Tölvumál - 01.06.1988, Blaðsíða 25

□r. Oddur Benediktsson:
Hugbúnaður og tölvuvit
Á fyrstu áratugum tölvuvæðingarinnar var
kostnaður við vélbúnað yfirgnæfandi kostnað-
arliður í tölvuvæðingu. Frá þeim tíma hefur
kostnaður vélbúnaðar lækkað ótrúlega mikið og
afkastageta aukist. En á hugbúnaðarhliðinni
hefur framþróunin verið miklu hægari, og er nú
svo komið að kostnaður við hugbúnað er alla
jafnan stærsti liðurinn í tölvuvæðingu. Á vissum
afmörkuðum sviðum hafa reyndar orðið stór-
stígar framfarir. Sem dæmi má nefna notkun
töflureikna og tilbúinna gagnasafnskerfa við
lausn verkefna.
En er þá ekki að vænta neinna verulegra
framfara í hugbúnaðargerð á næstu áratugum?
Jú, það er full ástæða til að vera bjartsýnn.
Aðferðafræðin í kerfisgreiningu, hönnun og for-
ritun batnar sífellt og smátt og smátt hafa hug-
búnaðarverkfærin farið batnandi. Ætla má, að
verulegar nýjungar komi einnig fram. Þá er oft
horft til fræðasviðsins sem nefnt er tölvuvit (e.
„Artificial Inteliigence".) Reyndar má segja að
rannsóknir á sviði tölvuvits hafi þegar haft veru-
leg áhrif og þá einkum er varðar samskipti tölvu
og manns. Nægir að nefna notkun glugga,
mannamála og forritunarmálanna Lisp og
Prolog. Nú binda margir vonir við að tölvustudd
hugbúnaðargerð (e. „computer aided software
engineering") verði að raunveruleika og að þá
verði stórstígar framfarir í hugbúnaðargerð.
[ tölvustuddri hugbúnaðargerð verða allir
þættir verksins meira og minna tölvuvæddir. Öll
skjölun myndar þá samfellda heild. Skjöiin verða
bæði texti og grafík. Þegar unnið er að einhverj-
um einum þætti vaka forrit yfir vinnunni og gæta
þess að samhengi sé við aðra þætti. Ýmsar
þumalputtareglur verða byggðar inn í kerfið og
hægt að bæta reglum við að vild. Eftirlit verður
með innbyrðis samhengi í skilgreiningum og
hönnunaráferð.
Eitt helsta viðfangsefni í hugbúnaðargerð er
að koma í veg fyrir að verið sé að leysa „sama"
vandamálið aftur og aftur. Því skyldi tölvan þá
ekki geta geymt „allt" sem við höfum verið að
fást við jafnvel nokkur ár aftur í tímann? Tilbún-
Dr. Oddur Benediktsson er prófessor við Háskóla
íslands. Oddur er einn helsti brautryðjandi okkar á
sviði mmenntunar og rannsókna á tölvufræðum. Odd-
ur hefur starfað við upplýsinga- og tölvumál síðan
fyrstu tölvurnar komu hingað til lands 1964. Hann var
formaður Skýrslutæknifélagsins 1977—1979.
ar einingar væru samnýtanlegar og einnig
smærri lausnar- og skilgreiningahlutar.
Hugsum okkur heiiu breiðurnar af samtengd-
um og samvinnandi tölvum. E.k. yfirsetuforrit
munu fylgjast með vinnu okkar og aðstoða þeg-
ar með þyrfti. Hægt væri að skilgreina mismun-
andi stig yfirsetu. Eitt stig væri að fylgst væri
með öllum textainnslætti og um leið og tiltekið
orð eða orðasamband kæmi fyrir í tilteknu sam-
hengi þá væri gefið merki og aðstoð boðin.
Segjum sem svo að orðið „kennitala" væri
slegið inn. Yfirsætan byði aðstoð og samskiptin
sem væru á mæltu máli gætu hljóðað svona:
Yfirsæta: Viltu fá upplýsingar um kennitölu
Hagstofu íslands?
Maður: Já.
Yfirsæta: Kennitalan ertíustafa einstaklings-
bundin auðkennistala sem byggð er upp á eftir-
farandi hátt...
TÚL VUMtiL//////////// 25