Óðinn - 01.01.1932, Síða 31

ÓÐINN
31
Nikulás Jónsson
frá Sviðnum.
Yfir sjúkrar aldar mein
út á betri leíðir
góðra manna minning ein
morgunijósin breiðir.
P. E.
Engin skil kann jeg á ælt Nikulásar Jónssonar.
En hann var fæddur að Hellu á Fellsströnd í
Dalasýslu 15. jan-
úar 1870. Þar ólst
hann upp. Um
tvítugsaldur flutt-
ist hann að Skarði
á Skarðsströnd og
var þar vinnu-
maður í nokkur
ár. Þar lcvæntist
Nikulás árið 1896
eftirlifandi konu
sinni Kiásínu Guð-
finnsdóttur. Fyrst
voru þau hjón
i húsmensku á
Skarðsströnd, en
fluttust þaðan eft-
ir fá ár i Hvallát-
ur i Vestureyjum á Breiðafirði, og voru þar í 4
ár. Þaðan fluttust þau i Rauðseyjar og voru þar
i 2 ár, en þá i Sviðnur, og þar átti Nikulás
heima til æfiloka. Hann dó 28. ágúst 1931.
Nikulás og Klásina eignuðust aðeins eitt barn,
pilt, er Jens heitir, og nú býr á Sviðnum með
móður sinni.
Það mun hafa verið árið 1903, að Nikulás fluttist
að Sviðnum, en búskap byrjaði hann ekki fyr
en 1920, þó grasnyt hefði hann þar að einhverju
leyti fyr. — Sviðnur eru litlar eyjar, rýrar til
slægna og hlunnindi lítil. Afskektar en hægar.
Viðkunnanlegar og einkar sviphýrar, hvar sem
á þær er lítið, enda náttúrufegurð óvíða meiri
í Breiðafjarðareyjum en þar. Þær eru þvi einkar
hentugt ábýli fyrir þá, sem ekki sækjast eftir því
að sletta sjer fram í alt og vasast í öllu bæði í
tíma og ótima, en elska rólegt og skemmtilegt
heimilislíf og hafa yndi af að eyða frístundum
sinum í skauti fjölbreyttrar, lifandi náttúru. Og
það var eins og eyjarnar væru skapaðar fyrir
manninn. — Nikulás var manna óhlutdeilnastur
um mál manna. Hann var enginn hávaðamaður
og frábitinn því að trana sjer fram. En þó sann-
aðist það á honum — sem fleirum fyr og síðar
— að þeir koma ekki ávalt mestu í verk, sem
hæst gala og mest slá um sig. Það kom í hlut
Nikulásar að vera brautryðjandi á sumum svið-
um í sínu bygðarlagi. — Fyrstur bænda i Flat-
eyjarhreppi varð hann til þess að koma sjer upp
mótorbát1) til ferðalaga og flutninga; enda ferða-
lög ærið erfið og tímafrek hjá einbýlisbændum í
Breiðafjarðareyjum eftir að fólki fækkaði í eyj-
unum og tíminn krafðist þess að öll störf yrðu
int af höndum á skemmri tíma en áður. Og
fyrstur bænda i hrepnum varð hann til þess
að fá útvarpstæki á heimili sitt Það þótti ærið
nýstárlegt, og töluðu sumir um, að bóndinn á
Sviðnum myndi ekki vera auralaus, er hann
gæti veilt sjer slíkan lúxusvarning sem út-
varpstæki. En ekki mun sú hafa verið raunin á,
að hann væri fjáður öðrum fremur; heldur mun
hilt hafa ráðið meiru um, að honum leiddist
einangrun og sinnuleysi mörgum fremur og vildi
bæta úr því eftir því sem efni stóðu til. — Bæ-
inn á Sviðnum endurbygði Nikulás að mestu
leyti og bústofn sinn bætti hann ár frá ári.
10 ár eru ekki löng búskaparæfi. Og það læt-
ur að likum, af því sém að framan er sagt, að
Sviðnur sjeu ekki sem best fallnar til auðsöfn-
unar. Um auð var heldur ekki að ræða hjá
Nikulási. En það er skrumlaust mál, að honum
tókst að komast i röð fremstu bænda hvað efni
og verulegar framkvæmdir snertir á sinni stuttu
búskaparæfi, og var þó lítið á milli handa þeg-
ar byrjað var. Hann var líka hverjum manni
nýtnari og hagsýnn í besta lagi, og stóð kona
hans um þá hluti við hlið honum og var í engu
eftirbátur hans.
Það er mikils virði fyrir fátækt og fáment
hreppsfjelag að eiga dugandi og áhugasömum
mönnum á að skipa, sem spara sig hvergi og
láta hendur standa fram úr ermum meðan æfin
endist. En hitt er þó öllu meira um vert, að
hreppsbúar sjeu góðir menn og vandaðir menn,
og það hygg jeg að Nikulás hafi verið flestum
1) Þess raá þó geta, aö Snæbjörn hreppstjóri í Her-
gilsey átti mótorbát nokkrum árum áður en Nikulás
keypti sinn. En lítið mun hann hafa notað hann í þágu
bús síns eða til heimilsþarfa, enda seldi hann bátinn
eftir nokkur ár.
Nikalás Jónsson.