Skírnir - 01.12.1916, Page 105

Skírnir]
Ritfregnir.
441
Árna notuðu sjer sem best þeir gátu þetta hneixlismál til að tor-
triggja Árna í augum stjórnarinnar. Hafði Árni unnið málið í
hjeraði og firir lögþingisrjettinum og Magnús verið dæmdur í háar
skaðabætur. Enn með tilstirk kaupmatina kom Magnús málinu
firir hæstarjett, enu dó í þeim klíðum, áður enn málið var tekið
firir; samt var málinu haldið áfram og dæmt í hæstarjetti 1709;
varð niðurstaðan sú, að sakir vóru látnar falla niður og dómar þeir,
er dæmdir höfðu verið, feldir úr gildi, enn illmælið til Árna dæmt
dautt og ómerkt. Aftan við embættisbrjefabindið er prentaður út-
dráttur úr hæstarjettarskjölum þessa máls, þar á meðal atkvæði
hæstarjettardómandanna, og sjest á þeim, að ágreiningur beí'ur verið
mikill um málið, vilja sumir dæma Árna i vil, aðrir fella málið á
hann, enn meiri hluti dómatida vill láta sakir falla tiiður á báða
bóga. Urslit þessi vóru að vísu ekki algjör ósigur firir Arna,
þar sern hann hjelt óskertum heiðri sínum, enn eflaust hafa þau
hnekt mjög áliti hans í Danmörku og spilt trausti hans hjá stjórn-
inni. Um sömu mundir bárust og stjórninni ímsar kærur ifir að-
förum nefndarmanna, t. d. frá Sigurði lögmanni Björnssini, sem
þeir höfðu dæmt frá embætti og eigur hans fallnar < konungs garð;
fjekk Sigurður einmitt um þetta leiti (1709) nokkra uppreisn mála
sinna hjá konungi. Múller amtmaður hafði flutt sig til Kaup-
mannahafnar 1707, og má geta nærri, að hann hefur ekki bætt firir
nefndarmönnum við stjórnina. í stað hans gegndi Páll Beyer
amtmannsstörfum sem »fullmektugur«, enn Oddur Sigurðsson tók við
umboði því, sem Múller hafði haft firir Gyldenlove stiftamtmann,
og fóru þessir tveir menn, sem kallaðir vóru »þeir fullmektugu«,
með æðstu stjórn innanlands. Af þeim var Oddur hinn mesti
óvinur Páls Yídalíns; sparði hann ekki að sverta nefndarmenn í
augum Gyldenleve’s og gerðist Gyldenlove þeim þungur í skauti
upp frá þe3su. Danska stjórnin fer nú að verða óþolinmóð og
rekur eftir nefndarmönnum að lúka við jarðabókarstarfið (AM.
Embedsskr. nr. 87, 100, 119 og 129). Og loksins skipar rentu-
kammerið nefndinni í brjefi dags. 22. júlí 1712 að hætta starfinu
og kveður Árna á sinn fund til að gera grein firir gjörðum nefnd-
arinnar; er í því brjefi vitnað í skírslu frá Gyldenlave, sem ber
nefndinni á brín, að hún æsi menn til ófriðar og málaferla. Yar
nefndarstörfunum þar með lokið, nema livað Páll Vídalín tók að
sjer síðar firir sjerstaka borgun að lúka við það sem ógert var að
jarðabókinui.
Hinn helsti sínilegi árangur af nefndarstörfunum var jarða-