Skírnir - 01.12.1916, Blaðsíða 78

414
Þjóðareiguin.
[Skírnir
areigninni verzlunarvaran, sem kemur til útflutnings á einui
ári, því hún er undirstaða undir bankalánum. Án verzl-
unarvörunnar var þjóðareignin 1880 . . 30 milj. kr.-
1907 þegar erlendar skuldir voru frá
dregnar var hún...................... 53 — —
og 1915 eins og sýnt er að framan . . 116,7 — —
Velmegun landsmanna hefir samt ekki vaxið svona mikið'
í sannleika. Krónan er mælikvarðinn öll árin, en hún er
alinmál sem alt af styttist. Hver hlutur sem á það er
mældur lengist ávalt og ávalt. Eg skrifaði ritgerð í
Skírni 1908 um verðfallið á peningum, og sýndi og sannaði
að 2 kr. árið 1900 höfðu sama kaupmagn sem 1 kr. 1850.
Þar var líka sýnt fram á, að til þess að geta fengið sama
af nauðsynjum 1907 og fékst fyrir 1 krónu 1850 þurfti
2 kr. 50 aura síðara árið. Um sama leytið stóð í Econo-
mist að verðfall peninga á Bretlandi væri litlu meira en
hér. Prísar hækka og lækka þar ávalt litlu áður en þeir
hækka eða lækka hér. Það mun láta nærri sanni, að til
þess að kaupa það, sem fékst fyrir 1 krónu 1850 þurfti 4
kr. 1915. Eftir að Skírnis ritgerðin var skrifuð hefi eg
komist að þeirri niðurstöðu, að peningar hafi haft líkt
gildi árið 1875 og 1880 eins og 1900, nema hvað húsa-
leiga í bæjum og vefnaðarvara höfðu hækkað eitthvað í
verði. Sé nú gildi krónunnar 1880 lagt til grundvallar,
þá verður þjóðareignin töluvert minni tvö síðari árin, þó-
verður að láta húseignirnar og lóðirnar, verð skipa, vél-
ar, innanstokksmuni og fatnaðar- og vörubirgðir halda
sér hér um bil, því allar þær virðingar eru gamlar eða’
lágar, en draga má úr öðrum liðum. Þá dragast c. 5-
miljónir króna frá þjóðareigninni 1907, en hér um bil 25
milj. kr. frá þjóðareigninni 1915. Mælt með verði krón-
unnar frá 1880 verður þjóðareignin 1880 — 30 milj. kr.,.
1907 48 milj. kr. og 1915 92 miljónir króna. Framförin
í efnahag landsmannna á síðustu 35 árum verður ákaflega
mikil fyrir því, og eignin hefir þrefaldast í raun og venn
á 35 árum.
Indr. Einarsson.