Tölvumál - 01.06.1988, Qupperneq 8

Skýrslutæknifélag íslands
hvers vegna heitir félagið svo?
Oft er spurt hvað Skýrslutæknifélag íslands sé —
og þá hvers vegna félagið heiti þessu nafni, en
ekki t.d. Tölvutæknifélag íslands.
í tilefni þess að nýlega hélt Skýrslutæknifélag-
ið upp á 20 ára afmælið sitt er ekki úr vegi að
velta þessu svolítið fyrir sér.
Fyrstu gagnavinnsluvélarnar hér á landi voru
kallaðar skýrsluvélar og tæknin skýrsluvéla-
tækni. Það var árið 1949 að fyrsta gagna-
vinnsluvélin kom til landsins og var það Hag-
stofa íslands sem fyrst hóf vinnslu upplýsinga í
gagnaspjöldum. Síðan þróuðust þessar vélar og
skráning gagna breyttist og voru þær þá m.a.
kallaðar rafeindareiknar.
En svo vitnað sé í grein Þorsteins Sæmunds-
sonar, stjörnufræðings í 5. tbl. TÖLVUMÁLA
1982, erþaðárið 1965 sem orðiðtölva verðurtil.
Sigurður Nordal, prófessor, átti hugmyndina að
orðinu. Myndaði það af orðunum tala og völva.
Þorsteini leist strax vel á orðið og hóf að reka
harðan áróður fyrir því. í fyrstu varð honum lítið
ágengt að minnsta kosti meðal þeirra sem unnu
við hina nýju tækni. í Almanaki Háskólans árið
1966 kemur orðið tölva fyrst fram á prenti þeg-
ar Þorsteinn greinir frá því að tölva sé notuð í
fyrsta sinn við útreikning almanaksins. Til
öryggis var þó orðið rafeindareiknir haft í sviga.
Ekki hafa stofnendur Skýrslutæknifélagsins
þó verið tilbúnir til að taka orðið tölva inn í heiti
félagsins, þar sem nefnd sú er vann að undir-
búningi stofnun þess ákvað að kalla það
Skýrslutæknifélag íslands við gerð félagssam-
þykktar.
Á fyrri stofnfundi 14. mars 1968 spinnast
nokkrar umræður um nafn félagsins, en þar
sem ekki þóttu koma fram betri tillögur um
nafn, var nafnið látið standa með þeim fyrirvara
að framhaldsstofnfundur gæti breytt því.
Á seinni hluta stofnfundar 6. apríl 1968 er
samþykkt að heiti félagsins skuli vera Skýrslu-
tæknifélag Islands. Eitthvað hefur þó nafnið
verið umdeilt, því þegar fundarstjóri bar upp til-
iögu að félagssamþykkt, voru allar greinar lag-
anna samþykktar samhljóða, að undanskilinni
fyrstu grein er fjallar um heiti félagsins. Var
8//////////// TÚLVUMÓL
henni frestað í fyrstu umferð en að síðustu sam-
þykkt með þeim viðauka að bókað væri: „Stjórn-
inni er sérstaklega falið af stofnfundi að finna
nafn á félagið fyrir næsta aðalfund."
Til gamans má geta að árið 1983 ákvað þáver-
andi stjórn að þreifa fyrir sér um breytingu á
nafni félagsins og setti smágrein í TÖLVUMÁL,
þar sem stungið er upp á slíku og félagsmenn
beðnir að koma með uppástungur um nýtt nafn.
Hugmyndir um nýtt nafn komu engar, en aftur á
móti sendi Jóhann Gunnarsson kröftug mót-
mæli gegn þessari hugmynd í eftirfarandi grein
sem birtist í 7. tbl. TÖLVUMÁLA það ár:
Á nú skipta um nafn
á Eimskipafélaginu?
„Ritstjóri hvetur til umræðna um nafn Skýrslu-
tæknifélags íslands og telur ýmislegt benda til
þess að það dugi nú ekki lengur. Mig langar að
setja fram mína skoðun, sem er í stuttu máli sú,
að nafnið sé nógu gott og eigi að fá að standa í
friði.
íslensk tunga er sífellt að breytast. Hún býr
sem betur fer yfir þeim þroskabroddi, sem gerir
kleift að laga hana að breyttum tíðaranda og
breyttum starfsháttum. Það var til dæmis eitt
af fyrstu verkum félagsins að setja á stofn
nefnd til að huga að nýyrðum. í þeim anda hafa
líka flestir þeir, sem skrifað hafa eða talað opin-
berlega um málefni gagnavinnslu eða tölva, gert
sér far um að íslenska þau hugtök er við sögu
komu. Og sumar þýðingar verða fleygar frá því
þær heyrast fyrst; aðrar eru fæddar andvana.
Sum orð eru afdráttarlaust góð, önnur reynast
nothæf í bili, en vikja síðan fyrir rétta orðinu,
þegar það finnst. Þetta er eðlilegt. Þetta hefur
gerst frá alda öðli.
Þar með er hins vegar alls ekki sjálfsagt að
skipta um nafn á virðulegu félagi í hvert sinn
sem breyting verður á tungutaki eða þeirri verk-
tækni, sem er á döfinni hverju sinni. Mér varð
hugsað til Eimskipafélags Islands þegar ég las
pistil ritsþjórans. Dettur nokkrum í hug að gefa