Morgunblaðið - 24.12.2000, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Við erum ekk
tala um umb
Eldheitar umræöur hafa spunnist um
einkarekstur innan heilbrigöiskerfisins
síðustu vikurnar. Anna G. Ólafsdóttir varó
ekki aðeins fróöari um nýjar leióir í
heilbrigóisþjónustu í spjalli viö Sigríöi
Snæbjörnsdóttur. Umræöan fór vítt og breitt
enda fer því fjarri aö áform Sigríðar um aö
gefa sér góöan tíma til aö velta framtíðinni
fyrir sér eftir aö hafa látið af störfum
hjúkrunarforstjóra Sjúkrahúss
Reykjavíkur hafi gengiö eftir.
KULDABOLI slær um sig með
hryssingskulda og hvassviðri þenn-
an eftirmiðdag í Kópavoginum rétt
fyrir jól. Lítill gulur köttur stekkur
út úr runna og er fljótur að skjótast
inn í hlýjuna í Álfatúni 20. Sigríður
Snæbjömsdóttir er heldur ekki
lengi að bjóða til stofu og brosir af-
sakandi þegar skarkali berst úr eld-
húsinu. „Eg hélt að ég myndi hafa
svo góðan tíma til að láta skipta um
eldhúsinnréttingu í haust og núna
eru að koma jól,“ segir hún og held-
ur léttstíg upp marrandi tréstigann
upp á eíri hæðina. Hæðin er hlýlega
innréttuð og ekki kemur að sök að
vindur stendur beint upp á stóra
gluggann á gaflinum.
Sigríður horfír hugsi inn í veð-
urhaminn í Fossvoginum, skýtur
undir sig berum tánum og viður-
icennir að vera af hinni alræmdu ’68
kynslóð. „Kannski ber ég þess
merki„“ segir hún stríðnislega
„sambland af uppreisnarsegg og
íhaldskurfi! I alvöru talað útskrif-
aðist ég úr menntaskóla árið 1968.
Við vinkonumar Margrét Gústafs-
dóttir tókum ákvörðun um að fara í
Hjúkrunarskóla íslands í eins konar
bríaríi eitt kvöld á menntaskólaár-
unum. Eftir á að hyggja þykir mér
ákvörðunin dálítið merkileg því eng-
inn í fjölskyldum okkar tengdist
heilbrigðiskerfinu. Engu að síður
stóðum við fastar við ákvörðunina
og hófum báðar nám í skólanum eft-
ir stúdentspróf.“
Hefur þú einhvem tíma séð eftir
ákvörðuninni? „Eins og flestir hef
ég gengið í gegnum misskemmtileg
skeið í vinnunni og óneitanlega hafa
þau augnablik komið upp að ég hef
séð eftir að hafa valið hjúkmn að
ævistarfi. Langtum oftar hef ég
upplifað ákaflega gefandi starf enda
er hjúkran ótrúlega spennandi og
fjölbreytilegt fag. Hjúkranarfræð-
ingar hafa val um að starfa við
heilsugæslu, sjúkrahús, skóla og í
einkafyrirtækjum auk kennslu og
stjórnunar. Nútíminn hefur fært
hjúkranarfræðingum enn fleiri
tækifæri og hægt er að nefna störf
við hvers kyns þróun á sviði heil-
brigðisþjónustu og heilsueflingar."
Sigríður ljóstrar því upp að bam-
eignir hafi valdið því að henni hafi
seinkað aðeins í náminu og ekki lok-
ið því fyrr en árið 1973. „Eftir al-
menna námið fór ég út í sérhæfingu
í svæfingarhjúkran og starfaði við
svæfingarhjúkran á Landakotsspít-
ala til ársins 1977.“
Hvekktist aðeins
Eftir fæðingu þriðja barnsins lét
Sigríður sig ekki muna um að halda
til náms til Bandaríkjanna. „Ég vildi
afla mér víðtækari þekkingar og hóf
nám til BS-gráðu í hjúkrun við
Wisconsin-háskóla í Madison árið
1979. Námið var gjörólíkt náminu
héma heima. Fyrst og fremst akad-
emískt í samanburði við verklega
áherslu í Hjúkranarskólanum. Af
því leiddi að ég hafði engan sérstak-
an áhuga á því að fá gömlu gráðuna
mína metna inn í námið. Áhugi minn
stóð fremur til þess að drekka í mig
allan hugsanlegan fróðleik tengdan
faginu,“ segir Sigríður enda lét hún
sér ekki nægja að Ijúka BS-gráðu í
hjúkrunarfræði árið 1982 heldur
bætti við sig MS-gráðu í stjórnun
við sama háskóla árið 1984.
Eftir framhaldsnámið tók Sigríð-
ur við starfi hjúkranframkvæmda-
stjóri lyfjadeilda Landspítalans og
gegndi þvi starfi allt til ársins 1988.
Þá tók hún við starfi hjúkranarfor-
stjóra Borgarspítalans og hélt því
starfi á sameinuðu sjúkrahúsi Borg-
arspítalans og Landakots í Sjúkra-
hús Reykjavíkur árið 1996.
Auk þess að vera virk í félags-
störfum og fræðslumálum hefur Sig-
ríður unnið að ýmsum verkefnum
fyrir heilbrigðisráðuneytið og fleiri
aðila, m.a. í tengslum við sameining-
arferli stóra sjúkrahúsanna á höf-
uðborgarsvæðinu. ,Aunars byrjaði
ég eiginlega að fylgjast af áhuga
með sameiningu sjúkrahúsa víðs-
vegar um heiminn upp úr 1990. Ekki
leið heldur á löngu jþar til umræðan
hófst hér á landi. Ég var formaður
nefndar á vegum heilbrigðisráðu-
neytisins um endurskoðun á hlut-
verki sjúkrahúsanna árið 1996.
Varaformaður var Kristján Er-
lendsson í heilbrigðisráðuneytinu.
Við höfum talsvert starfað saman í
tengslum við breytt rekstrarform
sjúkrahúsanna og hlutverkin sner-
ust við þegar hann var formaður og
ég varaformaður annarrar nefndar
um þróun og rekstur sjúkrahúsanna
árið 1998.“
Sigríður var í leyfi frá Sjúkrahúsi
Reykjavíkur vegna vinnu nefndar-
innar megnið af árinu 1998. Hún
hlaut þann heiður að vera valin
styrkþegi við Wharton Business
School í Philadelphiu í Pennsylvan-
iuríki um sumarið. „I sérhæfðu námi
fyrir yfirstjómendur gafst okkur
styrkþegunum tækifæri til að hlýða
á leiðandi áhrifafólk og fræðimenn
kynna það sem efst var á baugi í
stjómun fyrirtækja og rekstri
sjúkrahúsa. Afdrif og árangur sam-
einaðra sjúkrahúsa fékk mikið vægi
og ljóst var að því fór fjarri að mark-
miðin um hagræðingu og spamað
væra sjálfgefin. Oftar en ekki mis-
tókust skipulagsbreytingamar. Ég
verð að viðurkenna að ég hvekktist
aðeins enda ljóst að taka þyrfti tillit
til gríðarlega margra þátta ef vel
ætti til að takast með samein-
inguna,“ segir Sigríður og nefnir
sérstaklega aðstæður og samvinnu
við starfsmenn. „Tvennt ætla ég að
nefna í tengslum við ábyrgð yfir-
stjórnenda. Annað er hversu mik-
ilvægt er að hafa í huga að ekki sé
algjörlega skrúfað fyrir samkeppni
og þar af leiðandi val bæði sjúklinga
og starfsfólks. Hitt er að reyna verð-
ur eftir fremsta megni að koma í veg
fyrir óæskilegar afleiðingar einok-
Órói og áhyggjur vaxandi
Sigríður vitnar í lögmál Murphie’s
um að allt sem hugsanlega geti farið
úrskeiðis fari úrskeiðis. ,A Land-
spítalanum - háskólasjúkrahúsi hafa
hvorki starfsmenn né sjúklingar
lengur val í raun. Ekki bætir úr
skák að starfsmenn virðast ekki
lengur hafa leyfi til að vega og meta
sjálft rekstrarformið eins og glögg-
lega kom fram þegar ráðning Steins
Jónssonar í stöðu sviðsstjóra
kennslu og fræða var afturkölluð
fyrir jólin. Eðlilegt er að spurt sé
hvar umræðan eigi að fara frarn ef
ekki á eina sjúkrahúsinu. Hins veg-
ar get ég ekki sagt að stöðusvipting
Steins hafi komið mér á óvart eins
og ráðningarmálum á sjúkrahúsinu
virðist háttað. Starfsfólk finnur fyrir
því takmarkaða skoðana- og mál-
frelsi sem það býr við. Ég fann
reyndar fyrir því sjálf síðustu mán-
uðina sem ég starfaði á sjúkrahús-
inu - því miður.“
Hvað hefði getað dregið úr óæski-
legum afleiðingum sameiningar?
„Við gerðum aldrei ráð fyrir því að
yfirstjórnin byggði ekki á nútíma-
legri vinnuaferðum, t.d. því að vinna
meira í teymum, dreifa ábyrgð á
vettvangi, halda boðleiðum opnum
og tryggja gott upplýsingaflæði,"
segir Sigríður og tekim fram að með
skynsamlegum vinnubrögðum og
samvinnu við starfsfólkið hefði án
efa verið hægt að draga úr ýmsum
neikvæðum fylgifiskum sameining-
ar. „Velheppnuð sameining er ekki
framkvæmd eingöngu ofan frá því
starfsemin byggist á hugviti fólks-
ins. Eftir áratuga starf hef ég enn
ágæt tengsl inn á sjúkrahúsið. Ég er
ekki bara að tala um hjúkranar- og
lækningasviðin heldur inn í flesta
hópa og því miður virðist órói og
áhyggjur víða fara vaxandi og langt
í frá að sameining sé orðin að vera-
leika.“
„Að sjálfsögðu
varð ég spæld...“
Sigríður er spurð að því hvort
henni hafi fundist sameiningarferlið
ganga of hratt fyrir sig. Hún segir
að yfirleitt sé nauðsynlegt að láta
sameiningar ganga hratt fyrir sig.
Engu að síður sé árangurinn háður
því að búið sé að hugsa út í næstum
hvert einasta skref í sameiningar-
ferlinu. Eins og í ljós hafi komið hafi
talsvert vantað upp á að svo hafi
verið.
Ráðningarferlið í framkvæmda-
stjóm hins sameinaða sjúkrahúss
tók langan tíma. Stöðumar vora
auglýstar lausar til umsóknar í
febrúar í fyrra. Ráðningar fóra ekki
fram fyrr en í maí. Sigríður sótti um
stöðu hjúkranarforstjóra og var af
fagnefnd metin hæfasti umsækj-
andi. Engu að síður var annar ráð-
inn í stöðuna. „Mér var í bréfi til-
kynnt að ég fengi ekki stöðuna.
Annaðhvort yrði fundið starf við
mitt hæfi innan hins sameinaða
sjúkrahúss eða gerður við mig
starfslokasamningur. Ekki var
gengið á eftir mér vegna annars
starfs við hæfi og gerð starfsloka-
samnings er nýlokið. Sá ferill var
erfiður. Hvorki gekk reyndar né rak
fyrr en ég bað ráðherra að skerast í
leikinn. Að sjálfsögðu varð ég spæld,
fann fyrir höfnunartilfinningu og
tómleika. Á hinn bóginn hef ég með
tímanum komist að því að mér hefði
orðið lífsins ómögulegt að starfa við
núverandi stjómunarstíl á sjúkra-
húsinu.“
Sigríður segist hafa ákveðið að
taka sér góðan tíma til að velta
framtíðinni fyrir sér. „Veistu!" segir
hún, „svona breytingar hafa ekki
bara neikvæðar afleiðingar. Ég get
nefnt hversu sterkt ég hef fundið
fyrir stuðningi á meðal míns frá-
bæra fyrrverandi starfsfólks sem og
annarra innan og utan sjúkrahúss-
ins. Margir þeirra hafa haft ýmis-
legt við framkvæmd og stjómar-
hætti á sameinuðu sjúkrahúsi að
athuga. Áhugasamt og hæfileikaríkt
fólk hefur komið saman að undan-
förau og viðrað skoðanir sínar.
Heimili mitt hefur nánast verið eins
og félagsheimili frá því í sumar.
Hugmyndir komu fram og byrjuðu
að gerjast í frjósömum jarðvegi,"
segir hún hugsi og viðurkennir að
hafa sjálf verið spenntust fyrir ein-
hvers konar fyrirtækjarekstri. „Ein
af ákvörðunum sumarsins var að við
vinkonumar Ingibjörg Þórhallsdótt-
ir ákváðum að stofna fyrirtæki um
rekstur og ráðgjöf í heilbrigðisþjón-
ustu. Við teljum okkur ansi sterkar
saman enda er hún hjúkrunarfræð-
ingur með meistaragráður á sviði
menntunar og rannsókna. Nokkum
tíma tók að fmna rétta nafnið á fyr-
irtækið. Hver hugmyndin á fætur
annarri var útilokuð af því að nafnið
var upptekið. Rétta nafnið fannst að
lokum því fyrirtækið hefur verið
skráð undir nafinu Metis ehf. Nafnið
á vel við því að Metis er nafn á
grískri gyðju ráðsnilldar og skyn-
semi fyrir utan að vera afskaplega
alþjóðlegt nafn á fyrirtæki."
Gagnleg Auður
Sigríður segir að fyrirtækið hafi
því miður ekki hafið starfsemi sína
enn. Fyrst og fremst sé væntanlega
henni sjálfri um að kenna enda hafi
hún verið alltof upptekin við önnur
verkefni til að hafa tíma til að skoða
húsnæði og hleypa rekstrinum af
stokkunum. „Ég ætti náttúrlega að
segja þér frá því að þegar ég var
sem mest að velta fyrir mér fyr-
irtækinu sá ég auglýst í blaðinu
námskeið um rekstur fyrirtækja
undir yfirskriftinni Framkvöðla
Auður. Ég var svo lánsöm að kom-
ast á námskeiðið og sé ekki eftir að
hafa slegið til í haust. Námskeiðið
tók 4 mánuði, stóð yfir frá 18 til 22
tvo daga í viku og eina helgi. Gengið
var út frá því að nemendur veldu sér
eina viðskiptahugmynd til að fylgja
eftir á námskeiðinu. Ég valdi mér
ásamt annarri úr faginu að skoða
hugmynd um stofnun miðstöðvar
sérhæfðrar heilbrigðisþjónustu. Við
urðum að sjálfsögðu margs vísari
enda vora fyrirlesarar á námskeið-
inu úr ýmsum áttum, t.d. lögfræð-
ingar, rekstrarfræðingar, markaðs-
fræðingar, tölvufræðingar og
sérfræðingar í almannatengslum.
Annars verð ég að viðurkenna að
mér fannst sérstaklega gaman að
fylgjast með því hvemig konur úr
hinum ýmsu áttum tóku stór stökk
og öðluðust nýja sýn,“ segir Sigríður
brosandi og hrósar Höllu Tómas-
dóttur, skipuleggjanda námskeiðs-
ins, og hennar starfsfólki við Há-
skólann í Reykjavík fyrir frábært
námskeið. „Þessar konur eru ótrú-
lega kröftugar og koma miklu til
leiðar í vinnu sinni til að hvetja kon-
ur áfram í atvinnulífinu. Ekki veitir
af.“
Fleiri verkefni hafa brunnið á Sig-
ríði í haust. „Ég er ekkert að segja
frá þeim öllum,“ segir hún hugsi og
ákveður að nefna tvö verkefni af
stærri gerðinni. „Hið fyrra hef ég
verið að vinna með VSO fyrir heil-
brigðisráðuneytið. Verkefnið gengur
út á að kanna vaxandi kostnað í heil-
brigðisþj ónustunni. Af eðlilegum or-
sökum hefur vinnan því í senn verið
ákaflega spennandi og tímafrek.
Engu að síður tókst okkur að ljúka
verkefninu og skila áfangaskýrsl-
unni til ráðuneytisins í liðinni viku.
Hitt verkefnið hef ég unnið í fjög-
urra manna nefnd fyrir mennta-
málaráðuneytið. Nefndin er fyrir ut-
an mig skipuð fulltrúum frá
háskólanum í Maryland, rektor
hjúkrunarháskólans í Kaupmanna-
höfn og sérfræðingi KHI í fjar-
kennslu og kennslutækni. Hlutverk
nefndarinnar er að meta nám í
hjúkranarfræði við Háskóla Islands
og Háskólann á Akureyri. Verkefnið
er liður í ákveðnu gæðamati og
stendur enn yfir.“