Óðinn - 01.07.1922, Blaðsíða 2

50
ÓÐINN
miklu öðru, svo sem ýmiskonar ritstörfum, einkum þó
meðan hann var í Arnarbæli. Þýddi hann þá t. d.
Þjóðmenningarsögu Norðurálfunnar, Hjálpaðu þjer
sjálfur, eftir Smiles, Foreldrar og börn o. fl. Auk þess
hafa komið út eftir hann ýmsir aðrir bæklingar, fyrir-
lestrar, ræður o. fl., og er einna kunnast erindið:
Hvernig er farið með þarfasta þjóninn, og vakti það
mikla athygli á sínum tíma og hafði mikil áhrif um
land alt á meðferð manna á hestum og skilning manna
á þeim málum öllum, og segir sjera Ólafur, að það
sje það rita sinna, sem sjer þyki sjálfum einna vænst
um. Auk þessa hefur hann skrifað mesta fjölda blaða-
greina. Enn fremur kendi hann áður fyr mörgum pilt-
um undir skóla. Segist hann minnast þess með mikilli
ánægju oft, þegar hópur ungra manna dvaldist á heimili
hans austur þar, að slíku námi, og mátti þá oft sjá
um öll hús þar »mikla iðn og athöfn«, eins og segir
í gamalli biskupasögu, enda minnast nemendur sjera
Ólafs hans sem ágæts latínukennara.
Auk þessa hefur sjera Ólafur allmikið fengist við
opinber mál, og m. a. verið þingmaður Rangæinga
1891, Austur-Skaftfellinga 1901 og Árnesinga 1903—
1907. I því sambandi má og minnast afskifta hans af
holdsveikramálinu. Um það skrifaði hann mikið á sín-
um tíma í Isafold. Því þegar hann kom til prests-
skapar í Holtin var þar mikil holdsveiki og skoðun
fólksins þar þá sú sama og annarstaðar á þessari veiki,
að hún væri ekki smitandi, og hagaði það sjer eftir
því. Sjera Ólafur þóttist hinsvegar eftir öllu þar að
dæma, sem hann sá fyrir sjer, vera viss um það, að
veikin væri smitandi, en ekki arfgeng. Fór hann svo
að safna ýmsum drögum um þessi mál, einkum um
það, hvernig unt yrði að stemma stigu fyrir frekari
útbreiðslu, með spítalastofnun o. s. frv. og benti í því
sambandi á það, að eiginlega ætti holdsveika fólkið
inni hjá því opinbera, þegar rannsakaðir voru reikn-
ingar og eignir spítalajarðanna o. sl. Eins og kunnugt
er urðu svo Oddfellowar til þess að hrinda af stað
framkvæmdum í þessu máli og mintist höfuðmaður
þeirra, dr. Beyer, einu sinni í ræðu á afskifti sjera
Ólafs í þessu máli, og kallaði hann þar »manden som
rejste hele bevægelsen*.
Þegar sjera Ólafur er spurður að því, hvort hann hafi
oft átt erfiða aðstöðu í prestskaparstarfi sínu, lætur hann
reyndar lítið yfir því, og segir það gleymt og grafið.
Mestu erfiðleikatíma sína telur hann þó mislingana og
manndauðann 1882, landskjálftanna 1896, en þá fjellu
hjá honum öll — 17 — hús í Arnarbæli á einni nóttut
nema kirkjan, og svo mannskaðinn í Reykjavík 1906
—1907, og síðast en ekki síst spönsku veikina 1918-
Eins og kunnugt er, varð allmikil hreyfing út af því,
fyrst þegar sjera Ólafur var að koma hjer að Frí-
kirkjunni og jafnvel allsnarpar deilur, og svaraði þá
sjera Ólafur stundum allsnarplega fyrir sig og söfnuð
sinn. En alt segir hann þetta gleymt og fyrirgefið nú,
og segir að samkomulagið við Dómkirkjuprestana tvo
hafi alla tíð verið hið ákjósanlegasta, og hafi þeir
verið sjer hinir samvinnuþýðustu og alúðlegustu á allan
hátt, eins og söfnuðir sínir hafi líka ætíð verið sjer
sjerstaklega góðir, svo að hann hafi að því leyti verið
mikill hepnismaður í starfi sínu, þó oft hafi það verið
þungt og erilsamt.
í trúmáladeilum hefur sjera Ólafur ekki tekið mik-
inn þátt, en þó aldrei dregið dul á skoðanir sínar,
enda þykir hann einn skörulegasti prjedikarinn hjer
um slóðir, og segist fylgja enn hinni sömu stefnu,
sem hann hafi fylgt í upphafi, og hafi nýjar hreyfingar,
sem ýmsar hafi snúist þar á móti, ekki haggað þar
sannfæringu sinni. Oft hefur verið farið fram á það
við sjera Ólaf, að hann gæfi út einn árgang af
prjedikunum sínum, en hingað til hefur hann ekki
viljað það, og mundi það þó sjálfsagt verða vinsæl bók.
Þó sjera Ólafur hafi nú talið rjett, að láta af hönd-
um sjer hinn erfiðasta og annamesta söfnuð sinn, er
hann ekki hættur að vera þjónandi prestur, því enn
þá þjónar hann í Hafnarfirði og á Kleppi, en þeir
söfnuðir eru miklu ljettari, en Reykjavíkursöfnuðurinn,
og annaminni, svo að hann getur haldið þeim, þó
honum þyki störfin hjer orðin sjer of erfið. En sjálf-
sagt eiga menn oft eftir að heyra til sjera Ólafs enn þá
— enda munu kunnugir telja hann í röð vinsælustu
og merkustu kennimanna samtíðar sinnar hjerlendis.
M
Til G. M. læknis.
Oft þú riftar dauðans dóm,
djarft hann sviftir margri bráð.
Hrumum lyfta’ úr heljarklóm
handtök, gifta’ og líknaráð.
’/j 1919. Fnjóskuv.
*