Skírnir - 01.12.1916, Blaðsíða 34

370
Edda i kveðskap fyr og ná.
[Skírnir
ur þó um ákveðinn mann, en hin um menn alment, ótil-
tekna menn. Af þessu má sjá, að snemma heflr það
komið upp í kveðskapnum, að kenningarnar verða föst
kveðskaparorðtök, sé vísan annars rétt feðruð, og síðam
tekur þetta einn eftir öðrum, en því er ekki sint, hvort
kenningarnar eiga í raun og veru við um þá menn, senr
þær eru hafðar um, eða þá atburði, sem verið er að
tala um.
Hins vegar eru þau dæmi mörg á öllum tíma hins
forna kveðskapar, þar sem kenningarnar eiga vel við unr
menn og atburði, og bregður því einatt fyrir á hinu síðara-
tímabili hins forna kveðskapar alt fram að 1400. Má
vel vera, að stundum sé það tilviljan ein, er svo vill til,.
en ekki af því, að skáldið hafi haft tilfinningu fyrir því
eða séð það glögt, að kenningarnar áttu að vera lifandi
myndir og í þeim felast sönn og rétt lýsing, en ekki dauð
orðtök í kveðskapnum.
Á 14. öldinni fara skáldin að sjá það og skilja, að
hinar fornu kenningar áttu illa við í helgikvæðum og
i dýrðlingakvæðum, svo og það, að nota að mun forn-
yrði, þar sem það yrði til þess, að kvæðin yrðu torskilin.
Þessi skoðun var rctt. Hinar fornu kenningar, sem stöf-
uðu frá heiðni og lutu svo mjög að hermensku, gátu ekki
átt við í helgikvæðum eða dýrðlingakvæðum. Arngrímur
Brandsson, ábóti á Þingeyrum 1350—1361, orti 1345 drápui
um Guðmund biskup Arason, og segir þar svo:
Rædda ek lítt við reglur Eddu
ráðiu min, ok kvað ek sem bráðast
vísur þær, er ek vil ei hrósa,
verkinn erat sjá mjúkr i kverkum. (Bisk. II. 187).
Arni Jónsson, ábóti á Munkaþverá 1371—1379, orti og;
drápu um Guðmund biskup, og segir hann svo:
Yfirmeisturum mun Eddu listar
allstirður sjá hróður virðast,
þeim er vilja svá grafa og geyma
grein klókastra fræðibóka;
lofi heilagra lizt mór hæfa