Morgunblaðið - 24.12.2000, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2000 39
HUGVEKJA
I Betlehem er barn oss fætt...
Ljóslífsins
Skammdegismyrkrið ræður ríkjum í
desembermánuði. Birtan hefur samt
Allir komust
þeir til byggða
Þá eru allir jólasveinarnir
komnir til byggða, enda
ekki seinna vænna þar sem
jólin fara nú í hönd.
Þeir hafa birst einn og einn
á baksíðu Morgunblaðsins
að undanförnu en eru nú
hér allir saman komnir.
Brian Pilkington teiknaði
sveinana sérstaklega fyrir
Morgunblaðið að þessu sinni.
GUJ^GAUR
sem áður sigurgöngu sína á þessum
tíma, segir Stefán Friðbjarnarson,
með sólhvörfum á vetri og komu
hans sem er ljós lífsins.
„Ég er Ijós heimsins. Sá, sem
fylgir mér, mun ekki ganga í
myrkri, heldur hafa ljós lífsins. “ -
Jesús Kristur.
Desember er myrkur mánuður.
Þá er dagur stystur og myrkrið
mest. En vetrarsólstöður (21.-22.
desember) eru tímamót. Sólhvörf
að vetri boða hækkandi sól og
vaxandi birtu, vorið sem er fram-
undan. Sú vissa að birtan hrekur
myrkrið smám saman út úr sólar-
hringnum hefur hjálpað kynslóð-
unum að þreyja þorrann og
góuna, kuldann og myrkrið, hér á
mörkum hins byggilega heims.
Það gleymist á stundum að raf-
ljós komu ekki inn í Islands sögu
fyrr en á 20. öldinni. Sem og að
nýting heits vatns - jarðvarmans
- til húshitunar setti ekki umtals-
verðan svip á lífshætti okkar fyrr
en á seinni hluta aldarinnar.
Langleiðina í tíu aldir höfðu ís-
lendingar ekki önnur vopn í hendi
gegn kulda og myrkri vetrar en
lýsislampa, rekavið, mó og tað.
Kerti úr tólg eða vaxi vóru
löngum nánast munaðarvara.
Það var til siðs á þessum löngu
liðnu myrkurtímun að setja ljós út
í skjá (glugga) til að vísa fjarver-
andi veginn heim. Þessi litlu Ijós
vóru vegfarendum boðskapur um
vin í vetrarmyrkrinu. Þau færðu
og heim sanninn um, að í myrkr-
inu skín ljósið skærast.
Eyþjóð, háð sjávarútvegi og
siglingum, þekkir annars konar
leiðarljós, sem vísar sjófarendum
veg til hafnar. „Brennið þið, vitar;
lýsið hverjum landa, sem leitar
heim - og þráir höfn,“ segir Davíð
Stefánsson frá Fagraskógi í
kvæðabálknum „Að Þingvöllum
930-1930“, sem orktur var í tilefni
af Alþingishátíð á Þingvöllum árið
1930. Og í kvæðinu Vitavörðurinn
segir hann: „Guð er í hverjum
geisla, sem gegn um nóttina
brýzt...“
Ljósið í skjá torfbæjarins og
vitinn á útnesinu þjónuðu sama
tilgangi, að hjálpa fólki í nauðum,
vegvillum. Að vísa ljóssins veg -
út úr myrkrinu. Við Islendingar
höldum hátíð ljóssins, hátíð hans
sem er ljós lífsins, í mesta
skammdeginu. Sjálf hátíðahöldin
hafa að vísu breytzt í tímans rás
en tilefnið og tilgangurinn er hinn
sami. Fyrri kynslóðir, flestar,
bjuggu við fátækt miðað við hag-
sæld líðandi stundar. Þær fögn-
uðu jólunum með hógværari hætti
og fábreyttara móti en nú er gert.
Gleði hugans var ef til vill meiri
og innilegri þá en nú. En það var
meiri einfaldleiki í umbúðum há-
tíðarinnar, húsnæðinu, klæðn-
aðinum, hátíðarmatnum og jóla-
gjöfunum, sem sumir telja að
keyri um þverbak í dag. Það var
heldur ekki mikið umleikis þegar
lítið barn var lagt í jötu í Betle-
hem fyrn- 2000 árum.
Löngu gengið skáld, sem horfði
til bernskujóla, sagði: Allir fá þá
eitthvað fallegt, í það minnsta
kerti og spil. Ljós litlu jóla-
kertanna, sem börn 19. aldar og
fyrstu áratuga þeirrar 20. hömp-
uðu í hógværri gleði, var tákn-
rænt ljós, sem lýsti fyrst og
fremst upp hugskot fólksins; tákn
hans, sem er ljós heimsins, veg-
urinn, sannleikurinn og lífið.
Hann sem er hið sanna jólaljós
má ekki gleymast eða týnast í lit-
skrúðugum og fyrirferðarmiklum
umbúðum hagsældarjólanna.
Hann sem er ljós lífsins þarf að
lýsa í hugarskjá okkar - vera þar
sá viti er vísar veginn - út úr
myrkrinu.
Matthías Jochumsson kemst
svo að orði í einu kvæða sinna:
Bjartara, bjartara
yfirbamiljúfu
hvelfast Guðs hallir
á helgri nóttu;
ogherskarar
himinbúa
flytja Guðs fóður
friðájörðu.
Efnaleg hagsæld og velferð Is-
lendinga á mörkum árþúsunda
eru Guðs gafir, sem fara þarf vel
og réttlátlega með. Á helgum jól-
um eigum við samt sem áður
fremur að huga að öðrum verð-
mætum, sem mölur og ryð fá ekki
grandað, velferð sálar sérhvers
manns. Þá á hann, sem er ljós lífs-
ins, að skipa heiðurssessinn. Hver
sem fylgir honum gengur í birtu
en ekki myrkri. Boðskapur
jólanna er sá að Guð er í hverjum
geisla sem frá ljósi lífíns brýzt
gegnum myrkrið í mannheimi.
Gleðilega jólahátíð!
VCSXTkSLliKlR
rnM m mm-es-m m m tm m
skyrgámur
h&KAShElKlK

xíSJ/SSthM.

KSRtASN/Kl R