Eimreiðin - 01.05.1907, Síða 53

133
hlið, sem jafnan lýkst upp og aftur; á hverju kveldi, þegar sólin
hverfur í vestrinu, halda þær, að hún skjótist inn um hliðið; og
eins halda þær, að leiðin inn í dánarríkið (Helheim) liggi gegnum
þetta hlið. En sú kemur þó tíðin, að sannfæringin um sýnilegt og
áþreifanlegt hlið dofnar og hjaðnar; og þá flyzt altsaman yfir í
trúsagnaheiminn fjarlæga. Eá er það — hjá Grikkjum — Skelli-
drangar, er Jason siglir á milli á leið sinni til gulllandsins, eða —
í norrænu sögnunum — Hnitbjörg, sem ljúkast upp og aftur, þar
sem Gunnlöð Suttungsdóttir gætir mjaðarkeranna, en lætur tælast
af Óðni, er kemur þangað í arnarham eða orms líki, svo hún gefur
honum drykkinn. Pannig bræðast hinar fornu trúarhugmyndir
saman og grípa hver inn í aðra. Menn verða jafnan að hafa það
hugfast, að áður en sagnirnar hafa fengið þann búning, sem þær
hafa í fornritum vorum, hafa þær gengið í munnmælum mann frá
manni í þúsundir ára. Engin einstök skýring getur lokið upp
öllum hliðum trúsagnarinnar, því hvert tímabil hefir skáldað við
hana og ofið sínum skáldskap inn í hana.
PERSÓNULEG GOÐ. Hvílík gjörbreyting getur orðið á trú-
sögninni, má bezt sjá af því, að það, sem einu sinni hefir verið
náttúrueðli goðmagnsins, er nú algerlega orðið að lýsingu á líkam-
legum og andlegum eiginleikum einstaks goðs. Pór ekur ekki
framar í leiðangur gegn jötnum, heldur berst á fæti í fylkingu;
jafnvel hamri sínum slöngvir hann sjaldan sem þrumufleyg, heldur
neytir hans oftast sem höggvopns. Óðinn, sem áður var settur í
samband við náttúrufyrirburð, hinn þjótandi náttfaraskrið gegnum
eyðihéruð, hefir reyndar enn geir sinn og úlfa og gæðinginn átt-
fætta; en þetta er nú alt orðið að útbúnaði við konunglega fram-
komu hans í Valhöll; kápan og hötturinn síði eru nú túlkuð sem
dularbúningur hans, er hann birtist með mönnum. I alþýðutrúnni
má finna samband milli loftglæringanna og Loka, en þegar hann
stingur bjarta höfðinu inn í veizlusal Ásanna, þá er hann persóna
og ekkert annað.
BARÁTTAN VIÐ JÖTNA. En þessi trúsagnaskáldskapur,
sem vér þekkjum frá víkingaöldinni með öllum sínum grúa af
skýrt dregnum einstaklingsmyndum og skara af skrautlegum sýn-
ingum, hann hefir jafnframt myndað sér fulla skoðun á alheims-
skipuninni, myndað sér sína eigin heimspeki. Trúsögnin kennir,
að í tilverunni geti ekkert staðist án baráttu fyrir aö halda því
uppi. Pað er ekki barátta millum alls og allra án nokkurs skipu-