Öldin - 01.07.1893, Blaðsíða 12

(10
ÖLDIN.
EYJAN MÖN.
Eyjan Mön eða Maney liggr norðarla
í Irlandshafi úti fyrir Silvegsfjarðar-
mynni á Englandi, en suðr og austr frá
Belfast á írlandi.
Isle of Man eða eyjan Mön cr 588
fcrli. kílömctr á st'ærð og hálend, hæsti
tindrinn 2000 fet ensk yfir sjávarmál.
Hún ar aflöng og liggr frá norðaustri til
suðvestrs, og er 33 mílur enskar á lengd,
og alt að 12 mílum enskum á breidd, þar
sem hún er breiðust.
Eyjan var sjálfstætt konungsrlki til
forna og var þá einatt þrætuefni konunga
í öðrum ríkjum. Noregskonungar lögðu
hana undir sig og lá hún undir þá um
iiríð, þar til þeir létu hana af hendi 1266
til Alexanders Skotakonungs. Enn í dag
má sjá ýmsar menjar Norðmanna-veldisins
þar á eyjunni; einkum eru ýmis þau
staðanöfn þar enn tíðkuð, er auðsjáan-
lega eru af norrænum uppruna. Nú cr al-
mennt talið, að Mön sé einn hluti Breta-
ríkis; en það er hún þó í raun réttri ekki,
heldr er liún enn í dag sjálfstætt ríki, sem
að eins stendr undir brezkri vernd. Lands-
menn kalla sig heldr ekki Englendinga,
heldr Manarmenn, enda eru þeir eigi
enskir að kyni, heldr gælskir eins og Ilá-
Skotar, en það er keltneskt kyn. Eigi
hafa þeir heldr iög og réttarfar sama sem
Englar, heldr hafa þeir löggjafarþing
sjálfir; það eru tvær málstofur; efri deild-
in heitir Cuuncil eða ,,ráðið“ og eiga þar
ýmsir æðstu embættismenn landsins sæti
fyrir sakir stöðu sinnar; neðri dcildin er
fulltrúaþing og nefnist Housc of Kuijs
(Ivkla-húsið); þar eiga sæti 24 kjörnir
fulltrúar.
Þegar báðar þingdcildir liafa sam-
þykt lög og þau liafa fengið konunglega
staðíestingu, öðlast þau þó eigi gildi f'yrri
en þau hafa verið þinglosin í heyranda
hljóði bæði á ensku og manversku (gælska
tungu). Þinglestr þessi fer svo fram, að
báðar þingdeildir koma saman á sameigin-
legan fund á Þingvallar-hæð (Tjnvuhl
Ilill) 5. dag í Júií-mánuði; cða þann 6.,
cf sunnudagr er þann 5.
Þingvallar-hæð er hjallamynduð, livcr
brekltan fvrir ofan aðra og fietir á milli,
og liggr hún á miðri cy. Fyrr meir lá
hár múrveggr umhverfis alla hæðina, og
tvö hlið á; en nú er hann allr fallinn.
Hjallarnir á hæðinni eru fjórir, og þar
eiga þingmenn að vcra uppi; en' efst á
hæðinni er stóll settr handa landstjóra
(Lieutenant Governor). Þingvallar-dagr-
inn er helgidagr fyrir alla eyjarskeggja;
byrjar þingiestrar athöfnin með guðsþjón-
ustu í kyrkju einni skamt þar frá; en það-
an ganga þingmenn svo í fylkingu til
hæðarinuar. Flestir eyjárslceggjar, sem
þvi geta við komið, eru þar og við staddir
þennan dag.
Þessi samkoma á Þingvallar hæð er
eldgömul og stafar án efa frá Norðmanna
tíð. Tjn- er auðsjáanlega sama orðið sem
,,þing,“ og Tynvald minnir oss undir eins
á Þingvalla nafnið á íslandi. Þingvallar-
fundr Manverja inn 5. Júlí er og ávalt
haldinn undir berum himni, og er það
einnig vafalaust siðr, sem við liefir liald-
izt frá fornöid; því að sá var siðr Norð-
manna (og íslendinga) til forna.
Man-ey hefir og að nokkru leyti sinn
fána út af fyrir sig. Á ýmsum höfnum í
inum stærri borgum í Englandi má stund-
um sjá gufuskip með blaktandi fána, scm
að vísu er enski fáninn, en þó með viðbót
nokkurri eðr tilbrcyting, því að í miðjum
fánanum eru þrír mannsfætr, og settir svo
saman að þcir mynda kross; þetta er fáni
Maneyinga, og eru inir þrír fætr skjald-
merki eyjarinnar; nrá sjá þá markaða á
marga hluti á eyjunni, svo sem bækr, vasa-
klúta o. s. frv.; oftast er þá dreginn maðr
þrífættr — Mr. Threelegs (o: herra Þrífiit)
kalla Englar hann. Herra Þrífótr cr sýndr
í margvíslegum myndum og tilfellum;
stundum cr hann sýndr á járnbrautarskrif-
st-oí'u og cr að kaupa farbréf, en þeir
heimta þar af honum hálft annað fargjald;