Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1980, Page 14

18
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
snúrur undnar með gildari þáttunum, eins og mjög oft sést, en hins vegar virð-
ist algengara, að slíkir hálsbaugar séu tléttaðir úr þremur eða fleiri þáttum.
Brot af fléttuðum baugi er einnig áður þekkt hérlendis, úr sjóðnum frá Sand-
múla.
Eina silfurbrotið, sem verulega sérstöðu hefur, er stöngin nr. 10, sem gæti
virst eins konar þorn af nælu. Hins vegar er það í rauninni ekki líklegt, þar eð
holurnar inn í gagnstæðar hliðar hnúðsins eru það grunnar að hætt er við að
þorn með slíkri festingu hefði verið laus í nælunni. Mætti frekar geta þess til,
að þessi stöng sé jafnvel hluti af armbaugi af gamalli gerð, sem réttur hafi verið
upp. Slíkir baugar eru alþekktir, með nrargstrendan hnúð, líkan demanti að
gerð, en hinn endinn er oftast nær undinn upp. Eru þeir baugar oftast nær
sívalir og undnir, hin svonefnda permiska gerð, sem ekki er þó að finna í þess-
um sjóði. Er í rauninni varlegast að láta túlkun á þessari stöng liggja milli hluta
að sinni.
Mjög er algengt að skartgripir af silfri séu skreyttir, og þá nær alltaf með
stimplum, sem slegnir eru margsinnis í og mynda þannig munstur. Eru margar
gerðir þekktar, en algengastir munu verða þríhyrningar, oft með smáum
deplum í, hringar og niðurskiptir strikastimplar. Tveir hlutir úr Miðhúsasjóðn-
um eru skreyttir, baugbrotið nr. 7 og stöngin nr. 9.
Baugurinn, sem brotið nr. 7 er úr, hefur líkast til verið armbaugur. Skraut-
stimpillinn, sem settur er í röðum eftir endilangri brúninni, er hjartalaga með
þremur deplum í og virðist hann vera fáséður. Enginn sams konar virðist
þekktur í gotlenska silfrinu þrátt fyrir mikinn fjölda gripa, sem þar finnast
skreyttir. Algengastur þar er þríhyrningsstimpill, sem settur er oft á ýmsa vegu
og fengin með því margvísleg skrautafbrigði. Getur Stenberger þess, að þessi
stimpill sé algengastur á norðurevrópsku gangsilfri. Þess ber að gæta, að hver
stimpill mun ekki hafa enst lengi, jafnvel ekki alltaf til að skreyta einn og sama
hlutinn, þar eð menn höfðu ekki nógu harðan málm til að grafa í, og hefur því
oft orðið að sverfa stimplana upp.
Deplarnir og hringarnir á stönginni nr. 9 eru mjög ógreinilegir, en settir á
tveimur stöðum. Þeir mynda óljóst munstur, en slíkir deplar og hringar eru
mjög algengir á víkingaaldarsilfri. Gætu stimplarnir hér í rauninni bent til
þess, að stöngin sé einfaldur armbaugur í upphafi, svo sem fyrr er nefnt.
Eins og að framan segir er líklegast að sjóður þessi hafi verið grafinn í jörðu
á 10. öld, enda svipar honum í öllu til norrænna silfursjóða frá þeim tíma.
Margar ástæður geta legið til þess að hann var grafinn þarna. Tíðast eru slíkir
jarðfundnir sjóðir erlendis skýrðir þannig, að þeir hafi verið grafnir í jörðu á
ófriðartímum, enda oft hægt að sýna fram á það um sjóði sem grafnir hafa
verið í jörðu eða faldir á annan hátt á sögulegum tíma, að aldur þeirra fellur
saman við ófriðarár. Hér á landi er ólíklegra að ófriður í landinu hafi komið