Morgunblaðið - 24.12.2000, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
f»Ss
Flugvöllur á Lönguskerjum í Skeijafirði og háhýsabyggð á flugvallarsvæðinu. Myndin er úr kvikmyndinni Reykjavík í öðru ljósi sem sýnd verður í Sjónvarpinu 30. desember.
Borg
á tímamótum
Horfur eru á aö séö veröi fyrir endann á há-
værum deilum um staösetningu innanlands-
flugvallarins í Vatnsmýrinni í kosningum 3.
febrúar. Anna G. Ólafsdóttir spjallaöi viö
Trausta Valsson skipulagsfræöing og fékk
aö vita aö einn af kostunum veröur aö flytja
flugvöllinn á uppfyllingu á Lönguskerjum í
Skerjafiröi. Trausti vill nota tækifæriö til
þess aö útvíkka iðandi mannlífiö í miöborg-
inni inn á gamla flugvallarsvæöiö.
Byggð á flugvallarsvæðinu myndi leyfa miðborginni að þróast út að Skerjafirði. Strandlengjan, Öskjuhliðin og
Háskólinn gerðu búsetu á svæðinu mjög eftirsóknarverða.
\
Selt\örn
í HUGA Trausta Valssonar skipu-
lagsfræðings eru aldamótin ekki
aðeins tímamót á dagatalinu heldur
í þróun þjóðfélagsins, þ.m.t. upp-
byggingu borgarinnar. Hann minn-
ir á að yngri kynslóðinni hafi ekki
gefist tækifæri á að upplifa hvernig
þjóðin reis úr sárri fátækt til ríki-
dæmis á aðeins hálfri öld. „Sú
breyting kostaði þjóðina geysilega
vinnu og fórnir í að njóta lífsins,“
segir hann hugsi og heldur áfram:
„Svar þjóðfélagsins var að hefja
eljusemina á stall. Lífið gekk út á
að koma sér þaki yfir höfuðið með
því að vinna myrkranna á milli alla
virka daga og jafnvel um helgar.
Almenningur bjó við þröngan húsa-
kost og æðsti draumurinn var að
eignast einbýbshús með tvöföldum
bílskúr, svo rammgert að liktist
loftvamarbyrgi.“
Ný lífsgildi
Trausti segir að núna sé eldri
kynslóðin búin að eignast drauma-
húsið og farin að átta sig á því að
lífshamingjan er ekki endilega fólg-
in í steinsteypu. „Ekki bætir úr
skák að með minnkandi tekjum
þegar fólk eldist verður erfiðara að
fjármagna rekstur hússins, hækk-
andi verð á bensíni á bflinn og
hærri fasteignaskatta. Með tíman-
um verða því 300 fm einbýlishúsin
myllusteinn um háls eigenda sinna.
Því er ekki að undra að stór hópur
eldri Reykvíkinga sé farinn að þrá
að komast úr loftvarnarbyrgjunum
í úthverfunum til að fá að upplifa
borgarlífið eins og íslendingar
þekkja frá erlendum borgum.“
Trausti hefur talsvert velt fyrir sér
uppbyggingu höfuðborgarsvæðsins
og m.a. skrifað bækumar Reylga-
vík vaxtarbroddur og Borg og nátt-
úra sem kom út fyrir skömmu.
Hann tekur fram að borgaryfirvöld
hafi komið til móts við vilja ákveð-
ins hóps með því að rýma til fyrir
stóram húsum í Skuggahverfinu.
„Nú er verið að skipuleggja 250
íbúða glæsibyggð með yfirbyggðum
garði og verslunarkjarna á síðasta
reitnum sem er í eigu Eimskipa-
félagsins. Helsti gallinn er hversu
framboðið er takmarkað og þar
með íbúðaverðið hátt á jafneftir-
sóttu byggingarsvæði og í miðbæn-
um.“
Trausti vekur athygli á því að
stækkandi hópur ungs fólks hafi
orðið áhuga á að búa á svæði 101 í
Reykjavík. „Að vísu era ástæð-
umar ekki hinar sömu og hjá eldra
fólkinu. Unga fólkið kann því sér-
staklega vel að geta notið hins sí-
fellt fjölbreytilegra hæturlífs í mið-
borginni í göngufæri frá heimili
sínu. Ekki verður heldur framhjá
því litið að stór hópur ungra ís-
lendinga hefur verið við nám er-
lendis og er farinn að kunna vel að
meta að geta farið út að borða, sest
inn á kaffihús eða litið inn á hverf-
iskrána hvenær sem er. Gleymum
því ekki heldur að búseta í mið-
bænum býður upp á nálægð við
bæði haf og strönd. íbúar í svefn-
hverfunum á heiðunum umhverfis
borgina búa ekki við slíkan munað.
Þarna uppi á hæðarkollunum er ei-
líf gjóla svo ekki sé talað um hið
takmarkaða menningarframboð."
Framtíðarsýn ráðandi afla
Framtíðarsýn ráðandi afla birtist
í skipulagsuppdráttum. Trausti
segir að nýlega hafi verið kjmnt
nýtt svæðisskipulag fyrir höfuð-
borgarsvæðið fram til ársins 2024.
„Hvaða sýn birtist þar?“ spyr
hann. „Endalaus áframhaldandi út-
þensla svefnhverfaskipulagsins.
Yngri kynslóðinni verða næst boðn-
ar lóðir uppi á Álfsnesi og á hraun-
unum sunnan við Hafnarfjörð.
Uppbygging hverfa jafnlangt frá
sjálfri miðborginni kallar á hrika-
legar hraðbrautarframkvæmdir og
gert hefur verið ráð fyrir að beinn
kostnaður nemi um 48 milljörðum
króna. Aðrar afleiðingar eru marg-
víslegar og auðvelt að átta sig á því
að við eigum eftir að eyða sífellt
hærra hlutfalli af vökutíma okkar í
bflferðir um höfuðborgarsvæðið.
Dreifðari byggð á eftir að valda því
að strætisvagnaþjónusta verður
enn strjálli og því illnotanleg. Ekki
þarf heldur að efast um að svona
útþenslustefna á eftir að taka sinn
toll í mannslífum og örkumlum í
bílslysum. Ótalið er geysilegt
eignatjón af völdum umferðarslysa,
yfirgnæfandi hávaði og mengun."
Trausti vekur athygli á því
hversu hratt bflaumferð verður að
ganga fyrir sig á jafnstóra svæði.
„Ein leiðin til þess að greiða fyrir
henni verður með byggingu tuga
svokallaðra brúargatnamóta, t.d.
verða um níu slík gatnamót á
Miklubrautinni og á leiðinni upp í
Mosfellssveit. Brúargatnamót taka
óneitanlega talsvert rými og era
geysilega dýr, t.d. kosta nýju brú-
argatnamótin við Mjóddina um
1.200 milljónir króna. Að sjálfsögðu
á órofinn straumur bílaumferðar
eftir að gera fótgangandi fólki erf-
itt um vik að komast yfir götur.
Þess vegna verður nauðsynlegt að
' byggja fjöldann allan af göngu-
brúm í beinu framhaldi. Þessi
framtíðarsýn gerir hvorki ráð fyrir
kreppu né hækkandi bensínverði. Á
hinn bóginn er eðlilegt að hafa í
huga að með iðnvæðingu 3. heims-
ins er talið að bensínverð eigi eftir
að hækka mjög mikið,“ segir hann
og tekur fram að ef svo fari geti
borgarlíf af þessari „bílagerð"
komist í talsverðan vanda. „Hver
myndi ganga í Smárann? Hvaða
foreldrar myndu hafa efni á eða
tíma til að keyra annars einangr-
aða unglingana í svefnhverfunum
til og frá um höfuðborgarsvæðið
dag eftir dag?“
Ný sýn
„Ef tekið er mið af óskum bæði
eldri og yngri kynslóðarinnar að
viðbættum greinilegum vanda bfla-
skipulagsins er greinilegt að huga
þarf að nýrri skipulagsstefnu og
sýn á höfuðborgarsvæðið," segir
Trausti. „Tekist hefur að mæta
óskum margra með uppbyggingu
eldra húsnæðis og nýbyggingum í
gamla miðbænum á síðustu áratug-
um. Nú er allt pláss að verða upp-
urið á því eftirsótta svæði. Stóra
spumingin er því hvar hægt er að
reisa miðborgarbyggð með jafnið-
andi mannlífi og íslendingar
þekkja af ferðum sínum um stór-
borgir Evrópu." Upp á síðkastið
hefur verið gripið til þess ráðs að
rífa niður eldri byggð eins og við
Borgartúnið. „Einn gallinn er
hversu kostnaðarsamt er að ráðast
í slíkar framkvæmdir og fá aðeins
lítið rými í staðinn. Hvort sem okk-