér beinþéttnimælingu í verslun-
inni LyQu á Laugavegi og var
þar með tekið í notkun nýtt tæki
sem mælir beinþéttni. Við-
skiptavinum verslunarinnar er nú
boðið upp á slíka mælingu.
Þessi nýja þjónusta er í sam-
vinnu við Beinvernd og rennur
hluti þess gjaids sem tekið er fyr-
ir hverja mælingu til Beinverndar
og verður til notað forvarnar-
starfa.
Ólafur Ólafsson formaður,
Beinverndar, og Ingi Guðjónsson,
framkvæmdastjóri Lyfju, undir-
rituðu í gær samstarfssamning
um þetta verkefni og hafa verið
birtar upplýsingar um beinþynn-
ingu og beinþéttnimælingu bæði
á beinvernd.is og lyfja.is.
Einar Oddur Kristjánsson um útgjöld heilbrigðisstofnana
Verða að bera umfram-
hækkanir launa sjálfar
EINAR Oddur Kristjánsson, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins í fjárlaganefnd Alþingis, segir að
heilbrigðisstofnanir verði að fylgja þeim ramma
sem þeim séu settar í fjárlögum. Hafi launaskrið
orðið innan stofnana umfram umsamda launataxta
verði stofnanirnar að bera þær hækkanir sjálfar.
Gísli S. Einarsson, þingmaður Samfylkingarinnar
í fjárlaganefnd Alþingis, telur það ekki viðunandi
ef stofnanir hafi farið fram úr fjárlögum og telur
að ástæður verði að skoða í fjárlaganefnd.
í Morgunblaðinu á miðvikudag kom fram að
ríkisendurskoðun meti það svo að launaútgjöld
heilbrigðisstofnana gætu orðið 1,1 milljarði meiri
á þessu ári en reiknað var með í fjárlögum. Auk
þess séu horfur á að önnur útgjöld heilbrigðis-
stofnana fari 400 milljónir fram úr fjárlögum.
Einar Oddur bendir á að við afgreiðslu fjárlaga
á síðasta ári hafi stjómvöld lagt sjúkrahúsunum til
verulega aukið fjármagn auk þess sem þeim hafi
verið gert kleift að greiða upp skuldahala. Hafi þá
verið gerðar þær kröfur til sjúkrahúsanna að fjár-
lögunum yrði fylgt. Af þeim sökum standi ekki til
að bæta sjúkrahúsunum umframfjárþörf vegna al-
menns reksturs á fjáraukalögum þessa árs.
Hann bendir þó á að til standi að bæta sjúkra-
húsunum upp kostnað sem komi til vegna villna í
forsendum sem gefnar voru upp á síðasta ári og
notaðar voru við mat á fjárþörf spítalanna og enn-
fremur að til standi að bæta sjúkrahúsunum upp
kostnað vegna sérverkefna sem komið hafa upp á
árinu í samráði við stjórnvöld. Auk þess er í fjár-
aukalögum gert ráð fyrir því að tæpar 100 milljón-
ir fari til sjúkrahúsanna í Reykjavík vegna aukinn-
ar slysatíðni. Annan umframkostnað fái
sjúkrahúsin ekki greiddan.
Kemur á óvart
Gísli S. Einarsson, þingmaður Samfylkingar-
innar í fjárlaganefnd Alþingis, segir í samtali við
Morgunblaðið það ekki vera viðunandi að heil-
brigðisstofnanir stefni í að vera 1,5 milljarða um-
fram fjárlög á þessu ári.
„Þetta kemur mér á óvart því ég lagði mig allan
fram um að fá allt upp á borðið þegar gengið var
frá leiðréttingu á fjárþörf sjúkrahúsanna á síðasta
ári.“ Gísli segir að ef um skekkjur hafi verið að
ræða á útreikningnum í fyrra þá verði að leiðrétta
og bæta þær en sé um umframkeyrslu heilbrigðis-
stofnananna að ræða, verði að fai-a nánar yfir það
mál í fjárlaganefnd. „Eg tel þó að heilbrigðisstofn-
unum beri skylda til að taka ábyrgð á því sem þær
hafi gert.“
Landspítali - háskólasjúki’ahús er ein þeirra
stofnana sem gerir ráð fyrir að fara fram yfir áætl-
anir í fjáriögum. Segir Magnús Pétursson for-
stjóri sjúkrahússins að spítalann vanti um 350 til
400 milljónir króna á þessu ári til að endar nái
saman. Segir hann að þetta hafi verið kynnt fyrir
heilbrigðisyfirvöldum.
„Við teljum að í þessum tölum séu tiltekin atriði
sem stjómvöldum beri að líta til,“ segir hann og
bendir á að hluti af umfram milljónunum komi til
vegna hárrar slysatíðni, leiðréttingar á kjaramál-
um og vegna verðlagsáhrifa, þ.e. verðlagsbreyt-
ingin sé meiri en forsendur fjárlaga gerðu ráð fyr-
ir. Þá sé inni í þessum tölum tilflutningur á
starfsemi frá Tryggingastofnun ríkisins inn á
spítalann. Samanlagt séu allir þessir þættir nokk-
uð stór þáttur í umfram milljónunum. Hve hár
hann sé nákvæmlega vill hann þó ekki nefna. „En
við teljum að nokkur góður skerfur af þessu sé
byggður á mjög réttmætum forsendum."
Morgunblaðið/Golli
I haldi í tvær
vikur enn
Kröfu um að varðhaldsbeiðni yrði synj-
að vegna yfírvinnubanns var hafnað
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
framlengdi í gær til 23. nóvember
gæsluvarðhald yfir 40 ára gömlum
manni sem grunaður er um aðild að
innflutningi á um 20 kg af hassi til
landsins. Dómari hafnaði kröfu verj-
anda um að varðhaldsbeiðninni yrði
synjað, en krafan var byggð á því að
óforsvaranlegt væri að yfirvinnubann
á fiíkniefnadeild lögreglunnar leiddi til
þess að gæsluvarðhald og einangrun
drægjust á langinn.
Maðurinn var handtekinn og úr-
skurðaður í gæsluvarðhald 19. októ-
ber og rann það út í gær. í úrskurði
Kristjönu Jónsdóttur héraðsdómara
frá í gær kemur fram að við fyrirtöku
vegna kröfu lögreglunnar um fram-
lengt gæsluvarðhald hafí komið fram
að frá 19. október og til dagsins í gær
hafi lögreglan tekið eina skýrslu af
hinum grunaða.
Sveinn Andri Sveinsson hrl., rétt-
argæslumaður mannsins, mótmælti
kröfu lögreglu um framlengt varð-
hald og benti á að þeir rannsóknar-
hagsmunir, sem krafan byggðist á,
væru ekki til staðar ef rannsókn máls-
ins hefði gengið eðlilega. Maðurinn
hefði þegar setið í gæsluvarðhaldi í 3
vikur í einangrun. Fram hefði komið í
svörum fulltrúa lögreglustjóra að
fjárveitingar til yfirvinnu fíkniefna-
deOdar væru uppumar- og hefði það
væntanlega haft áhrif á rannsókn
mála án þess að fullyrt væri hvort það
ætti við um þetta mál. Hafi verj-
andinn talið óforsvaranlegt að tak-
markanir á yfirvinnu lögreglumanna
leiddu til þess að gæsluvarðhald og
einangrun drægjust á langinn.
Sfmhleranir og vitnafram-
burður benda til aðildar
í úrskurði dómara er vitnað til
þeirra sjónarmiða lögreglu að fyrir
liggi grunur með beinum hætti og
framburði vitna og símhlustun um að
maðurinn tengist innflutningi á 10 kg
af hassi með ms. Skógarfossi og til-
raun til að flytja inn a.m.k. sama magn
með Mánafossi. Maðurinn kannist við
að hafa komið að skipulagningu og inn-
flutningi á 10 kg af hassi.
Mikið verk sé hins vegar óunnið
varðandi þátt kærða og eigi eftir að
bera undir hann talsvert af símtölum
hans við aðra aðila í málinu og fram-
burð annarra um aðild hans. Rann-
sókn málsins sé hvergi nærri lokið og
Ijóst að maðurinn hafi enn öll tök á að
torvelda rannsókn málsins.
Síðan segir í úrskurðinum: „Fram
hefur komið að fjárveitingar til yfir-
vinnu starfsmanna fikniefnadeildar
lögreglunnar séu uppumar og hafi það
væntanlega áhrif á rannsókn þeirra
mála sem eru í gangi hjá deildinni.
Hins vegar verður ekki fullyrt að
þessi staðreynd hafi haft áhrif á rann-
sókn þessara mála. Með því að skil-
yrði a liðar 103. gr [laga um meðferð
opinberra mála] teljast uppfyllt ber
að taka kröfu lögreglustjóra, um að
kærði sæti gæsluvarðhaldi til fimmtu-
dagsins 23. nóvember nk., til greina."
Guðmundur Daðason 100 ára
Vel ern og fer í
göngutúr á
hverjum degi
GUÐMUNDUR Daða-
son, fyrrum bóndi á
Ósi á Skógarströnd,
verður hundrað ára
næstkomandi mánu-
dag. „Kirkjubækurnar
segja 13. nóvember en
móðir mín sagði við
mig að ég væri fædd-
ur 12. og ég trúi því
eiginlega ekkert síður
en hef þó ekkert verið
að breyta þessu í
þeim,“ sagði Guð-
mundur í viðtali við
Morgunblaðið.
Snemma á árinu flutt-
ist hann f dvalar-
heimilið við Holtsbúð í
Garðabæ og kveðst
kunna vel við sig þar,
það sé miklu fremur heimili en
stofnun.
Fleiri eru langlífir í ætt
Guðmundar sem sjálfur er næst-
yngstur 15 systkina. „Þrjú dóu í
æsku en við vorum 12 sem kom-
umst til fullorðinsára. Við erum
bara tveir eftir, yngsti bróðir
minn og ég, en hann er orðinn 94
ára,“ segir Guðmundur en móðir
hans náði 106 ára aldri, ein systir-
in varð 103 ára og hann á frænku
sem varð 106 ára á liðnu sumri.
Stundaði landbúnað
frá barnæsku
„Ég stundaði landbúnað frá
barnæsku og er fæddur á Dröng-
um, flutti á fyrsta árinu með for-
eldrum mínum að Narfeyri, sfðar
að Setbergi þar til ég tók uppá
því að gifta mig 32 ára,“ segir
Guðmundur og fluttist þá að Ósi
og allt er þetta á Skógarströnd-
inni, Ós á Ytristönd eins og það
heitir í þeirri sveit.
Fyrstu búskaparárin voru Guð-
mundi erfið. „Þá var nýbúið að
flytja inn karakúlhrútana sem
báru með sér garnaveiki og
mæðiveiki og féð stráféll af völd-
um þessara sjúkdóma, ekki síst í
Borgarfirði og Þingeyjarsýslum.
Vestfirðir sluppu hins vegar af
því að Matthías í Kaldrananesi sá
að eitthvað var að hrútnum sem
fór til hans og setti hann í ein-
angrun og fór síðan með hann út
Guðmundur
Daðason
á haf og drekkti.
Þannig bjargaði
hann Vestfjörðum
frá pestinni og veit
ég ekki til að hann
hafi samt hlotið
neinar sérstakar
þakkir fyrir það.“
Engar trygging-
ar voru á þeim
tíma sagði Guð-
mundur sem mátti
þola fækkun bú-
stofns úr 120 í 60.
Mest hafði hann
280 fjár. „Það
þætti lítið í dag en
þá var hægt að
halda líftórunni
með þessu þótt
ekki væri hægt að
mennta börnin," sagði Guðmund-
ur.
Mest var um fjárbú á Skógar-
ströndinni en Guðmundur sagðist
hafa notið hlunninda af bleikju og
urriða í Ósá og lunda í Hríseyjum
sem eru skammt undan landi. „En
svo fluttu þeir inn minkinn og síð-
an hefur ekki sést lundi á Skógar-
strönd og fiskurinn hvarf úr ánni
hjá mér.“
Yfir 50 afkomendur
Kona Guðmundar var Sigurlaug
María Jónsdóttir, sem hann sagði
fædda á Innströndinni, en hún
lést fyrir nærri áratug. Þau eign-
uðust fimm börn og búa þrjú
þeirra í höfuðborginni, eitt í
Borgarnesi og eitt í Stykkishólmi.
Guðmundur á 21 barnabarn og 29
barnabarnabörn.
Guðmundur er ern og kveðst
fara í göngutúr á hverjum degi,
helst klukkutíma, ef veður Ieyfir
og hann spilar, les, horfir á sjón-
varp og teflir þegar svo ber und-
ir. Segist þó lesa minna í senni tíð
þar sem sjónin á öðru auganu er
nánast horfin. En heimsækir hann
ennþá Skógarströndina?
„Já, ég fór þangað tvisvar í
sumar, meðal annars á ættarmót.
Eftir að við fluttum til Reykjavík-
ur árið 1968 dvöldum við þar á
hverju sumri þangað til konan dó
en eftir það hefur það verið
strjálla.“
Umboðsaðili
Daewoo um
gjaldþrot í Kóreu
Eyðir
óvissu í við-
skiptum við
Daewoo
BENEDIKT Eyjólfsson, eig-
andi Bílabúðar Benna og um-
boðsaðili Daewoo á Islandi,
segir að fréttir um gjaldþrot
Daewoo Motor Company í Kór-
eu séu þær jákvæðustu sem
hann hafi fengið undanfarna
mánuði enda sé nú óvissutíma-
bil að baki og gjaldþrotið muni
fyrst og fremst hafa jákvæð
áhrif á þjónustu við eigendur
Daewoo-bíla hér á landi.
„Við erum alveg gríðarlega
ánægðir með þetta. Við höfum
verið í óvissuástandi og það er
mjög slæmt gagnvart við-
skiptavinunum. Við erum auð-
vitað að panta bíla og varahluti
og það er talað alveg sérstak-
lega um það í einu skeytinu sem
við höfum fengið að utan, að nú
verði engin vandamál með
pantanir á varahlutum."
Að sögn Benedikts gerist það
í framhaldi af gjaldþrotinu að
nú verði mögulegt að reka
Daewoo Motor-fyrirtækið á
skilvirkari hátt. Undanfarið
hafi ástandið verið þannig að
margir aðilar hafi ekki viljað
selja fyrirtækinu vörur og að
víða hafi ríkt vantraust á því.
Nú sé hins vegar kominn skipt-
aráðandi að fyiirtækinu sem
stjómi rekstrinum og að fyrir-
tækið borgi öll aðföng.
„Út úr öllum þeim bréfum og
skilaboðum sem ég hef fengið
að utan les ég bara jákvæð
skilaboð. Þetta er það sama og
gerðist hjá Kia, Hyundai og
fleiri aðilum. Það er svo mikil
markaðssetning á þessum
vömmerkjum, að þeim er ekk-
ert hent heldur koma bara nýir
fjárfestar. Það er í rauninni ein-
ungis verið að fá nýja fjárfesta
inn í dæmið.“
Bílabúð Benna hefur nú selt
2.000 bíla hér á landi og segir
Benedikt að uppgangur í sölu
og þjónustu Daewoo hér á landi
muni halda áfram. Hann segir
að samkvæmt þeim upplýsing-
um sem honum hafa borist að
utan, sé líklegast að General
Motors muni taka yfir Daewoo
Motor Company á næstunni.