Öldin - 01.07.1893, Blaðsíða 9

ÖLDIN.
57
ltáðnr nýjum og nýjum áhrifum lof'tslags og
öðrum nýjum ytri lifsskilvrðum. sem hefðu
áhxúf á þæi’ og yllu hreytingum, með því
að ný og breytt lífsskilyrði hefðu álirif á
liffærin, sem yrðu að laga sig cftir þeim ög
breyttust við það, og svo gengju brcyífug-
arnar í arf til cftirkomendanna.
Hér cr í rauninni kjarninn úr allri
breytiþrðunar-kcnningunni.
Nálega samtíða var uppi í Þýzkalandi
skáldið Gocthc. Hann var ckki að eins
mesta skáld samtiðarinnar, ef cigi heimsins
mesta skáld ; en hann var jafnframt ötrú-
lcga fjiilhæfr fræðimaðr og afbragðs gáfu-
maðr. Ilann lagði niargt fyi’ir sig og af-
kastaði markverðum afrekum í öllu, sem
liann félcst við. ITann var meðal annars
grasfræðingr og sýndi fram á það, að æxl-
unarfærin (bæði karikendu og kvenn-
kendu) í duftvegum og duftberum blóm-
anna væru elcki annað en almenn blöð,
sem breyzt hcfðu þannig í æxlunarfæri, og
orsökin til breytingarinnar væi’i verka-
skifting líffæi’anua bjá blóminu. Út frá
þessari athugun leiddi hann svo þá álykt-
un, að jurtirnar hefðu með löngum tíma
tekið stórum breytingum frá upphaflcgri
fi’umlögun sinni, og bjó hann til uppkast
til breytiþróunar-fræði jurtanna.
Það cr því ekki rétt, sem margir ætla,
að Darwin hafi fundið upp eða fyi’str lagt
grundvöll til breytiþróunar-kenningar-
innar. Hann skýrði hana að eins og full-
komnaði og fann fjölda sannana fyrir
hcnni; en það sem mest or um vert, hann
vxirð til að skýra, hvernig og af hverjum
orsökum breytingarnar ltæmu fi’am. Ilann
skýi’ði cins og Lmnarck kenning þessa með
því, að allar verur liefðu tilhneiging til að
breytast við breytt ytri skilyrði; en aðal-
ástæðnna taldi hann fyrst og fremst “bar-
áttuna fyrir tilvcrunni.” Það cr undir-
stöðu-atriðið í ailri hans kcnning, og er
síðan að orðtaki orðið um allan lieim.
Það fór hér scm oftar hcfir farið : frum -
hugmyndin kom frá Frakklandi; Goethe,
Þjóðverjinn, byggir heimspekilegar áiykt-
anir á hcnni; en Danvin, Englendingrinn,
gefr kcnningunni fasta lögun, inniliald og
lifsmagn.
Chai’les Darwin var fæddr 12. Febr.
1809. Hann stundaði snemma náttúi’u-
fi’æði og vai’ð mætavel að sér í þcirri fræði.
Þcgar hann hafði þrjá umtvítugt, varð þíxð
lilutskifti hans að íerðast sem náttúrufneð-
ingr nxcð enska hci'skipinu “Bcaglc,’' scm
stjói’nin gcrði út tii að sigla uixihvcrfis
hnöttinn, og stóð sú ferð yfir í fiixmx ár
(1832- 1836).
A þessari feið kom hann mcðal annars
til Sixðr-Ameríku og rannsakaði þar jurta-
líf og dýi’alíf á ströndum meginlandsins og
svo eðlilega lika á eyjunum þar í nánd.
Það vakti þá þegar athygli hans, hve
líkar þær tegundir jurta og dýra, sem lifa
á ströndunum, ei’u þeim tegundxxm, sem lifa
á næstu eyjunum, og hversu líkingin vcrðr
minni og minni á milli Iíftcgundanna á
meginlandinu og eyjunum, eftir því sem
eyjarnar eru fjarlæga'ri meginlandinu,
enda þótt munrinn sé jafnan smár milli
næstu evja.
Svo sagði hann og síðar fi’á, að það
l.efði sér þótt næsta kynlegt og mcrkilcgt,
liver breyting verðr á tegundum, sem þó
eru hvcr annari mjög líkar, eftir því sem
maðr ferðast lengra eftir strandlendi mcg-
inlandsins frá norðri til suði’s ; svo að cin-
lægt sér maðr nýjar og nýjar tegundir, lík-
ar inum nyrðri, er suðr drcgr, en inar
nyi’ði’i smá-hverfa. Þá þótti honum ekki
siðr merkilegt, hver líking var milliþcirra
dýrategunda, cr nú lifðu þar, og himla,
er útdauðar vóru; en af þeim finnast ýmist
beinagrindr cða steingervingar cða aðrar
leifar í jörðu. Það vaknaði ósjálfrátt hjá
lxonum sú spuming, hvort svo mikil líking
væri liugsanlcg nema því að eins að hér
ætti sér stað hi’einn og beinn skyldleiki,
þannig, að núlifandi tegundirnar væl’u
konmar af inum útdauðu, og tejundirnar á
eyjunum komnar af þcim á meginlandinu.
Upp fi’á þcssu fór hann að hugsa þetta