Óðinn - 01.07.1922, Page 46

94
OÐ INN
á Jan Mayen, auk óæðri plantna. Fræplönturnar eru
þessar: Fjallasmári, Lambagras, Snækrækill, Fjalla-
nóra, Fjöruarfi, Músareyra, Lækjafræhyrna, Skarfakál,
Fjallavorblóm. Túnvorblóm, Hjeluvorblóm, Jöklaklukka,
Hrafnaklukka, Skriðnablóm, Jöklasóley, Dvergasóley,
Snæsteinbrjótur, Laukasteinbrjótur, Lækjasteinbrjótur,
Þúfusteinbrjótur, Vetrarblóm, Blálilja, Engjafífill, Ól-
afssúra, Kornsúra, Naflagras, Grasvíðir, Fjallhæra,
Bjúgstör, Rjúpustör, Fjallasveifgras, Sauðvingull, Tún-
vingull, Hálmgresi, Tóugrar, Klóelfting, og 3 teg-
undir, sem ekki vaxa hjer á íslandi: (Draba Fladni-
sensis, Pippsia algida og Poa cenisía). Algengastar
eru Skarfakál, Jöklasóley og Þúfusteinbrjótur. Þær vaxa
um alla eyna hátt sem lagí, hvar sem maður gengur, í
fjörusandinum og innan um mosann uppi á hálendinu.
Gras (til skepnufóðurs) er ekki til á eynni. Þarar
eru víða við strendurnar, eins og Iitlir skógar á marar-
botni. Mest er það Maríukjarni.
Dýralífið.
Af spendýrum er mjög fátt á Jan Mayen. Einu
Iand-spendýrin, sem hafast þar við árið um kring, eru
refir (mest blárefir). Hefur þeim fækkað mikið í vetur
við það, sem Norðmennirnir drápu þar, því annars
hefðum við hlotið að sjá talsvert af þeim. í sjónum
kringum eyna er nokkuð af selum og hvölum, og svo
koma ísbirnir þangað með ísnum á vetrum. Af sjáfar-
dýrum er aftur mjög lítið, t. d. fiskategundum.
Meðan við vorum við eyna, sáum við að eins 1 sel
og 1 andarnefju. Við reyndum með handfæri, en
urðum ekki varir.
Af fuglum eru fáar tegundir, en mikill fjöldi af
hverri. Svartfugl er þar í yfirgnæfandi meiri hluta:
(stuttnefja, lundi, teista og haftirðill), þá mávar: (ís-
máfur, fýll, skegla). — Eitthvað 8 æðarfugla sá jeg
(bæði kyn), 1 himbrima, 1 lóm og nokkra kjóa. —
Af landfuglum sá jeg að eins 1 spörfugl, líkan þúfu-
titlingi, en þó nokkru minni. En hann var svo stygg-
ur, að jeg gat ekki skotið hann.
Á eynni er mikið af fuglabjörgum, enda verpir
fuglinn þar geysimikið. Rjerum við upp að ein-
hverju bjarginu, þar sem þeir verptu, og gerðum
einhvern hávaða, en þá varð ioftið alveg svart af
fugli, þegar hann flaug fram úr bjarginu með gargi
og vængjaþyt.
Rekaviðurinn.
Af honum er mjög mikið þarna á eynni. Eru það
aðallega 2 tegundir, fura og greni. Er öllu meira af
furunni, og þá sjerstaklega rauðfuru (rauðavið, sem
kallaður er).
Þessi rekaviður er kominn frá Síberíu, og það sjálf-
sagt allur, því væri eitthvað af honum komið frá
Ameríku, er óhugsandi að ekki hefði slæðst með lífið
eitt af fínni viðartegundum, t. d. eik. mahogni; að
minsta kosti eik. En slíkar viðartegundir eru alls ekki
til á Jan Mayen.
I hverri vík, eru malarkambarnir þaktir af rekaviði
og líta út eins og gráar breiður.
Fyrir utan það, sem sjest, þegar litið er yfir þetta
í fljótu bragði, er mikið af gömlum viði sandorpið,
svo að ekki sjer nema á endann á trjánum, eða alls
ekki neitt. Sumt af þessum rekaviði er næstum alveg
óskemt, og því gott til smíða, bæði í hús, skip og
húsgögn. En auðvitað er mikill meiri hluti af viðnum
orðið svo skemt, bæði farið að fúna og rifna, að ekki
er hægt að nota það í annað en eldinn.
Margir hafa spurt mig að, hvort ekki væri sjálfsagt
af okkur Islendingum að slá eign okkar á Jan Mayen,
þar sem hún væri enn ekki neinna eign. Það atriði
finst mjer mjög athugavert. Fyrst og fremst þvrftum
við að byggja hana að einhverju leyti, til þess að
geta haft eftirlit með henni. En hún er langt frá
byggileg, þar sem allan jarðveg vantar, og því ekki
hægt að hafa þar neitt alidýr. Helst mundu hreindýr
geta lifað þar, því á eynni vex mikið af hreindýra-
mosa og fjallagrösum.
Rekaviðurinn er að vísu mikill, en ekki nein veru-
leg auðsuppspretta. Fiskveiðar er ekki hægt að treysta
neitt á, því þar eru engin fiskimið.
Helst er arðvænlegt, að vera þar yfir veturinn, og
skjóta refi og ísbirni, sem koma þangað með ísnum
á vetrin, og ganga þar á land. Er þar oft mikið af
þeim. Veturinn 1633—’34 voru þeir svo nærgöngulir,
að vetrarsetumenn þorðu ekki út úr kofum sínum
tímunum saman.
Á ísnum kringum eyna kæpir líka mikið af sel á
vorin. Er þá hægðarleikur að rota hann. Enda veiða
Normenn mikið af honum á ári hverju á þann hátt.
Heyrt hefi jeg líka að Normennirnir 4, sem voru
þar síðastliðinn vetur, hafi veitt þar (mest refi) fyrir
90 þúsundir króna, og er það alllagleg upphæð fyrir
4 menn yfir einn vetur — ef satt er.
Sí