Óðinn - 01.07.1922, Qupperneq 32

80
ÓÐ INN
Sal veit ek standa
sólu fjarri
Náströndu á
norör horfa dyr;
falla eitrdropar
inn of ljóra;
sá es undinn salr
ormahryggjum.
Þar skulu vaða
þunga strauma
menn meinsvara
ok morðvargar.
Vopndauðir eiðrofar og morðvargar gátu því ekki vænt sjer
góðrar heimkomu hinu megin grafar.
Ásatrúin var nauðsynlegur undanfari hinnar kristnu trúar;
það var því ekki til nokkurs hlutar fyrir trúarbragðahöfundinn
Oðin að spenna siðferðisbogann of hátt, er hann kom til hinna
líttsiðuðu forfeðra vorra í ómunatíð. Drengskapurinn varð að
vera undanfari kærleikans. Og er þó ekki sem vjer sjáum
hann, þar sem hann er að sá sæði umburðarlyndis í hjörtu
fylgismanna sinna, er hann þylur Gylfa hin mörgu heiti AI-
föður? Þá mælti Gylfi:
„Geysimörg heiti hafi þér gefit honum, ok þat veit trúa
mín, at þat mun vera mikill fróðleikur, sá er hjer kann skyn
og dæmi, hverir atburðir hafa orðit sjer til hvers þessa nafns“.
Þá svarar Hárr: „Mikil skynsemi er at rifja þat vandlega
upp; en þó er þjer þat skjótast að segja at flest heiti hafa
verið gefin af þeim atburð, at svá margar sem eru greinir
tungnanna í veröldunni, þá þykkjast allar þjóðir þurfa at
breyta nafni hans til sinnar tungu til ákalls ok bæna fyrir
sjálfum sjer“.
Ef mörgum einlægum trúmönnum hefði ekki reynst andleg
ofraun að tileinka sjer sannleikann í þessum orðum Hárs,
mundi systurdygð kærleikans, umburðarlyndið í trúarefnum,
ekki vera eins sjaldgæfur gestur í helgidómum hinna ýmsu trú-
arbragða og raun ber vitni. Óðinn hefur og brugðið upp
fyrir feðrum vorum háleitum trúarhugsjónum, sem hafa, er fram
liðu stundir, haft göfgandi áhrif á hugarfar þeirra. Og vjer
þykjumst sjá, að þeir hafi alist upp við mikilfenglega og djúp-
úgða heimspeki og þróttmikla Iífskoðun.
Vingameiður.
Trje cða viðir koma oft við sögur margra trúarbragðahöfunda,
er þeir hafa fórnað sjálfum sjer fyrir mannkynið. Heil. ritn-
ing segir, að Kristur hafið dáið á krossi, er hann fórnaði sjer
fyrir mannkynið og afsalaði sjer sínum eigin vilja. Búddha
varð upplýstur undir viskuviðnum, Bodhiviðnum, (Ficus religi-
osa) er hann hafnaði sælu Nirvana, til þess að geta fórnað sjer
fyrir sambræður sína, frætt þá um þjáninguna og lausnina frá
þjáningunni. Óðinn varð einnig upplýstur og á viði einum, sem
kallaður er Vingameiður í Hávamálum. Þar seldi hann, að því
er oss skiist, hitt lægra eðli í hendur hinu æðra og gaf sig
hinum guðdómlega Óðni á vald, þ. e. alviskunni. Hann segir
sjálfum í Hávamálum.
Veitk at ek hekk
vingameiði á
nætur allar níu,
geiri undaðr
ok gefinn Óðni
sjálfr sjálfum mjer.
Þá namk frævask
ok fróður vesa.
Enn þá streymir andlegur kraftur frá krossi Krists, kraftur,
er veitir þúsundum manna þrek, til þess að bera byrðar lífs-
ins. Enn þá líður friður og hugarrósemi til enn þá fleiri þús-
unda undan Bodhiviðnum, og ljettir þeim þrautagönguna til
Nirvana. En frá Vingameiði eða hinum fornnorræna visku-
meiði renna ekki framar helgar orkulindir, er veittu feðrum
vorum styrk, til þess að berjast góðri baráttu og hvika
hvergi fyrir vopnadauðanum, svo að þeir gætu orðið hæfir til
þess að hallast á sveif með hinum góðu guðum í baráttunni
gegn ósamræmi eða hinu illa. Þessar orkulindir eru nú
þornaðar, sökum þess, að hinn fornnorræni viskumeiður var
eitt sinn rifinn upp með rótum. Hið eina, sem er eftir af
honum, er sem steinrunnar leifar. Hver grein og hvert blað
hefir mist alt líf sitt, ilm og lit. Þó sjest enn þá ættarmótið á
steingerfingum. Það sjest að vingameiður hefir verið einn
hinna heilögu ávaxtarviða guðstrúarinnar. í skjóli hans hefir
mörgum forfeðrum vorum runnið í blóð eðli hinna guðdóm-
legu „bræðra", Óðins, Vila og Vje, — hafa vaxið þar að visku,
hreysti og drengskap.
Sí
Jón Ólafsson óöalsbóndi.
]ón Ólafsson óðalsbóndi í Ytri-Galtavík í Skil-
mannahreppi var fæddur að Krossi í Lundar-Reykja-
dal 17. ágúst 1851, en fluttist þaðan með foreldr-
um sínum, Ólafi Magnússyni og Halldóru ]óns-
dóttur, að Litlu-Fellsöxl, og ólst þar upp. Þegar hann
var 24 ára gamall, fór hann að eiga með sig sjálfur,
og kvæntist litlu síðar fyrri konu sinni, Sesselju Þórð-
ardóttur frá Innra-Hólmi á Akranesi, er var alsystir
Bjarna frá Reykhólum og þeirra systkina; var hún
hin mesta dugnaðar- og sæmdarkona. Byrjuðu þau
búskap á Þaravöllum, þar sem þau bjuggu í 9 ár;
stundaði ]ón sál. þá jatnframt sjóróðra, og var stund-
um formaður og hepnaðist ágætlega. Frá Þaravölluni
fluttust þau hjón búferlum að Kjalardal og bjuggu þar
tvö ár, en síðan þaðan að Galtarvík, þar sem þau
bjuggu í 13 ár, uns hann misti fyrri konu sína. Þeim
varð 8 barna auðið, og eru nú 7 þeirra á lífi, hin
efnilegustu, flest gift, og skulu þau síðar talin. Eftir
lát konu sinnar, 1901, brá ]ón sál. búi, en byrjaði
búskap tveim árum síðar; fyrst í Vík á Akranesi í 1
ár, en síðan aftur í Vtri-Galtarvík. Hann kvæntist í
annað sinn árið 1905 Guðrúnu ]óhannsdóttur, sem