Óðinn - 01.07.1922, Side 27

ÓÐ INN
75
í nær 30 ár bjó Jón í Svínafelli, og bjó alla tíð
rausnarbúi, og í fremstu röð bænda sveitarinnar, hann
var 12 ár í hreppsnefnd og hafði oft ýms vandasöm
störf með höndum, bæði utan sveitar og innan, og
mátti um hann með sanni segja, að hann væri bjarg-
vættur sinnar sveitar, þegar einhvern vanda bar að
höndum, hann var jafnan framkvæmdarmaðurinn, til-
búinn að ríða fyrstur á vaðið. Hann var óvenjulegá
hjálpsamur og greiðvikinn, og gat einskis manns bón
neitað, en auk þess sem hann var hjálpsamur, þá var
hann sjerstaklega úrræðagóður og þrautseigur, svo
það sem hann tók að sjer að vinna, hætti hann ekki
við, fyr en því var lokið, hvert það var heldur mál-
efni sem um var að ræða, líkamlegt starf sem þurfti
að framkvæma, langferð sem þurfti að fara í þarfir
sveitarinnar, þá var Jón Sigurðsson alt af reiðubúinn
að leggja fram alla sína krafta. En það eru fleiri en
sveitungar Jóns sem sakna nú vinar í stað, og fengu
að þekkja höfðingslund hans. Ferðamennirnir útlendir
og innlendir, sem farið hafa um Skaftafellssýslur á
þeim tíma, sem Jón bjó í Svínafelli, munu flestir hafa
eitthvað að segja af gestrisni hans og höfðingsskap,
og enginn mun sá vera, sem komið hefur að Svína-
felli og beðið Jón um fylgd, hesta eða annan greiða,
að það væri ekki alt í tje, og hver ferðamaður taldi
sig öruggan að komast leiðar sinnar, vfir allar ófær-
ur sunnlensku eyðimarkanna, eftir að hann hafði feng-
ið Jón Sigurðsson til fylgdar, og oft var það að hann
lagði sjálfan sig og hesta sína í hættu, til að fylgja
ferðamönnum yfir hin ægilegu vatnsföll, sem inniloka
Oræfin, einkum á Skeiðarársandi, og fór hann margar
slíkar svaðilfarir, fyrir lítið endurgjald, rjeði altaf meira
í hverju sem hann gerði, hans höfðingjalund heldur
en fjegirnd, hann var afburðar vatnamaður, og síkát-
ur og skemtinn og sjerstaklega á ferðalögum, mun
það mörgum í minni, sem Jón fylgdi yfir vatnsföllín,
að sjá þann hetjumóð, sem kom í ljós, þegar hann
var að leita að vegi og kljúfa strauminn á ýmsa vegu,
manni datt í hug fornaldarhetja, sem væri að leggja
út í stríð upp á líf og dauða. Það hefur maður sagt
um Jón Sigurðsson, sem ekki var þó neinn persónu-
legur vinur hans, að sjer hafi oft dottið í hug, þegar
hann kom að Svínafelli, það sem Njála segir um
Flosa, »hann var allra manna bestur heim að sækja,
og það segja menn, að honum hafi flestir hlutir höfð-
inglegast gefnir verið«.
St.
BrahmavidYa í Ásatrúnni.
Eftir
Sig. Kristófer Pjetursson.
Þór og fylgdarlið hans.
Vera má að flestir skoði sögu þessa eins og hverja aðra
gamansögu. En fremur er það ólíklegt, að forfeður vorir hafi
viljað skopast að þeim guðinum, sem þeir skoðuðu sem frels-
ara sinn eða verndara, og var þeim að heita mátti hið sama,
sem Kristur hefur verið kristnum mönnum.') Þeir tóku margir
að lokum — að minsta kosti á Norðurlöndum — langmesta
trygð við hann af öllum guðum, og munu, meira að segja, hafa
heitið á hann, sumir hverjir, til ýmissa harðræða, eftir að
þeir höfðu kynst hinum kristna sið og játað hann, eins og
sagan segir að Helgi hinn magri hafi gert.
Það liggur því miklu nær að álíta, að för Þórs til Utgarða
hafi upprunalega átt að tákna för mannssálarinnar til jarðríkis
eða þroskasögu mannssálarinnar á jörðunni — eða hvorttveggja.
Þó er, eins og gefur að skjlja, ekki vinnandi vegur að sanna
þetta; hver maður verður að trúa hjer um, því sem honum
þykir trúlegast. En vjer skulum nú aðeins gera ráð fyrir, að
þessu sje þann veg farið, og sjá, að hve miklu leyti þessi
skoðun getur samrýmst sögunni eða helstu atburðum hennar.
En hvað á þá Þór og fylgdarlið hans að tákna? Þór er
sonur Alföður og jarðar. Mannsandinn, segja austræn fræði,
er sonur hins guðdómlega anda, (Purusha) og hinnar efnis-
bornu náttúru (Prakriti), sem eru þó í insta eðli sínu eitt
og hið sama og getur því andi mannsins kallast í vissum skiln-
ingi eingetinn. Þegar andi mannsins fer til jarðarinnar eða
jarðríkis, hefur hann ýmsa eðlisþætti í för með sjer. Þór, hinn
innri maður, sálin, eða sjálfið (the Ego) hefur með sjer meyj-
una Röskvu, er gæti samsvarað kveneðli sálarinnar eða til-
finninga-eðlisþættinum. Annars er eins og einhversstaðar hafi
fallið kafli úr sögunni, þar sem Röskvu er ekki að neinu getið
og skyldi maður ætla, eftir heiti hennar að dæma, að eitthvað
hefði mátt að henni kveða eins og tilfinningalífi manna. Þá hef-
ur og Þór bróður Röskvu, Þjálfa, í fylgd með sjer. Hann
gæti samsvarað lífskraftinum eða fjörinu, er skapar hreysti
manna og hvatleik. í austrænum fræðum er lífskrafturinn eða
fjörið kallað „prana". Með Þór er einnig ás sá, er Loki heitir,
og gæti hann vel táknað jarðneska líkamann.
Fylgdarlið Þórs samsvarar undarlega vel Iægri eðlisþáttum
mannsins. Sjerkenni hinna ýmsu eðlisþátta sýnast blasa hjer við
oss sem persónugerfingar.
Áleiðis til jarðríkis.
Þór fer fyrst að heiman úr Asgarði. Þá er með honum ás
sá, er Loki heitir. Það gæti þótt skjóta nokkuð skökku við,
að Loki er hjer talinn fyrstur af fylgdarliði Þórs, ef hann ætti
1) Þá má og taka tillit til þess, að það er Þriði, er söguna
segir. En hann skýrir aðeins frá því, er alvarlegast er og tor-
skildast. Og að því, er jafnhárr segir, var hann einna ólíkleg-
astur til að fara með skop eða lygi. „Hjer mun sá sitja nær,
er vita mun sönn tíðendi af at segja, ok muntu því trúá, at
hann mun eigi ljúga nú hit fyrsta sinn, er aldrei laug fyr“.